Есеп туралы
Жалпы ақпарат
Осы «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 2020 жылға арналған біріктірілген жылдық есебі (бұдан әрі – Есеп) қаржы-шаруашылық, операциялық қызмет туралы ақпаратты, сондай-ақ компанияның тұрақты дамуын басқару саласындағы жетістіктері туралы деректерді ашатын шот бойынша оныншы болып табылады. Құжат мүдделі тараптардың кең ауқымына арналған. Бұл есеп GRI Standards: Core option сәйкес дайындалды.
Есеп Қазатомөнеркәсіптің Қазақстан Республикасындағы және одан тыс жерлердегі жобалармен байланысқан қаржылық және қаржылық емес қызметін көрсетеді. Қаржылық емес элементтерін ашудағы компанияның 50% және одан астам иелену үлесі бар еншілес және тәуелді ұйымдары, яғни топ бойынша басым көрсетілген.
Компанияның 2019 жылғы біріктірілген жылдық есебімен салыстырғанда есепте жекелеген көрсеткіштерге қатысты, сондай-ақ қосымша көрсеткіштерді ашу бөлігінде өзгерістер болды. Толық түсініктемелер есеп мәтінінде келтірілген. 2020 жылды өткен жылмен салыстырғанда тақырыптар бойынша есептің ауқымы мен шекарасында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ.
Қаржылық көрсеткіштер Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңгемен көрсетілген және аудиттелген біріктілген қаржылық есептілікке (ҚЕХС стандарттары бойынша) сәйкес келеді, оның толық нұсқасы есептің қосымшасында және «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Интернет-ресурсында ұсынылған. Есеп кешенді түрде көрсетеді:
- «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Даму стратегиясын іске асыру
- Компанияны басқарудағы менеджмент тәсілдері
- негізгі қызмет түрлері бойынша елеулі қаржылық-экономикалық және өндірістік жоспарлар мен нәтижелер
- еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған ортаны қорғау саласындағы нәтижелер
- қатысу аумағын дамытуға үлес қосу, әлеуметтік саясатты және тұрақты дамудың басқа аспектілерін іске асыру
Есепте «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ мен оның еншілес кәсіпорындарын белгілеу үшін: «Қазатомөнеркәсіп», «Қоғам», «Топ», «Компания» қолданылды.

Стандарттар мен нормативтік талаптар
Есепте Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, Компанияның ішкі талаптары мен регламенттеріне және корпоративтік басқарудың халықаралық тәжірибелеріне сәйкес негізгі деректер ашылады. Есепті жасау кезінде келесі құжаттар ескерілді:
- «Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 13 мамырдағы № 415-II Заңы
- Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 27 тамыздағы № 189 қаулысымен бекітілген Эмитенттің ақпаратты ашу қағидалары, Эмитент ашуы тиіс ақпараттың мазмұнына қойылатын талаптар, сондай-ақ эмитенттің қаржылық есептілік депозитарийінің интернет-ресурсында ақпаратты ашу мерзімдері
- «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ақпаратын ашу қағидалары (2019 жыл)
- Жалғыз акционердің 2015 жылғы 27 мамырдағы шешімімен бекітілген «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Корпоративтік басқару кодексі («Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ Басқармасының № 22/15 шешімі)
- Лондон қор биржасының (LSE), Қазақстан қор биржасының (KASE), Astana International Exchange (AIX) биржасының реттеушілік талаптары
- Біріктірілген есептіліктің халықаралық стандарты (
International Framework) - Global Reporting Initiative (GRI Standards, сәйкестіктің негізгі нұсқасы (Core)) тұрақты даму саласындағы есептілік бойынша халықаралық стандарты
- Стейкхолдерлермен өзара іс-қимыл жөніндегі стандарт АА1000ЅЕЅ
- БҰҰ Жаһандық шартының 10 қағидасы (UN Global Compact)
- БҰҰ 2030 жылға дейінгі Тұрақты даму саласындағы мақсаттары
- ISO 26000:2010. ISO 26000:2010 әлеуметтік жауапкершілік саласындағы нұсқаулығы
2019 жылдан бастап Қазатомөнеркәсіп БҰҰ Тұрақты даму саласындағы мақсаттарына қол жеткізуге қосқан үлесі туралы ақпаратты есепке енгізеді. Бұл тәсіл осы құжатта көрініс тапты. Компания топтың Даму стратегиясы есеп мәтінінде көрініс тапқан экологиялық, әлеуметтік және экономикалық проблемаларды шешудегі БҰҰ ТДМ қол жеткізу жөніндегі міндеттермен сәйкес келуі үшін күш-жігерін жұмсайды. 2019 жылы Компания өзі үшін басым ТДМ тізбесін айқындады, оған қол жеткізу үшін топ барынша елеулі үлес қоса алады: 3, 7, 8, 9, 12 және 13. Тұрақты дамудың басым мақсаттарын айқындау кезінде Компанияның салалық тиесілілігі мен стратегиясына, сондай-ақ оның мүдделі тараптарының мүдделеріне неғұрлым сәйкес келетін бағдарлар ерекше маңызды болды.
Ақпарат периметрі
Есеп шекаралары Компанияның жылдық есеп беру цикліне сәйкес келеді. Алдыңғы есеп 2020 жылдың сәуірінде жарияланды. Алдыңғы жылдардағы есептердің электрондық нұсқалары компанияның ресми сайтында қол жетімді. Бұл есеп «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап 2020 жылғы 31 желтоқсанға дейінгі кезеңдегі қызметін көрсетеді.
Есеп Есепті кезеңнің шекарасынан тыс, бірақ онымен тікелей байланысқан маңызды фактілерді, сондай-ақ топтың орта мерзімді жоспарларын қамтиды. Есепте «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ және еншілес тәуелді қоғамдар қызметінің неғұрлым маңызды қорытындылары туралы ақпарат ашылды. Деректерді жинау кезінде белгілі бір маңызды мәселеге, оқиғаға немесе шешімге қатысты сараланған шешім қабылдауға елеулі әсер етуі мүмкін барлық топ бойынша сандық және сапалық сипаттағы барлық деректер ескерілді және ашылды. Қазатомөнеркәсіп тұрақты даму көрсеткіштерімен жұмыс жүйесін жоспарлы түрде дамытып келеді және таяу уақытта қаржылық емес ақпаратты ашу периметріндегі қаржылық деректерді аша отырып, толық көлемде теңестіруге ұмтылады.
Ақпаратты ашу периметрі
Кәсіпорын | Есептілік саласы* | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | |||||||
«Қазатомөнеркәсіп -Даму» ЖШС | |||||||
«KAP-Technology» ЖШС | |||||||
«Қорған Қазатомөнеркәсіп» ЖШС | |||||||
«АППАК» ЖШС | |||||||
«Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ | |||||||
«Волковгеология» АҚ | |||||||
«Жоғары технологиялар институты» ЖШС | |||||||
«МК «KazSilicon» ЖШС | |||||||
«Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС | |||||||
«Astana Solar» ЖШС | |||||||
«ОРТАЛЫҚ» ӨК» ЖШС | |||||||
«РУ-6» ЖШС | |||||||
«Казатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС | |||||||
«Сауда-көлік компаиясы» ЖШС | |||||||
Kazakatom TH AG | |||||||
«Инкай» БК» ЖШС | |||||||
ТОО «Байкен-U» | |||||||
«Хорасан-U» ЖШС | |||||||
«Қаратау» ЖШС | |||||||
«Ақбастау» БК» АҚ | |||||||
«Семизбай-U» ЖШС | |||||||
«Үлбі ТВС» ЖШС | |||||||
«Буденовское» БК» ЖШС | |||||||
«Уранэнерго» ЖШС | |||||||
«СКЗ-U» ЖШС | |||||||
«СП УКР ТВС» ЖАҚ | |||||||
«КАТКО» БК» ЖШС | |||||||
«ЗАРЕЧНОЕ» БК» АҚ | |||||||
«Оңтүстік тау-химия компания» БК» ЖШС | |||||||
«Кызылқұм» ЖШС | |||||||
«Каустик» АҚ | |||||||
«SSAP» ЖШС (бұрыңғы Бірлескен күкірт қышқыл зауыты «Қазатомөнеркәсіп» ЖШС) | |||||||
«Русбурмаш Қазақстан» БК» АҚ | |||||||
«Жаңакорған -Транзит» ЖШС |
* Есеп беру аймағы белгілі бір GRI индикаторын ашуда қандай Топ компаниялары шоғырланғанына байланысты GRI көрсеткіштерін топтайды. Әрбір индикатор бойынша есеп беру GRI көрсеткіштер жүйесінен табуға болады.
Есеп сапасын қамтамасыз ету қағидалары
Есеп сапасы GRI Стандарттарының негізгі қағидаларын қолдану арқылы қамтамасыз етіледі:
-
Маңыздылық
Есеп Компания мен оның еншілес және тәуелді ұйымдарының экономикаға, қоршаған ортаға және қоғамға елеулі әсері бар тақырыптары бойынша, сондай-ақ мүдделі тараптар үшін маңызды мәселелер бойынша ақпаратты ашады. Маңызды тақырыптардың тізімі мен олардың анықталу тәртібі төменде сипатталған.
-
Салыстырмалылық
Есеп бірнеше жылға арналған динамикадағы ақпаратты қамтиды, бұл мүдделі тараптарға, яғни олар үшін маңызды барлық көрсеткіштер туралы түсінік алуға мүмкіндік береді.
-
Айқындық
Есеп кең аудиторияға түсінікті тілде жазылған, сонымен қатар глоссарийі бар.
-
Сенімділік
Есепке арналған барлық мәліметтер топтың бейінді бөлімшелерімен ұсынылды және дұрыстығына тексерілді. Есеп мәтінінде деректер көздеріне сілтемелер берілген.
-
Анықтық
Барлық маңызды тақырыптар бойынша ақпарат жанжақты ұсынылып, мүдделі тараптарға топ қызметінің нәтижелерін бағалауға мүмкіндік береді. Барлық деректер «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ресми түрінде танылады, ішкі және ашық құжаттармен расталады.
-
Уақтылық
Есеп 2020 жылға арналған ақпаратты ұсынады, 2021 жылы жарияланады.
Маңызды тақырыптар және оларды анықтау тәртібі
2020 жылғы есептегі көрсетуге арналған елеулі тақырыптарды айқындау үшін компания GRI тұрақты даму саласындағы есептілік стандарттарында ұсынылған барлық тақырыптарды, уран саласының халықаралық және ресейлік компаниялары ашатын, сондай-ақ стейкхолдерлермен диалог кезінде көтерілген маңызды тақырыптарды талдады. Компания жұмысында мүдделі тараптар көтерген барлық маңызды тақырыптарды ескеруге тырысады және қабылданған шаралар туралы тиісті материалдарды есептіліктің ресми беттерінде, сондай-ақ сыртқы аудиториялар үшін қолжетімді басқа да ақпараттық тасығыштарда жариялайды.
Келесі кезең Қазатомөнеркәсіп өкілдері мен оның негізгі мүдделі тараптарының есепті ашуына арналған тақырыптары маңыздылығының мәніне басымдыландыру болды. Маңызды тақырыптың қорытынды бағасы Компания үшін әрбір нақты стейкхолдерлер тобының маңыздылығына байланысты болды.
Уран саласы үшін маңызды мәселелерді талдау, сондай-ақ мүдделі тараптарға сауалнама жүргізу нәтижелері бойынша Қазатомөнеркәсіптің жұмыс тобы деңгейінде талқылау үшін елеулі тақырыптардың тізбесі айқындалды. Бұдан әрі тұрақты даму саласындағы қызметтің барлық бағыттары бойынша мамандарды қосатын, сондай-ақ топ-менеджмент өкілдерін қамтитын жұмыс тобы 2020 жылға арналған маңызды тақырыптардың соңғы тізбесі мен маңыздылық қалпын бекітті.
Ашылатын маңызды тақырыптар тізімі
Экономикалық тақырыптар | Экологиялық тақырыптар | Әлеуметтік тақырыптар | Қосымша шылатын тақырыптар |
---|---|---|---|
201: Экономикалық нәтижелілік | 302: Энергия | 401: Жұмыспен қамту | КАП1: Өндірістік учаскелердің өмірлік циклі |
202: Нарықтарға қатысу | 303: Су | 402: Еңбек және еңбек қатынастары | КАП2: Төтенше жағдайларға дайындық |
203: Жанама экономикалық ықпал ету | 304: Биоалуантүрлілік | 403: Жұмыс орнындағы қауіпсіздік пен денсаулық | КАП3: Радиациялық қауіпсіздік |
204: Сатып алу тәжірибелері | 305: Шығарындылар | 404: Оқыту және білім беру | |
205: Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл | 306: Төгінділер мен қалдықтар | 405: Әртүрлілік және тең мүмкіндіктер | |
307: Табиғатты қорғау заңнамасының талаптарына сәйкестігі | 412: Адам құқықтарын бағалау | ||
413: Жергілікті қауымдастықтар | |||
415: Мемлекеттік саясат | |||
419: Әлеуметтікэкономикалық сәйкестік |
Барлық анықталған маңызды тақырыптар Компанияның өзі үшін (ұйым ішінде) және мүдделі тараптар үшін (ұйымнан тыс) маңызды.
GRI көрсеткіштерінің толық тізімін және есептегі ақпаратты ашуға арналған сілтемелерді қамтитын кесте есеп қосымшасында (есептегі GRI стандарттарын ашу көрсеткіші) ұсынылған.
Тәуелсіз сенімділік
Аудиторлық қорытынды Есептің Қосымшасында көрсетілген. Компанияның қаржылық есептілігіне қатысты сыртқы аудит рәсімін «ПрайсвотерхаусКуперс» ЖШС компаниясы орындады. Аудиторлық қорытынды есептің қосымшасында ұсынылған.
Есеп беру жөніндегі жаһандық бастама жариялаған GRI Standards сәйкес дайындалған қаржылық емес ақпараттың тиісінше көрсетілуі халықаралық аудит және ақпараттың дұрыстығын растау стандарттары жөніндегі комитет шығарған ISAE 3000 (қайта қаралған) «Аудиттен және өткен кезеңдегі қаржылық ақпаратты шолудан ерекшеленетін сенімділікті қамтамасыз ететін тапсырмалар» сенімділігін қамтамасыз ететін тапсырмалардың халықаралық стандартына сәйкес тексерілді. Тәуелсіз аудитор ретінде «ПрайсвотерхаусКуперс» ЖШС компаниясы шығарылды. Аудиторлық қорытынды есептің қосымшасында ұсынылған.
Болашаққа қатысты мәлімдемелер
Есепте «болашаққа қатысты мәлімдемелер» болып табылатын немесе қарастырылатын мәлімдемелер бар. Болашақты сипаттауға арналған терминология, басқалармен қатар, «есептейді», «алдын ала бағалау бойынша», «күтеді», «болжамдар бойынша», «ниеттенеді», «жоспарлайды», «белгіледі», «болады» немесе «тиіс» деген сөздерді қоса алғанда, не әрбір жағдайда ұқсас немесе салыстырмалы терминология, не талқылауға, жоспарларға, мақсаттарға, міндеттерге, болашақ оқиғаларға немесе ниеттерге қатысты мәлімдемелерді белгілеуге арналған. Болашаққа қатысты көрсетілген мәлімдемелер тарихи фактілер болып табылмайтын барлық мәлімдемелерді қамтиды. Олар шектеусіз ниеттер, пікірлер туралы мәлімдемелерді және басқалармен қатар, қызмет нәтижелеріне, қаржылық жағдайға, өтімділікке, перспективаларға, өсуге, әлеуетті сатып алуға, стратегия мен Компанияның жұмыс істейтін салаларына қатысты Компанияның үміттері туралы мәлімдемелерді қамтиды.
Өзінің табиғаты бойынша болашаққа қатысты мәлімдемелер тәуекелмен және белгісіздікпен байланысты, өйткені олар болуы мүмкін немесе болмауы мүмкін болашақ оқиғалар мен жағдайларға қатысты. Болашаққа қатысты мәлімдемелер қызметтің болашақ нәтижелерінің кепілі болып табылмайды. Қызметтің нақты нәтижелері, Компанияның қаржылық жағдайы мен өтімділігі, Компания жұмыс істейтін елдің және салалардың дамуы осы құжатта сипатталған немесе болашаққа қатысты осы құжатта қамтылған мәлімдемелерге сәйкес болжанатын нұсқалардан айтарлықтай ерекшеленуі мүмкін.
Компания салаға қатысты қандай да бір ақпаратты немесе жаңа ақпаратты алу, болашақ оқиғалар немесе қандай да бір өзге мән-жайлар нәтижесінде болсын, осы құжатта қамтылған болашаққа қатысты қандай да бір мәлімдемені жаңартуды жоспарламайды және өзіне міндеттеме алмайды. Компания болашаққа қатысты осындай мәлімдемелерде баяндалған нәтижелерге қол жеткізуге қатысты ешқандай мәлімдеме жасамайды, ешқандай растау бермейді және ешқандай болжам жарияламайды.

Мүдделі тараптар
Мүдделі тараптар топтарының тізімі
Акционерлер | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
5,0 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
4,5 |
---|---|---|---|---|
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Тұтынушылар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
4,8 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
4,3 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Инвестициялық талдаушылар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,1 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
2,5 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Менеджмент пен персонал | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
4,8 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
4,7 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді жеткізушілер | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
4,7 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
4,2 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Бизнес-қоғамдастықтар (қауымдастықтар, Ұлттық Кәсіпкерлер палатасы, ЗТБ) | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,0 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
3,1 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Әріптестер | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,4 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
3,3 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Мемлекеттік органдар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
4,6 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
4,0 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Халықаралық ұйымдар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
2,6 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
2,0 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Кредиторлар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
2,9 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
2,8 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Жергілікті атқарушы органдар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,8 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
3,8 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Бұқаралық ақпарат құралдары | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
2,8 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
2,4 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Қоғамдық ұйымдар мен жергілікті тұрғындар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,7 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
3,5 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Кәсіптік одақ | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,7 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
4,0 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Мамандандырылған ұйымдар (оның ішінде, «Samruk-Kazyna Trust» әлеуметтік жобаларды дамыту қоры) | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,0 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
2,6 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Еншілес және тәуелді ұйымдар | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
3,5 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
3,2 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
|||
Қор биржалары | Стейкхолдердің Компанияға әсер ету дәрежесі |
5,0 | Компанияның стейкхолдерге әсер ету дәрежесі |
3,0 |
Стейкхолдердің компанияға деген қызығушылығы |
|
|||
Өзара әрекеттесу механизмдері |
|
2018-2020 жылдардағы негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер
Әлеуметтік жауапкершілік
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ персоналының саны мен құрамы», адам68
Аймақ | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Есепті кезеңнің соңына арналған персоналдың тізімдік саны | 20 507 | 20 592 | 21 019 |
Персоналдың жалпы саны (тізімдік саны, АҚС келісім шарттары) | 20 956 | 21 138 | 21 788 |
Ер адамдар | 16 642 | 16 753 | 17 228 |
Әйелдер | 3 865 | 3 839 | 3 791 |
Басшы қызметкерлер | 119 | 108 | 119 |
Жұмыскерлер | 20 388 | 20 484 | 20 900 |
30 жасқа дейінгі | 3 547 | 3 632 | 3 201 |
30 жастан 50 жасқа дейінгі | 11 545 | 11 707 | 12 260 |
50 жастан астам | 5 415 | 5 253 | 5 558 |
Персоналдың орташа жасы, жыл | 40 | 39,4 | 41 |
Ұзақ мерзімді келісімшарт | 19 572 | 19 794 | 19 821 |
ер адамдар | 15 974 | 16 188 | 16 227 |
әйелдер | 3 598 | 3 606 | 3 594 |
Мерзімдік келісімшарт | 935 | 798 | 1 198 |
ер адамдар | 668 | 565 | 1 001 |
әйелдер | 267 | 233 | 197 |
Жұмыспен толық қамтылу | 20 488 | 20 577 | 21 011 |
ер адамдар | 16 629 | 16 745 | 17 222 |
әйелдер | 3 859 | 3 832 | 3 789 |
Жартылай жұмыспен қамту | 19 | 15 | 8 |
ер адамдар | 13 | 8 | 6 |
әйелдер | 6 | 7 | 2 |
АҚС келісімшарттар бойынша | 449 | 546 | 769 |
ер адамдар | 339 | 372 | 518 |
әйелдер | 110 | 174 | 251 |
68 2018-2019 ж.ж. деректер динамикасы «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ алдыңғы жылдық есептерінен ұсынылды. 2020 жылы «Үлбі-ТВС» ЖШС мен «Русбурмаш-Қазақстан» ЖШС деректері есепке алынды. «Тұрақты даму» бөлімінде «Әлеуметтік жауапкершілік» бөлікшесіндегі деректердің салыстырмалылығы үшін 2019 жылға қатысты салыстырмалы ақпарат жоғарыда көрсетілген кәсіпорындарды ескере отырып ұсынылған. Осылай 2019 жылы тізімдік саны 21 434 адамды құрады, оның ішінде 3 983 әйел.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ персоналының аймақ және жыныс бойынша бөліністегі тізімдік саны, адам.
Аймақ | 2018 | 2019 | 2020 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
Алматы қ. | 379 | 276 | 330 | 272 | 477 | 326 |
Нұр-Сұлтан қ. | 518 | 421 | 510 | 432 | 460 | 389 |
Шымкент қ. | 306 | 220 | 270 | 232 | 323 | 216 |
Солтүстік аймақ | 940 | 258 | 866 | 245 | 811 | 240 |
Оңтүстік аймақ | 11 709 | 1 358 | 11 876 | 1 334 | 12 185 | 1 280 |
Шығыс аймақ | 2 781 | 1 326 | 2 892 | 1 317 | 2 963 | 1 333 |
ҚХР | 5 | 5 | 5 | 6 | 5 | 6 |
АҚШ | 2 | 0 | 2 | 0 | 2 | 0 |
Швейцария | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 |
Барлығы | 16 642 | 3 865 | 16 753 | 3 839 | 17 228 | 3 791 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ басқарушы органдары мен персоналының құрамы», %
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Басқарушы органдар | Қызметкерлер | Басқарушы органдар | Қызметкерлер | Басқарушы органдар | Қызметкерлер | |
Ер адамдар | 92% | 81% | 93% | 81% | 92% | 82% |
Әйелдер | 8% | 19% | 7% | 19% | 8% | 18% |
Қазақтар | 77% | 67% | 80% | 69% | 74% | 70% |
Орыстар | 14% | 26% | 11% | 25% | 13% | 25% |
Басқалар | 8% | 7% | 9% | 6% | 13% | 6% |
30 жасқа дейін | 3% | 17% | 0% | 18% | 1% | 15% |
30 жастан 50 жасқа дейін | 63% | 56% | 71% | 57% | 64% | 58% |
50 жастан асатын | 34% | 26% | 29% | 25% | 35% | 26% |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жұмысқа қабылданған қызметкерлер саны, адам.
Аймақ | 2018 | 2019 | 2020 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
Алматы қ. | 151 | 13 | 107 | 11 | 56 | 25 |
Нұр-Сұлтан қ. | 263 | 43 | 214 | 35 | 55 | 45 |
гШымкент қ. | 105 | 7 | 112 | 8 | 55 | 21 |
Солтүстік аймақ | 254 | 35 | 340 | 47 | 105 | 39 |
Оңтүстік аймақ | 866 | 235 | 1 260 | 337 | 1 552 | 68 |
Шығыс аймақ | 252 | 152 | 346 | 209 | 305 | 120 |
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде (ҚХР, АҚШ, Швейцария) | 2 | 0 | 1 | 0 | 20 | - |
Барлығы | 1 891 | 487 | 2 379 | 648 | 2 148 | 318 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жұмыстан шығарылған қызметкерлерінің саны мен кадрларының ағымдылығы
2018 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Аймақ | 30 жасқа дейінгі | 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 50 жастан асатын | Итого | |||||||||
Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | ||||||||
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | ||
Алматы қ. | 19 | 3 | 1% | 0,1% | 44 | 10 | 1% | 0,3% | 19 | 6 | 1% | 0,2% | 277 |
Нұр-Сұлтан қ. | 49 | 8 | 2% | 0,3% | 114 | 27 | 4% | 0,9% | 49 | 15 | 2% | 0,5% | 233 |
Шымкент қ. | 25 | 4 | 1% | 0,1% | 58 | 14 | 2% | 0,5% | 25 | 8 | 1% | 0,3% | 137 |
Солтүстік аймақ | 44 | 7 | 1% | 0,2% | 102 | 24 | 3% | 0,8% | 44 | 13 | 1% | 0,5% | 258 |
Оңтүстік аймақ | 344 | 54 | 12% | 1,8% | 795 | 188 | 27% | 6,3% | 342 | 105 | 11% | 3,5% | 1 672 |
Шығыс аймақ | 80 | 13 | 3% | 0,4% | 184 | 44 | 6% | 1,5% | 79 | 24 | 3% | 0,8% | 407 |
ҚХР | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Барлығы | 562 | 88 | 1 297 | 307 | 558 | 171 | 2 984 |
201969 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Аймақ | 30 жасқа дейінгі | 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 50 жастан асатын | Итого | |||||||||
Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | ||||||||
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | ||
г. Алматы | 20 | 4 | 1% | 0,1% | 42 | 8 | 1% | 0,3% | 19 | 5 | 1% | 0,2% | 196 |
Нұр-Сұлтан қ. | 53 | 10 | 2% | 0,4% | 108 | 21 | 4% | 0,7% | 48 | 14 | 2% | 0,5% | 212 |
Шымкент қ. | 27 | 5 | 1% | 0,2% | 55 | 11 | 2% | 0,4% | 24 | 7 | 1% | 0,2% | 132 |
Солтүстік аймақ | 47 | 9 | 2% | 0,3% | 97 | 19 | 3% | 0,7% | 43 | 13 | 1% | 0,4% | 222 |
Оңтүстік аймақ | 367 | 72 | 13% | 2,5% | 754 | 149 | 26% | 5,1% | 335 | 99 | 12% | 3,4% | 1 679 |
Шығыс аймақ | 85 | 17 | 3% | 0,6% | 175 | 35 | 6% | 1,2% | 78 | 23 | 3% | 0,8% | 458 |
ҚХР | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Барлығы | 600 | 117 | 1 230 | 243 | 547 | 161 | 2 899 |
2020 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Аймақ | 30 жасқа дейінгі | 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 50 жастан асатын | Итого | |||||||||
Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | ||||||||
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | ||
Алматы қ. | 15 | 3 | 1% | 0,1% | 49 | 8 | 2% | 0,3% | 20 | 2 | 1% | 0,1% | 97 |
Нұр-Сұлтан қ. | 38 | 8 | 1% | 0,3% | 127 | 21 | 4% | 0,7% | 51 | 6 | 2% | 0,2% | 251 |
Шымкент қ. | 19 | 4 | 1% | 0,1% | 64 | 11 | 2% | 0,4% | 26 | 3 | 1% | 0,1% | 127 |
Солтүстік аймақ | 34 | 7 | 1% | 0,3% | 114 | 19 | 4% | 0,7% | 46 | 5 | 2% | 0,2% | 225 |
Оңтүстік аймақ | 266 | 57 | 9% | 2,0% | 886 | 146 | 31% | 5,1% | 355 | 40 | 12% | 1,4% | 1 750 |
Шығыс аймақ | 62 | 12 | 2% | 0,5% | 206 | 34 | 7% | 1,2% | 82 | 9 | 3% | 0,3% | 406 |
ҚХР | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Барлығы | 434 | 93 | 1 446 | 239 | 580 | 65 | 2 857 |
69 2018-2019 ж.ж. деректер динамикасы «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ алдыңғы жылдық есептерінен ұсынылды.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ топ бойынша ағымдылық динамикасы, %
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ана/әке болу, сондай-ақ бала күтімі бойынша демалыстан кейін оралған қызметкерлер саны, адам
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Ана/әке болу бойынша демалыс алған қызметкерлердің жалпы саны | 272 | 257 | 210 |
Ер адамдар | 14 | 21 | 20 |
Әйелдер | 258 | 236 | 190 |
Ана/әке болу демалысы аяқталғаннан кейін жұмысқа оралған қызметкерлердің жалпы саны | 272 | 257 | 210 |
Ер адамдар | 3 | 7 | 13 |
Әйелдер | 115 | 95 | 130 |
Жұмысқа оралу коэффициенті | 0,434 | 0,397 | 0,681 |
Ер адамдар | 0,214 | 0,333 | 0,650 |
Әйелдер | 0,446 | 0,403 | 0,684 |
Ұстап қалу коэффициенті | - | 0,864 | 1,402 |
Ер адамдар | - | 2,333 | 1,857 |
Әйелдер | - | 0,826 | 1,368 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жалақы қоры, теңге
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 | Өзгертулер 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Өндірістік персоналдың орташа айлық жалақысы70 | 244 543 | 263 997 | 279 202 | 106% |
Жалақы қоры, млн71 | 63 413 | 64 884 | 65 707 | 101% |
70 Көрсеткіш еңбек жөніндегі есепке (статистикалық есептілік) / өндірістік персоналдың нақты санына сәйкес өндірістік персоналдың жалақы қоры ретінде есептеледі.
71 Есептелген жалақы сомасы барлық ілеспе салықтар мен аударымдарды (зейнетақы аударымдары және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы) қамтиды.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жалақы қоры, теңге
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
Қазақстан Республикасындағы ең төмеңгі жалақысы | 28 284 | 28 284 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 |
Бастауыш деңгейдегі қызметкердің топ бойынша жалақысы е7272 | 29 360 | 29 360 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 |
Қатынас | 1,03 | 1,03 | 1 | 1 | 1 | 1 |
72 1-санатты өндірістік қызметкердің базалық тарифтік мөлшерлемесі.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ерлері мен әйелдерінің негізгі жалақысының арақатынасы, мың теңге
Қызметкерлер санаты | 2018 | 2019 | 2020 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
Жоғары басшылық (Директорлар кеңесі, басқарушы комитет немесе ұқсас орган | 809 | 809 | 837 | 837 | 848 | 848 |
Орта басшылық | 358 | 358 | 362 | 362 | 377 | 377 |
Әкімшілік персонал | 153 | 153 | 180 | 178 | 180 | 180 |
Өндірістік персонал | 72 | 72 | 81 | 82 | 84 | 84 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ персоналын оқыту73
Қызметкерлер санаты | 2018 | 2019 | 2020 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Адам санысеминарлар | кететін шығындар, мың теңге | Адам санысеминарлар | кететін шығындар, мың теңге | Адам санысеминарлар | кететін шығындар, мың теңге | |
Әкімшілік-басқарушылық персонал | 3 338 | 688 532 | 5 021 | 507 951 | 3 854 | 966 132 |
Өндірістік персонал | 23 444 | 1 023 970 | 22 128 | 939 032 | 29 123 | 683 538 |
Барлығы | 26 782 | 1 712 502 | 27 149 | 1 446 983 | 32 977 | 1 649 670 |
73 Топ бойынша біліктілікті арттыруға арналған шығындарды қамтиды.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ бір қызметкерді оқытуға жұмсалған сағаттардың орташа саны»
Көрсеткіш | 201874 | 201974 | 2020 | |
---|---|---|---|---|
Е | Ә | |||
Жоғары басшылық | 59,6 | 51,3 | 21 | 22 |
Орта басшылық | 45,2 | 35,1 | 101 | 22 |
Әкімшілік персонал | 31,2 | 30,8 | 43 | 30 |
Өндірістік персонал | 31,1 | 35,7 | 37 | 20 |
Барлық санаттар бойынша орта есеппен | 32,5 | 35,4 | 40,4 |
74 2018-2019 ж.ж. жыныстық белгісі бойынша ақпарат жиналмады.
Қоршаған ортаны қорғау
Парниктік газдардың тікелей шығарындыларының көлемі, тонна
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 | өзгерістер 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Парниктік газдардың тікелей шығарындыларының көлемі | 132 480 | 107 600 | 92 590 | -13,95% |
Атмосфераға ластаушы заттар шығарындыларының құрылымы мен көздері, мың тонна75, 76
Ластаушы заттардың шығарындылары | Көздері | 2019 | 2020 | өзгерістер 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Выбросы NOx | қазандықтар, пештер, қыздыру пештері, стационарлық дизельді электр станциялары (апаттық), компрессорлар | 0,118 | 0,096 | -18,6% |
SОx шығарындылары | қазандықтар, пештер, қыздыру пештері, стационарлық дизельді электр станциялары (апаттық), компрессорлар | 0,064 | 0,073 | +14% |
Қатты заттардың шығарындылары | қазандықтар, пештер, мехмастерлік станоктардың жұмысы | 0,054 | 0,054 | 0 |
СО шығарындылары | қазандықтар, автокөлік, газ пештері, плиталар | 0,175 | 0,190 | +8,6% |
Ұшпа органикалық қосындылар | автокөлік құралдары, еріткіштер, газ, ағаш пен биомассаны жағу | 0,827 | 0,815 | -1,5% |
Қауіптілігі 1-топты заттар | қазандықтар, автокөліктер, шамдар, құрамында сынап барлар | 0,010 | 0,001 | -90% |
Барлығы | 1,248 | 1,229 | -1,5% | |
Үлестік шығарындылар, кг / т | 18,00 | 17,50 | -3% |
75 Табиғи уранды өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарының атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары ескерілді. Бұл кестеде «Үлбі металлургия зауыты» АҚ, «Волковгеология» АҚ, «Каустик» АҚ, «СКЗ-U» ЖШС, «Уранэнерго» ЖШС және «Сауда-көлік компаниясы» ЖШС қосалқы және сервистік кәсіпорындарының шығарындылары есепке алынбайды.
76 2018 жылғы шығарындыларды осы форматта есепке алу жүргізілмеген, сондықтан бұл кесте екі жыл тұрғысынан ұсынылған.
Қайнар көздері бойынша бөлініп алынатын судың жалпы мөлшері, мың м3
Қайнар көзі | 2018 | 2019 | 2020 | өзгерістер 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Жер үсті сулары | 951,1 | 865,7 | 781,4 | -9,8% |
Жер асты сулары | 9 955,4 | 8 992 | 8 539,8 | -5,0% |
Муниципалды және басқа сумен жабдықтау жүйелері | 1 311,5 | 836,6 | 1 131,1 | +35,2% |
Алынатын судың жалпы мөлшері | 12 218,0 | 10 694,3 | 10 452,3 | -2,3 % |
Көп рет және қайта пайдаланылатын судың жалпы көлемі, мың м3
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 | өзгерістер 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Көп рет және қайта пайдаланылатын судың жалпы көлемі | 19 840 | 14 512 | 63 029 | +334% |
Түрлері бойынша бөлінген қалдықтардың жалпы массасы, мың тонна
Қалдықтар түрлері | 2018 | 2019 | 2020 | Өзгертулер 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Өнеркәсіптік | 1 253,5 | 936,4 | 996,2 | 6% |
Коммуналдық | 2,5 | 3,1 | 1,8 | -42% |
Қатты радиоактивті | 3,9 | 4,1 | 3,3 | -21% |
Сұйық радиоактивті | 106,1 | 120,5 | 128,1 | 6% |
Барлығы | 1 366,0 | 1 064,1 | 1 129,4 | 6,13% |
Фотоэлектр станцияларынан электр энергиясын өндіру, МВт*сағат
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 | өзгеріс 2020-2019 |
---|---|---|---|---|
Өндірілген энергия мөлшері, МВт*сағ | 4,21 | 4,32 | 3,52 | -18,5% |
Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ еңбекті қорғауға арналған шығындары, млрд. теңге
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Еңбекті қорғауға арналған шығындар | 7,38 | 7,23 | 7,63 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ өндірістік жарақаттану деңгейі»
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Барлық қызметкерлер үшін | |||
Өліммен аяқталған жазатайым оқиғалардың жалпы саны | 1 | 1 | 1 |
Салдары жоғары дәрежедегі өндірістік жарақаттанудың жалпы саны (өлім жағдайларын қоспағанда) | 7 | 2 | 2 |
Жазатайым оқиғалардың жалпы саны77 | 12 | 8 | 8 |
Өндірістік жарақаттану жиілігінің коэффициенті (LTIFR көрсеткіші) | 0,31 | 0,24 | 0,25 |
Қауіпті жағдайлар, қауіпті әрекеттер және Near-Miss туралы есептілік | 6 200 | 34 546 | 35 529 |
Жұмыс істелген сағаттар саны | 38 709 677 | 33 510 295 | 31 812 773 |
Штаттық қызметкерлер болып табылмайтын, бірақ жұмысы және/немесе жұмыс орны Компаниямен бақыланатын барлық жұмыскерлер үшін | |||
Өліммен аяқталған жазатайым оқиғалардың жалпы саны | 0 | 0 | 0 |
Салдары жоғары дәрежедегі өндірістік жарақаттанудың жалпы саны (өлім жағдайларын қоспағанда) | 0 | 0 | 0 |
Тіркелген өндірістік жарақаттардың жалпы саны | 0 | 0 | 0 |
77 Еңбек (қызметтік) міндеттерін немесе жұмыс берушінің тапсырмаларын орындау кезінде жұмыскердің өндірістік жарақаттануы, денсаулығының кенеттен нашарлауы немесе улануы салдарынан еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айырылуына не қайтыс болуына әкеп соққан зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік фактордың қызметкерге әсер етуі ретінде айқындалады.
«Қазатомөнеркәсіп»»ҰАК»АҚ радиациялық қауіпсіздік көрсеткіштері», М3в/жыл
Көрсеткіш | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Персоналға радиациялық әсердің орташа дозасы | 1,55 | 1,51 | 1,45 |
Топ кәсіпорындарының қызметін жүзеге асыру орындарындағы табиғи радиациялық фонның көрсеткіші, орташа алғанда | 0,3 – 1,2 | 0,4 – 1,0 | 0,85 |
Топ кәсіпорындарындағы А тобы персоналының ең жоғары жылдық тиімді дозасы | 4,97 | 4,94 | 4,94 |
Әлеуметтік-экономикалық үлес
Құрылған және бөлінген тікелей экономикалық құны, млн теңге
Тарау | 201878 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Құрылған тікелей экономикалық құны | |||
Кірістер79 | 846,03 | 621,13 | 667,12 |
Бөлінген экономикалық құны, в т. ч. | |||
Операциялық шығындар80 | 292,81 | 273,42 | 288,11 |
Жалақы | 42,78 | 49,15 | 50,72 |
Пайыздар және дивидендтер бойынша шығындар | 12,67 | 11,96 | 7,68 |
Салықтар, табыс салығынан басқа | 23,56 | 27,79 | 24,73 |
Табыс салығы бойынша шығындар | 28,80 | 33,51 | 63,78 |
Өзге шығындар | 19,99 | 8,51 | 9,73 |
Әлеуметтік салаға арналған шығындар (жергілікті қауымдастықтарға арналған инвестициялар) | 0,73 | 1,07 | 1,01 |
Бөлінбеген экономикалық құн (бір жылғы табыс) | 424,69 | 213,75 | 221,37 |
78 2018 жылдың желтоқсан айында «Байкен-U» ЖШС Топтың бақылауына алынуына байланысты 2018 жылғы жылдық есептегі деректермен салыстырғанда қайта есептелді. 2018 жылғы 31 желтоқсанда Топ сатып алынған активтер мен міндеттемелерді есепке алу үшін теңгерімдік құнды қолданды, өйткені бағалау бойынша есеп есепті кезеңнің соңында аяқталмады. 2019 жылдың маусымында тәуелсіз бағалаушы сатып алынған активтер мен міндеттемелердің әділ құнын бағалауды аяқтады және салыстырмалы ақпарат қайта есептелді.
79 Кірістер GRI стандарттарының әдістемесіне сәйкес есептеледі және Компанияның түсімі мен барлық кірістерінің мөлшерін қамтиды.
80 Операциялық шығыстар мынадай баптарды қамтиды: сатудың өзіндік құны (жалақы мен салықтарды қоспағанда), өткізу бойынша шығыстар (жалақы мен салықтарды қоспағанда), жалпы және әкімшілік шығыстар (жалақы мен салықтарды қоспағанда).
Әлеуметтік-экономикалық дамуға және инфрақұрылымды дамытуға қатысатын өңірлердің бюджеттеріне аударымдар, млн теңге
Кәсіпорын | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|
Түркістан облысы | |||
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 504,1 | 154,5 | 165,4 |
«АППАҚ» ЖШС | 32,7 | 37,9 | 40,3 |
«Ақбастау» БК» АҚ | 185,9 | 194,9 | 214,7 |
«Оңтүстік та-химия компаниясы» БК» ЖШС | 83,5 | 86,5 | 96,3 |
«Волковгеология» АҚ | 4,2 | 2,5 | 2,8 |
«ЗАРЕЧНОЕ» БК» АҚ | 17,4 | 10,1 | 20,8 |
«Инкай» БК» ЖШС | 11,2 | 58,0 | 59,9 |
«Казатомпром-SaUran» ЖШС | 0,2 | 387,1 | 427,8 |
«Қаратау» ЖШС | 45,2 | 52,3 | 52,9 |
«ОРТАЛЫҚ» ӨК» ЖШС | 70,2 | 76,4 | 83,1 |
«КАТКО» БК» ЖШС | 11,2 | 11,4 | 3,96 |
«Буденовское» БК» ЖШС | - | - | 21,5 |
Кызылорда облысы | |||
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 92,99 | - | - |
«Байкен-U» ЖШС | 37,1 | 38,6 | 42,2 |
«РУ-6» ЖШС | 2,0 | 102,8 | 107,5 |
«Семізбай-U» ЖШС | 23,3 | 26,5 | 26,7 |
«Кызылкұм» ЖШС | 171,1 | 116,2 | 126,1 |
Алматы облысы | |||
«KazSilicon» МК» ЖШС | 1,8 | 0,3 | - |
Шығыс Қазақстан облысы | |||
«Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ | 7,5 | 6,6 | 7,2 |
Солтүстік Қазақстан облысы | |||
«Семізбай-U» ЖШС | 16,6 | 18,9 | 19,1 |
Ақмола облысы | |||
«Семізбай-U» ЖШС | 16,6 | 18,9 | 19,1 |
Маңғыстау облысы | |||
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 1,9 | - | - |
Барлығы | 1 336,7 | 1 400,4 | 1 537,3 |
2020 жылы Қазақстанның өңірлері бойынша сатып алулардағы жергілікті жеткізушілер үлесінің арақатынасы, %
Аймақ | Тауарлар | Жұмыстар | Қызметтер | Жұмыстар мен қызметтер |
---|---|---|---|---|
Ақмола облысы | 98 | 97 | 95 | 95 |
Актөбе облысы | 13 | 90 | 100 | 99 |
Алматы облысы | 9 | 97 | 100 | 99 |
Атырау облысы | 5 | 72 | 100 | 91 |
Батыс Қазақстан облысы | 4 | 100 | 98 | 100 |
Жамбыл облысы | 97 | 100 | 100 | 100 |
Қарағанды облысы | 87 | 100 | 100 | 100 |
Қостанай облысы | 16 | 100 | 100 | 100 |
Қызылорда облысы | 94 | 91 | 94 | 94 |
Маңғыстау облысы | 97 | 93 | 100 | 93 |
Оңтүстік Қазақстан облысы | 50 | 98 | 97 | 98 |
Павлодар облысы | 89 | 68 | 100 | 90 |
Солтүстік Қазақстан облысы | 69 | - | 100 | 100 |
Шығыс Қазақстан облысы | 54 | 85 | 100 | 89 |
Нұр-Сұлтан қ. | 91 | 87 | 85 | 85 |
Алматы қ. | 30 | 92 | 92 | 92 |
Барлығы «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 69 | 92 | 75 | 82 |
2020 жылға арналған Директорлар кеңесі комитеттері төрағаларының есептері
Өндірістік қауіпсіздік жөніндегі комитеті (HSE)
Құрметті акционерлер!
Қазатомөнеркәсіптің көпшілік компания мәртебесін алуы жаңа сындар туғызды. Халықаралық стандарттарға сәйкес корпоративтік басқару мен тұрақты дамудың рөлі едәуір артты. Директорлар кеңесінің қызметінде оның өндірістік қауіпсіздік жөніндегі комитетіне (Комитет) маңызды рөл берілетінін атап өту қажет.
Комитеттің негізгі мақсаты Компанияның Директорлар кеңесіне Компаниядағы және оның еншілес және тәуелді ұйымдарындағы өндірістік қауіпсіздіктің жай-күйі, әлеуметтік мәселелер және тұрақты даму саласындағы мәселелер бойынша ұсынымдар әзірлеу және ұсыну болып табылады.
2020 жылғы тамызда Комитет құрамына: Нил Лонгфэллоу – тәуелсіз директор, Расселл Бэнхам – тәуелсіз директор және Қанат Құдайберген – «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ өкілдері сайланды. Комитет құрамын кеңейту Компания мен оның мажоритарлық акционері арасындағы өзара іс-қимылды жақсартуға, сондай-ақ отырыстарда Директорлар кеңесінің шешімдер қабылдау үдерісінің жеделдігін арттыруға мүмкіндік берді.
Жыл бойы Комитет мүшелері 5 күндізгі отырыс өткізіп, 23 мәселені қарастырды. Тоқсан сайын Комитет мүшелері өндірістік қауіпсіздіктің жай-күйі туралы есептерді және ESAP Жол картасын іске асыру мәртебесі туралы есептерді қарастырып, ұйғарды.
Комитет жарты жылдық негізде корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік саласындағы, Компанияның тұрақты дамуындағы қызметі туралы есептерді, сондай-ақ өндірістік персоналдың әлеуметтік-еңбек жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы жөніндегі есепті қарайды.
2020 жылдың қорытындылары және 2021 жылға арналған перспективалар
Күн сайын өз қызметін жүзеге асыру барысында Компания өндірістің қауіпсіздігін, еңбекті және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету үшін мүдделі тараптар алдындағы жауапкершіліктің толықтығын сезінеді. Біз өндірістің әрбір кезеңіндегі қауіпсіздік туралы қамқорлықтың Компанияның экономикалық көрсеткіштеріне, еңбектің сапасына және қызметкерлердің ынтасы мен қанағаттануына оң әсер беретіндігіне сенімдіміз.
Өткен жылдың қорытындылары Компания қызметінің басым бағыттары бойынша одан әрі жұмыс істеу үшін берік іргетас қалайды. Директорлар кеңесі бейбіт атом энергетикасын дамытудың тұрақты оң үрдісіне және компанияның әлеуетін іске асыру мүмкіндіктеріне сенімді. Комитет мүшелері жұмыскерлердің қауіпсіздік талаптарын саналы түрде сақтау деңгейінің өзгеру дәрежесіне бағалау жүргізуді жоспарлап отыр, сондай-ақ одан әрі корпоративтік орталықта және Компанияның барлық кәсіпорындарында еңбекті қорғау, өнеркәсіптік және радиациялық қауіпсіздік саласындағы өндірістік қауіпсіздіктің жағдайын бақылайтын болады.
комитеттің төрағасы

Аудит жөніндегі комитет
Құрметті акционерлер!
Компанияның аудит жөніндегі комитеті (Комитет) акционерлерге берілетін қаржылық ақпараттың шынайылығын бақылау үшін, сондай-ақ ішкі бақылау және тәуекелдерді басқару жүйелерін бағалау үшін құрылған. Компанияның ішкі аудит және комплаенс қызметтері аудит жөніндегі Комитетке есеп береді.
2020 жылы Комитет тиімді шешімдер қабылдау үшін тиісті тәжірибесі мен құзыреті бар тәуелсіз директорлардан тұрды. Жыл бойы Комитеттің күндізгі 9 отырысы өткізіліп, 98 мәселе қаралды. Мәселелердің неғұрлым тиімді және жан-жақты талқылануы үшін Компания басқармасының релеванттық мүшелері тартылды, қажет болған жағдайда басқа жоғары буын басшылары қатысты.
Көпшілік компанияның жаңа мүмкіндіктерімен және мәртебесімен бірге бұл факт аудит жөніндегі комитеттің жұмысына да әсер еткен өзгерістер енгізді. Атап айтқанда, Компанияның барлық стейкхолдерлері үшін маңызды ақпаратқа тең қол жеткізуді сақтау үшін компанияның тоқсандық қаржылық есептіліктерін қарау тәжірибесі енгізілді. Сондай-ақ, Комитет компанияның 2019 жылғы қаржылық есептілігін қарап, бекітуге ұсынды, оған Компанияның бағалы қағаздар шығару аңдатпасында уәде етілген деңгейде дивидендтер төлеу бойынша қаржылық мүмкіндіктерін бағалау кірді. Айта кету керек, 2020 жылы Компания акционерлердің екінші жылдық жалпы жиналысын өткізді, онда акционерлер қаржылық есептілікті, сондай-ақ бір қарапайым акцияға шаққандағы дивиденд мөлшерін бекітті.
«ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС Комитет тарапынан сыртқы аудитор ретінде ұсынылды және 2019 жылғы желтоқсандағы Акционерлердің кезектен тыс жалпы отырысында 2020 жылдан 2022 жылға дейінгі кезеңде «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ аудитін жүзеге асыратын аудиторлық ұйым ретінде анықталды.

Стратегиялық жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі комитеті
Құрметті акционерлер!
Қазатомөнеркәсіп қызметіне деген қызығушылықтың артуына байланысты Стратегиялық жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі комитеттің (Комитет) маңыздылығы арта түсуде. Комитет мүшелері Даму стратегиясы, халықаралық ынтымақтастық және инвестицияларды ынталандыру мәселелеріне ерекше назар аударады. Комитет Директорлар кеңесінің маңызды бөлігін құрайды және Комитеттің негізгі міндеттерінің арқасында Директорлар кеңесі үнемі өзгеріп отыратын жағдайларға сәтті және тез бейімделуге, сондай-ақ корпоративтік басқарудың аса маңызды қағидаларын сақтауға мүмкіндік алады.
Стратегиялық жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі комитеттің негізгі мақсаты – Компания қызметінің стратегиялық және инвестициялық мәселелері бойынша Директорлар кеңесіне ұсынымдар әзірлеу және ұсыну болып табылады.
Сондай-ақ, 2020 жылы Комитет құрамында айтарлықтай өзгерістер болды: 2020 жылғы 18 мамырда Комитет құрамына тәуелсіз директор – Марк Кэшер кірді.
Жыл бойы Комитет мүшелері 6 күндізгі отырыс өткізіп, 27 мәселені қарастырды. Тоқсан сайын Комитет трансформациялау бағдарламасы бойынша есептерді және Компания Басқармасының ірі инвестициялық жобаларын іске асыру туралы есептерін қарады және ұйғарды. Сондай-ақ, 2019 жылдың қорытындысы бойынша стратегиялық ҚНК орындау мәселелері пысықталды. Сонымен қатар, 2019 жылдың қорытындысы бойынша Комитет мүшелері компанияның басқа уран компанияларымен бенчмаркинг-талдау нәтижелерін қарады.
2020 жылдың қорытындылары мен 2021 жылға арналған перспективалар
2020 жыл Компания үшін кезекті жыл болды, біз алға қойған мақсаттарымызға қол жеткіздік және табиғи уранды өндіру мен сату бойынша әлемдік көшбасшы мәртебесін тағы бір мәрте растадық.
2021 жылы Компанияға жаңа ұзақ мерзімді мақсаттар мен міндеттер қойылды. Мақсаттардың бірі Қазатомөнеркәсіптің активтерін қайта құрылымдау бағдарламасын аяқтау болып табылады, бұл қосылған құны жоғары өнім шығаруға мүмкіндік береді.
жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі комитеттің төрағасы

Тағайындаулар мен сыйақы жөніндегі комитеті
Құрметті акционерлер!
Компанияның тағайындаулар мен сыйақы жөніндегі комитеті (Комитет) Директорлар кеңесінің құрамына кандидаттарды тағайындау, жоғары басшылыққа сыйақы беру (бонустық төлемдерді қоса алғанда), Басқарма құрамына, корпоративтік хатшы, омбудсмен және өзге де қызметкерлер лауазымдарына кандидаттарды тағайындау сияқты мәселелерді қарау үшін құрылған.
2020 жыл бойы Комитеттің төрт мүшесінің үшеуі тәуелсіз директорлар болып табылды, бұл ретте Комитет мүшелерінің тиімді шешімдер қабылдау үшін тиісті тәжірибесі мен құзыреттері бар. Жыл ішінде Комитеттің 9 күндізгі отырысы өткізіліп, онда 58 мәселе қаралды.
Өткен жылы Комитет Басқарма мүшелерінің 2020 жылға арналған жеке даму жоспарларын (ЖДЖ), CEO-1 лауазымдарының сипаттамаларын және Орталық аппараттың құрылымын және «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ қызметкерлерінің жалпы санын қарады және ұйғарды.
Комитетпен сондай-ақ Компанияның Директорлар кеңесі мүшелерінің сабақтастық жоспарын қалыптастыру ережелері туралы мәселе қаралды.
2020 жылғы 18 мамырдан бастап Мен Тәуелсіз директор ретінде комитеттің құрамында оның төрағасы болу мәртебесіне ие боламын.
сыйақы жөніндегі комитетінің төрағасы

Басшылықтың растауы
Компанияның корпоративтік басқару кодексіне сәйкес Директорлар кеңесі мен Басқарма Компанияның жылдық есебі мен қаржылық есептілігінің дұрыстығына жауап береді.
Ақпаратты ашу және ашықтық ережелеріне сәйкес, Ұлыбританияның қаржылық қадағалау басқармасының басшылығында (Disclosure and Transparency Rules in the Handbook of the Financial Conduct Authority) Директорлар кеңесінің әрбір мүшесі өзінде бар ақпаратқа сүйене отырып, төмендегілерді растайды:
- ҚЕХС сәйкес дайындалған қаржылық есептілік компанияның активтері, міндеттемелері, қаржылық жағдайы, қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері, компанияның еншілес кәсіпорындарымен теңгерімі туралы шынайы және сенімді көрініс береді
- басқарманың есебі компанияның және оның еншілес кәсіпорындарының қаржы-шаруашылық қызметінің дамуы мен көрсеткіштері және қаржылық жағдайы туралы сенімді деректерді, сондай-ақ олар тап болатын аса маңызды тәуекелдер мен белгісіздіктерді сипаттауды қамтиды
На дату подготовки настоящего отчета ни один из членов Совета директоров или Правления за последние пять лет:
- алаяқтықпен байланысқан құқық бұзушылықтар үшін соттылығы болмаған
- қандай да бір компанияның әкімшілік, басқару немесе қадағалау органдарының мүшесі, банкроттық, төлем қабілетсіздігіне немесе таратылуына байланысты мүлікті басқару рәсімінен өту сәтінде немесе одан өту қарсаңында қандай да бір серіктестіктің серіктесі болған жоқ
- мемлекеттік ұйым немесе реттеуші орган (соның ішінде кәсіби орган) тарапынан ресми көпшілік алдында айыптау немесе санкциялар объектісі болған жоқ және ешқашан соттың өкімі бойынша компанияның әкімшілік, басқару немесе қадағалау органдарының мүшесі ретінде әрекет ету немесе компанияны басқаруға, оның істерін жүргізуге қатысу құқығынан айырылған жоқ
кеңесінің төрағасы

бойынша:


Топтың еншілес ұйымдары, бірлескен кәсіпорындары, бірлескен операциялары және қауымдасқан ұйымдары
«Үлбі металлургия зауыты» АҚ мен «Волковгеология» АҚ қоспағанда, осы компаниялардағы топтың иелену үлесі барлық жағдайларда топтың дауыс беру құқықтарына тең, олардың әрқайсысында топтың 100% дауысы бар.
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Холдингтің еншілес ұйымдары, БК, БО мен қауымдасқан ұйымдары
Тәсіл | Атауы | Үлесі (%) |
---|---|---|
Уран өндіру және қайта өңдеу | ||
Еншілес ұйымдар | «ОРТАЛЫҚ» ЕҰ» ЖШС | 100,00% |
«Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС | 100,00% | |
«РУ-6» ЖШС | 100,00% | |
«АППАҚ» ЖШС | 65,00% | |
«Инкай» БК» ЖШС | 60,00% | |
«Байкен-U» ЖШС81 | 52,50% | |
«Хорасан-U» БК» ЖШС | 50,00% | |
Бірлескен кәсіпорындар | «Буденовское» БК» ЖШС | 51,00% |
«Семізбай-U» ЖШС | 51,00% | |
Бірлескен операциялар | «Ақбастау» БК» АҚ | 50,00% |
«Қаратау» ЖШС | 50,00% | |
Energy Asia (BVI) Limited82, 83 | 50,00% | |
Қауымдасқан кәсіпорындар | «КАТКО» БК» ЖШС | 49,00% |
«Оңтүстік тау-химия компаниясы» БК» ЖШС | 30,00% | |
«ЗАРЕЧНОЕ» БК» АҚ | 49,98% | |
«Кызылқұм» ЖШС84 | 50,00% | |
«Жанакорган-Транзит» ЖШС85 | 60,00% | |
Ядролық отын циклы және металлургия | ||
Еншілес кәсіпорын | «Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ | 90,18% |
ULBA-CHINA Co Ltd86 | 100,00% | |
«Машзавод» ЖШС87 | 100,00% | |
«Үлбі-ТВС» ЖШС88 | 51,00% | |
Ядролық отын циклы | ||
Бірлескен кәсіпорындар | УКР ТВС БК ЖАҚ | 33,33% |
Инвестициялар | «Уранды байыту орталығы» АҚ | 10,00% |
Қосымша қызметтер | ||
Еншілес кәсіпорын | «Жоғары технолгиялар институты» ЖШС | 100,00% |
KazakAtom TH AG | 100,00% | |
«KAP-Technology» ЖШС | 100,00% | |
«Сауда-көлік компаниясы» ЖШС | 99,99% | |
«Волковгеология» АҚ | 90,00% | |
«Русбурмаш-Қазақстан» ЖШС89 | 49,00% | |
«Қоған-Қазатомөнеркәсіп» ЖШС | 100,00% | |
Бірлескен кәсіпорындар | «СКЗ-U» ЖШС | 49,00% |
«Уранэнерго» ЖШС90 | 79,17% | |
Қауымдасқан кәсіпорындар | «SSAP» ЖШС91 | 9,89% |
81 Компания EnergyAsia (BVI) Limited-те 50% (тікелей иелік) иелік етеді. EnergyAsia (BVI) Limited компаниясы «Қызылқұм» ЖШС 40% (тікелей иелену) және «Байкен-U» ЖШС 95% (тікелей иелену) иелік етеді.
82 EnergyAsia (BVI) Limited компаниясы «Қызылқұм» ЖШС 40% (тікелей иелену) және «Байкен-U» ЖШС 95% (тікелей иелену) иелік етеді.
83 2019 жылдың желтоқсанында PSIL жойылды және оның ЕnergyАsia (BVI) Limited-тегі үлесі 9,95% (тікелей меншік) компанияға берілді. Нәтижесінде компанияның EnergyAsia (BVI) Limited (тікелей иелік ету) үлесі 50% дейін өсті.
84 Компания EnergyAsia (BVI) Limited-те 50% (тікелей иелік) иелік етеді. EnergyAsia (BVI) Limited компаниясы «Қызылқұм» ЖШС 40% (тікелей иелену) және «Байкен-U» ЖШС 95% (тікелей иелену) иелік етеді.
85 Бұл компаниялар-жоғарыда кестеде көрсетілген еншілес, БК және қауымдасқан кәсіпорындардағы үлестер арқылы жанама түрде 3-деңгейдегі кәсіпорындар. Тиісті қатысу үлестері компанияға емес, 2-ші деңгейдегі компанияларға тиесілі.
86 Бұл компаниялар – жоғарыда кестеде көрсетілген еншілес, БК және қауымдасқан кәсіпорындардағы үлестер арқылы жанама түрде 3-деңгейдегі кәсіпорындар. Тиісті қатысу үлестері компанияға емес, 2-ші деңгейдегі компанияларға тиесілі.
87 Бұл компаниялар – жоғарыда кестеде көрсетілген еншілес, БК және қауымдасқан кәсіпорындардағы үлестер арқылы жанама түрде 3-деңгейдегі кәсіпорындар. Тиісті қатысу үлестері компанияға емес, 2-ші деңгейдегі компанияларға тиесілі.
88 Бұл компаниялар – жоғарыда кестеде көрсетілген еншілес, БК және қауымдасқан кәсіпорындардағы үлестер арқылы жанама түрде 3-деңгейдегі кәсіпорындар. Тиісті қатысу үлестері компанияға емес, 2-ші деңгейдегі компанияларға тиесілі.
89 Бұл компаниялар – жоғарыда кестеде көрсетілген еншілес, БК және қауымдасқан кәсіпорындардағы үлестер арқылы жанама түрде 3-деңгейдегі кәсіпорындар. Тиісті қатысу үлестері компанияға емес, 2-ші деңгейдегі компанияларға тиесілі.
90 2019 жылдың қазан айында «Уранэнерго» ЖШС қатысушыларының жалпы жиналысы «Уранэнерго-Пул» ЖШС қайта ұйымдастыруды ұйғарды. Кәсіпорын «Уранэнерго» ЖШС бас компаниясына қосылу жолымен қайта ұйымдастырылды. «Шиелі-Энергосервис» ЖШС және «Таукент-Энергосервис» ЖШС – «Уранэнерго» ЖШС жарғылық капиталына қатысу үлесі арқылы компанияның 3-деңгейлі кәсіпорны. Кәсіпорындар 2020 жылы «Уранэнерго» ЖШС бас компаниясына қосылу жолымен қайта құрылды.
91 2020 жылдың 08 шілдесінде «Қазатомөнеркәсіп КҚЗ» БК» ЖШС «SSAP» ЖШС қайта тіркеу рәсімі өткізілді. (Степногорск күкірт қышқылы зауыты).
Сату сатысындағы немесе қайта құрылымдауға жататын активтер
Тәсіл | Атауы | Үлесі (%) |
---|---|---|
Баламалы энергетика | ||
Еншілес кәсіпорындар92 | «Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС | 100,00% |
«MK KazSilicon» ЖШС | 100,00% | |
«Astana Solar» ЖШС | 100,00% | |
Қосымша қызметтер | ||
Қауымдасқан кәсіпорындар | «Каустик» АҚ93 | 40,00% |
92 Бейінді емес активтерді іске асыру жоспарларына сәйкес, бұрын топтың IPO аңдатпасында жарияланғандай, бірқатар бейінді емес активтер KazPV жобасының кәсіпорындарын қоса алғанда: «AstanaSolar» ЖШС, «KazakhstanSolarSilicon» ЖШС және «MKKazSilicon» ЖШС болды немесе іске асырылатын болады. Бұрын жарияланғандай, KazPV кәсіпорындарындағы 75% қатысу үлесін бастапқы кезеңде іске асыруды көздейтін кейінге қалдыру шарттары бар сатып алу-сату шартына (бұдан әрі – Шарт) 2019 жылғы 17 мамырда қол қойылды. Шарт сатып алушының кейбір кейінге қалдыру шарттарын сақтамауына байланысты күшіне енген жоқ. Осыған байланысты, 2020 жылдың бірінші тоқсанында топ әлеуетті сатып алушылармен қарым-қатынасты тоқтатты. Топ 2021 жылы KazPV активтерін сатуды қайта бастау үшін реттеуші органдардан қажетті рұқсаттарды алды. Топ Қазақстан Республикасының Жекешелендіру бағдарламасының бір бөлігі ретінде KazPV жобасының кәсіпорындарын іске асыру бойынша ұстанымын сақтайды. KazPV жобасы кәсіпорындарының активтері мен міндеттемелері осы қысқартылған аудиттелген шоғырландырылған қаржылық есептілікте сатуға арналған активтер ретінде ұсынылған.
93 Топ өзінің барлық акциялар пакетін 2021 жылдың соңына дейін «Каустик» АҚ сатпақ.
GRI көрсеткіштерінің кестесі
Жалпы көрсеткіштерді ашу
Стандарт пен көрсеткіштер | Ашылу | Есеп парағы | Ашылу дәрежесі | Есептілік саласы94 | Есеп тараулары |
---|---|---|---|---|---|
GRI 102 (2016): жалпы көрсеткіштер | |||||
Ұйым профилі | |||||
102-1 | Ұйым атауы | 370 | толық | 1 | Қосымшалар. Есеп туралы. Байланыс ақпараты. |
102-2 | Қызмет түрлері, брендтер, өнімдер, сондай-ақ қызметтер | 18, 20 | толық | 1 | Компания туралы. Бизнес-модель. Компанияның қызмет бағыттары мен негізгі өнімдері. |
102-3 | Ұйымның штабпәтерінің орналасқан жері | 370 | толық | 1 | Қосымшалар. Байланыс ақпараты. |
102-4 | Қызметті жүзеге асыру географиясы | 22 | толық | 1 | Компания туралы. География мен нарықта болуы |
102-5 | Меншік сипаты мен ұйымдық-құқықтық нысаны | 370 | толық | 1 | Компания активтерінің құрылымы. Қосымшалар. Байланыс ақпараты |
102-6 | Ұйым жұмыс істейтін нарықтар | 23, 25 | толық | 1 | Компания туралы. География мен нарықта болуы. Уран өнімдерінің нарығы. Өткізу мен сату. |
102-7 | Ұйым ауқымы | 18, 129 | толық | 1 | Сандардағы Компания – 2020 жылға арналған негізгі көрсеткіштер. Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. Персоналдың құрылымы. |
102-8 | Қызметкерлер мен басқа жұмыскерлер туралы ақпарат | 130, 131, 235, 236 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. Қызметкерлердің құрылымы. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
102-9 | Жеткізу тізбегі | 26, 121 | толық | 1 | Тұрақты даму. Сатып алу қызметі Жеткізу тізбегі туралы ақпарат ішкі корпоративтік реттеуге сәйкес құпия болып табылады. |
102-10 | Ұйымда және оның жеткізу тізбегінде болған елеулі өзгерістер | 26, 46 | толық | 1 | Қаржылық және операциялық қызметке шолу. Топ қызметінің нәтижелеріне әсер ететін маңызды факторлар. |
102-11 | Сақтық қағидалары | 157 | толық | 1 | Қоршаған ортаны қорғау |
102-12 | Сыртқы бастамалар | 43, 144 | толық | 1 | Компания Туралы. Қауымдастықтарға қатысу және халықаралық қағидаларды ұстану. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. ЕҚ және ҚТ бойынша қызметтің тиімділігі. |
102-13 | Қауымдастықтарға мүшелік | 43 | толық | 1 | Компания Туралы. Қауымдастықтарға қатысу және халықаралық қағидаларды ұстану. |
Стратегия мен талдау | |||||
102-14 | Шешім қабылдайтын аға лауазымды тұлғаның өтініші | 2, 4 | толық | 1 | Директорлар кеңесі төрағасының үндеуі. Басқарма төрағасының үндеуі. |
102-15 | Негізгі әсерлер, тәуекелдер және мүмкіндіктер | 84 | толық | 1 | Қаржылық және операциялық қызметке шолу. Негізгі тәуекелдер. Корпоративтік басқару және этика. Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау. |
Этика и добросовестность | |||||
102-16 | Ұйымның құндылықтары, қағидалары, стандарттары мен тәртіп нормалары | 214 | толық | 1 | Корпоративтік басқару мен этика. Корпоративтік этика. |
102-17 | Кеңес беру және этикаға байланысты проблемаларды шешудің тетіктері | 216 | толық | 1 | Корпоративтік басқару мен этика. Корпоративтік этика. |
Корпоративное управление | |||||
102-18 | Корпоративтік басқарудың құрылымы | 181, 195 | толық | 1 | Корпоративтік басқару мен этика. Корпоративтік басқарудың құрылымы. Корпоративтік басқару мен этика. Директорлар кеңесі. Директорлар кеңесінің комитеттері. |
102-21 | Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік мәселелер бойынша мүдделі тараптармен консультациялар | 111 | толық | 1 | Тұрақты дамуды басқару. Мүдделі тараптармен өзара ісқимыл. |
102-22 | Жоғары басшы органының және оның комитеттерінің құрамы | 187 | толық | 1 | Директорлар кеңесі. Директорлар кеңесінің құрамы Басқарма. Басқарма құрамы. |
102-25 | Мүдделер даулары | 214, 217 | толық | 1 | Корпоративтік басқару мен этика.
Корпоративтік этика. Бақылаушы акционердің болуы туралы ақпаратты ашу және байланысты тараптарды 2020 жылғы біріктірілген қаржылық есептіліктен табуға болады. |
102-36 | Сыйақыны анықтау рәсімі | 206 | толық | 1 | Корпоративтік басқару мен этика. Сыйақы. |
Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл | |||||
102-40 | Мүдделі тараптар топтарының тізімі | 111, 227 | толық | 1 | Тұрақты дамуды басқару. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл. Қосымшалар. Мүдделі тараптар. |
102-41 | Ұжымдық келісімшарт | 139 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Әлеуметтік саясат. Ұжымдық шарт және кәсіподақтар. |
102-42 | Өзара іс-қимыл жасау үшін мүдделі тараптарды анықтау және іріктеу қағидалары | 111 | толық | 1 | Тұрақты дамуды басқару. Мүдделі тараптармен өзара іс- қимыл. |
102-43 | Ұйымның мүдделі тараптарымен өзара іс-қимыл жасау тәсілі | 111, 227 | толық | 1 | Тұрақты дамуды басқару. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл. Қосымшалар. Мүдделі тараптар. |
102-44 | Мүдделі тараптар көтерген негізгі тақырыптар мен алаңдаушылықтар | 223 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы. |
Есептілік тәжірибесі | |||||
102-45 | Біріктіріліген қаржылық есептілікке енгізілген заңды тұлғалар | 250 | толық | 1 | Қосымшалар. Топтың еншілес ұйымдары, бірлескен кәсіпорындары, бірлескен операциялары және қауымдасқан ұйымдары. |
102-46 | Есеп мазмұны мен тақырыптар шекарасын анықтау | 223 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-47 | Маңызды тақырыптар тізімі | 224 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-48 | Алдыңғы есептерде жарияланған ақпаратқа өзгерістер | 220 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-49 | Алдыңғы есептерде жарияланған ақпаратқа өзгерістер | 220 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
Есеп туралы жалпы мәліметтер | |||||
102-50 | Есепті кезең | 220 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-51 | Алдыңғы есептің жарияланған күні | 220 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-52 | Есептілік циклі | 221 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-53 | Осы есепке қатысты сұрақтармен жүгінуге болатын байланыс тұлғасы | 370 | толық | 1 | Қосымшалар. Байланыс ақпарат. |
102-54 | GRI стандарттарына сәйкес есептілікті дайындау нұсқасы туралы өтініш | 220 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы |
102-55 | GRI көрсеткіштерінің кестесі | 252 | толық | 1 | Қосымшалар. Есеп туралы. Қосымшалар. GRI көрсеткіштерінің кестесі. |
102-56 | Есептілікті сыртқы растаумен қамтамасыз ететін ұйымның тәжірибесі | 225, 262 | толық | 1 | Қосымша. Есеп туралы. Сыртқы растау. Тәуелсіз аудитордың қорытындылары |
Экономикалық тақырыптар | |||||
GRI 201 (2016): экономикалық нәтижелілік | |||||
201-1 | Құрылған және бөлінген тікелей экономикалық құн | 114, 242, 266 | толық | 1 | Тұрақты даму.
Әлеуметтік-экономикалық үлес.
Қосымшалар. 2018-2020
жылдардағы негізгі әлеуметтік-
экономикалық, экологиялық
көрсеткіштер.
Біріктірілген қаржылық есептілік. Біздің бағалауымыз бойынша Компания Қазақстан Республикасының аумағында ғана елеулі ықпал етеді |
GRI 202 (2016): нарықтарда болуы | |||||
202-2 | Жергілікті халық өкілдері қатарынан жалданған жоғары дәрежелі басшылардың үлесі | 129 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. Персоналдың құрылымы. |
GRI 203 (2016): тікелей емес экономикалық ықпал ету | |||||
203-1 | Инвестициялардың инфрақұрылымға және өтеусіз қызметтерге әсері | 96 | толық | 1 | Тұрақты даму. ТДМ жетуге қосқан үлесі. Әлеуметтік-экономикалық үлес. Мүдделі тараптар үшін экономикалық құндылықты құру. Қайырымдылық және демеушілік қызмет. |
GRI 204 (2016): сатып алу тәжірибелері | |||||
204-1 | Қызметті жүзеге асырудағы елеулі өңірлердің жергілікті жеткізушілеріне арналған шығындардың үлесі | 123, 243 | толық | 1 | Әлеуметтік-экономикалық үлес. Сатып алу қызметі. Жергілікті өндірушілерді қолдау. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
GRI 205 (2016): сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл | |||||
205-3 | Сыбайлас жемқорлықтың расталған жағдайлары және қабылданған шаралар | 256 | толық | 1 | Сыбайлас жемқорлықтың расталған жағдайлары тіркелген жоқ |
Экологиялық тақырыптар | |||||
GRI 302 (2016): энергия | |||||
302-1 | Ұйым ішінде энергияны тұтыну | 171 | жартылай | 296, 397 | Қоршаған ортаны қорғау. Энергия тиімділігі. |
302-3 | Энергия сыйымдылығы | 171 | толық | 3 | Қоршаған ортаны қорғау. Энергия тиімділігі. |
302-4 | Энергияны тұтынуды азайту | 171 | толық | 4 | Қоршаған ортаны қорғау. Энергия тиімділігі. |
GRI 303 (2016): су және ағызу | |||||
303-1 | Суды ортақ ресурс ретінде пайдалану | 166 | толық | 1 | Қоршаған ортаны қорғау. Су ресурстары. |
303-2 | Ұйымның бастоғанына елеулі ықпал ететін су көздері | 166 | толық | 1 | Қоршаған ортаны қорғау. Су ресурстары. |
303-3 | Алынатын судың жалпы мөлшері | 240 | толық | 5 | Қоршаған ортаны қорғау. Су ресурстары. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
303-4 | Су ағызу | 167 | жартылай | 6 | Қоршаған ортаны қорғау. Су ресурстары. |
GRI 304 (2016): биоалуантүрлілік | |||||
304-1 | Ұйымның меншігіндегі жалға алынған немесе басқаруындағы және қорғалатын табиғи аумақтарда және биоалуантүрлілік құндылығы жоғары аумақтарда орналасқан, олардың шекарасынан тыс немесе осындай аумақтарға іргелес жатқан өндірістік алаңдар | 174 | толық | 6 | Қоршаған ортаны қорғау. Су ресурстары. Биоалуантүрлілік. |
GRI 305 (2016): шығарындылар | |||||
305-1 | Парниктік газдардың тікелей шығарындылары (қамту саласы 1) | 239 | жартылай | 6 | Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. қызметтің негізгі көрсеткіштері |
305-7 | Атмосфераға NOх, ЅОх және басқа да ластаушы заттардың шығарындылары | 165, 240 | толық | 7 | Қоршаған ортаны қорғау. Климаттың өзгеруі. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. қызметтің негізгі көрсеткіштері |
GRI 306 (2016): шығарындылар мен қалдықтар | |||||
306-1 | Қалдықтармен байланысқан қалдықтардың пайда болуы мен оның айтарлықтай әсеріи | 168 | толық | 1 | Қоршаған ортаны қорғау. Қалдықтармен жұмыс істеу. |
306-2 | Қалдықтармен байланысқан елеулі әсерді басқару | 168 | толық | 1 | Қоршаған ортаны қорғау. Қалдықтармен жұмыс істеу. |
306-3 | Айналыс түрлері мен әдістері бойынша бөлінген қалдықтар | 168, 240 | толық | 6 | Қоршаған ортаны қорғау. Қалдықтармен жұмыс істеу. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштері |
GRI 307 (2016): экологиялық заңнама талаптарына сәйкестігі | |||||
307-1 | Табиғатты қорғауды заңнамасы мен нормативтік талаптарын сақтамау | 158 | толық | 1 | Қоршаған ортаны қорғау. Экологиялық менджмент жүйесі |
Әлеуметтік тақырыптар | |||||
GRI 401 (2016): жұмыспен қамту | |||||
401-1 | Жалданған қызметкерлер мен кадрлардың ағымы | 236, 237 | толық | 1 | Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
401-2 | Қызметті жүзеге асыратын өңірлерді бөле отырып, уақытша немесе толық емес жұмыспен қамтылатын шарттарында ұсынылмайтын жеңілдіктер | 139 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Әлеуметтік саясат. Әлеуметтік қолдау және әлеуметтік тұрақтылық |
401-3 | Бала күту бойынша демалыс | 238 | толық | 1 | Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіште |
GRI 402 (2016): қызметкерлер мен басшылықтың қарым-қатынасы | |||||
402-1 | Компаниядағы өзгерістер туралы қызметкерлерді хабардар етудің ең аз мерзімі | 139 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Әлеуметтік саясат. Ұжымдық шарт және кәсіподақтар |
GRI 403 (2016): жұмыс орнындағы денсаулық пен қауіпсіздік | |||||
403-1 | Жұмыс орнындағы еңбекті қорғау және қауіпсіздік мәселелерін басқару жүйесі | 149 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік мәселелерін басқаруға көзқарас; қауіпсіздік мәдениетін дамыту. |
403-2 | Қауіпті анықтау, тәуекелдерді бағалау, жазатайым оқиғаларды тергеу | 143, 147 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. ЕҚ және ӨҚ тәуекелдерін бағалау. Өндірістік жарақаттанудың алдын алу. |
403-3 | Денсаулық сақтау қызметтері | 143, 147 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Кәсіптік аурулардың алдын алу және денсаулықты қорғау. |
403-4 | Жұмысшылардың қатысуы, жұмыс орнындағы еңбекті қорғау мен қауіпсіздік мәселелері бойынша кеңестер мен коммуникациялар | 147 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Қауіпсіздік мәдениетін дамыту. |
403-5 | Жұмыс орнындағы еңбекті қорғау мен қауіпсіздік мәселелері бойынша кәсіптік даярлау | 147 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Қауіпсіздік мәдениетін дамыту. |
403-6 | Қызметкерлер денсаулығын насихаттау | 140, 147 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Әлеуметтік саясат. Спорттық және мәдени іс-шаралар. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Кәсіптік аурулардың алдын алу және денсаулықты қорғау. |
403-7 | Іскерлік қатынастармен тікелей байланысқан денсаулық пен еңбек қауіпсіздігіне салдарларды болдырмау және жұмсарту | 150 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Мердігерлік ұйымдарда еңбекті қорғауды басқару. |
403-8 | Жұмыс орнындағы еңбекті қорғау мен қауіпсіздік мәселелерін басқару жүйесімен қамтылған қызметкерлер | 144 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау мен өнеркәсіптік қауіпсіздік. ЕҚ және ҚТ бойынша қызметтің тиімділігі. |
403-9 | Өндірістік жарақаттар | 147, 241 | жартылай | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік. Өндірістік жарақаттанудың алдын алу. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
GRI 404 (2016): оқыту мен білім беру | |||||
404-1 | Бір қызметкерге шаққанда оқу сағаттарының орташа жылдық саны | 137, 239 | толық | 1 | Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
404-2 | Қызметкерлерді жұмыспен қамту қабілетін қолдауға арналған біліктілікті арттыру бағдарламалары | 136, 239 | жартылай | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. Персоналды дамыту мен оқыту, мамандарды даярлау. Қосымшалар. 2018-2020 ж.ж. негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштер |
GRI 405 (2016): әртүрлілік пен тең мүмкіндіктер | |||||
405-1 | Басқару органдары мен қызметкерлердің алуан түрлілігі | 130, 131, 235, 236 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. |
GRI 408 (2016): балалар еңбегі | |||||
408-1 | Балалар еңбегін пайдалану қаупі бар операциялар мен жеткізушілер | 128 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. |
GRI 409 (2016): мәжбүрлі немесе міндетті еңбек | |||||
409-1 | Мәжбүрлі немесе міндетті еңбекті пайдаланудың елеулі тәуекеліне ұшыраған қызмет пен жеткізушілер | 128 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. |
GRI 411 (2016): жергілікті халықтың құқықтары | |||||
411-1 | Жергіліктіхалықтың құқықтарына әсер ететін бұзушылықтар жағдайлары | 128 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Персоналды басқару. |
GRI 412 (2016): адам құқығы | |||||
412-1 | Адам құқықтарының сақталуын тексеру немесе адам құқықтарына әсер етуді бағалайтын бөлімшелер | 128 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Адам құқықтары |
412-2 | Қызметкерлерді адам құқықтары саласындағы саясаттарға немесе рәсімдерге оқыту | 260 | толық | 1 | Топта адам құқықтарының сақталуына тиісті саясаттар немесе рәсімдер туралы арнайы оқу бағдарламалары көзделмеген. |
412-3 | Адам құқықтарын қамтамасыз ету туралы ережелерді қамтитын немесе адам құқықтарын сақтау мәніне бағалаудан өткен елеулі инвестициялық келісімдер мен келісімшарттар | 128 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Адам құқықтары |
GRI 413 (2016): жергілікті қауымдастықтар | |||||
413-1 | Жергілікті қоғамдастықтармен өзара іс-қимыл жасау, жергілікті қоғамдастықтарға ықпал етуді бағалау және жергілікті қоғамдастықтарды дамыту бағдарламаларын іске асыратын бөлімшелер | 115 | толық | 1 | Мүдделі тараптар үшін экономикалық құндылықты құру. Қайырымдылық пен демеушілік қызмет. |
GRI 415 (2016): мемлекеттік саясат | |||||
415-1 | Саяси мақсаттарға арналған қайырымдылықтың жалпы ақшалай көрінісі | 217 | толық | 1 | Корпоративтік басқару мен этика. Корпоративтік этика. Мемлекеттік органдармен байланыс және демеушілік қызмет |
GRI 419 (2016): әлеуметтік-экономикалық талаптарға сәйкестік | |||||
419-1 | Әлеуметтікэкономикалық саладағы нормативтікқұқықтық актілерді сақтамау | 261 | толық | 1 | Әлеуметтік-экономикалық салада нормативтік-құқықтық актілердің сақталмауы тіркелмеген |
«Қазатомөнеркәсіп» ұак» ақ көрсеткіштері | |||||
КАП1 | Өндірістік учаскелердің өмірлік циклі | 123 | толық | 1 | Әлеуметтік-экономикалық үлес. Кен орындарының өмірлік циклін басқару. |
КАП2 | Төтенше жағдайларға дайындық | 152 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау мен өнеркәсіптік қауіпсіздік. Төтенше жағдайларға дайындық. |
КАП3 | Радиациялық қауіпсіздік | 151 | толық | 1 | Әлеуметтік жауапкершілік. Еңбекті қорғау мен өнеркәсіптік қауіпсіздік. Радиациялық қауіпсіздік. |
94 Ақпаратты ашудың толық периметрі.
96 Көмір, отын, жылу, электроэнергия
97 Сутегі
Тәуелсіз аудитордың қорытындысы
ШОҒЫРЛАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК
«Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы» АҚ
2020 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жыл үшін Шоғырландырылған қаржылық есептілік және тәуелсіз аудитордың аудиторлық қорытындысы
Тәуелсіз аудитордың аудиторлық қорытындысы
Шоғырландырылған қаржылық есептілік
Шоғырландырылған қаржылық есептілікке ескертпелер
2020 жылғы 31 желтоқсандағы
1. «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ тобы және оның қызметі туралы жалпы мәліметтер
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы» АҚ (бұдан әрі – «Компа- ния») және оның еншілес кәсіпорындары (бұдан әрі бірлесіп – «Топ» немесе «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ) үшін 2020 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жыл үшін қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына (ХҚЕС) сәйкес дай- ындалды.
Компания Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған акционерлік қоғам. Компания Қазақстан Ре- спубликасы Президентінің «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясын құру туралы» 1997 жылғы 14 шілдедегі № 3593 Жарлығына және «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясының мәселелері» туралы Қазақстан Республика- сы Үкіметінің 1997 жылғы 22 шілдедегі № 1148 қаулысына сәйкес жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатыса- тын жабық акционерлік қоғам түрінде құрылды.
2017 жылғы 31 желтоқсанда компания акцияларының 100%-ы мемлекетке «Самұрық – Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ (бұдан әрі «Самұрық-Қазына» АҚ) арқылы тиесілі болды.
2020 жылғы 31 желтоқсанда Компания акцияларының 75%-ы «Самұрық-Қазына» АҚ-ға тиесілі және акциялардың 25% ы еркін айналымда.
Компания Қазақстан Республикасы, Нұр-Сұлтан Қ., Е-10 к-сі, 17/12 үй мекенжайы бойынша тіркелген. Негізгі қызмет орны-Қазақстан Республикасы.
Топ қызметінің негізгі түрі-уран өндіру және уран өнімін сату. Топ әлемдегі жетекші уран өндіруші компаниялардың қатарына кіреді. Бұдан басқа, топ сирек металдарды қайта өңдеу, бериллий және тантал өнімдерін өндіру және өткізу, операциялық қызметті ғылыми сүйемелдеу жөніндегі қызметті жүзеге асырады.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ядролық отын циклінің бастапқы кезеңдерінде және жылу бөлетін құрамалар мен олар- дың компоненттерін өндіруде Қазақстан Республикасының мүдделерін білдіретін компания. Топ өзінің ағымдағы және перспективалық табыс көздерінің едәуір бөлігін өндіретін бірқатар бірлескен және қауымдасқан кәсіпорындардың қа- тысушысы. (25 және 26 Eскертпелер). 2018 жылы Топтың Даму стратегиясы қызметтің негізгі түрлеріне, атап айтқанда, уран мен ілеспе табиғи ресурстарды өндіру мен өңдеуге шоғырландыру мақсатында қайта қаралды. Даму стратегиясы нарық жағдайлары негізінде өндіру көлемін оңтайландыру және сала көшбасшысы ретінде топтың ұстанымына сәй- кес келетін корпоративтік мәдениетті тұрақты дамыту кезінде бизнес-қызметте озық практикаларды қолдана отырып, өнімді өткізу мүмкіндіктеріне нарықтық бағдарланған тәсілді қолдану арқылы орнықты даму қағидаттарына сәйкес топтың барлық мүдделі тараптары үшін құнның ұзақ мерзімді өсуін қамтамасыз етуге арналған.
2020 жылғы 31 желтоқсанда Топ уран өндіру мен барлауға арналған келесі келісімшарттардың тарапы болды:
Кен орны/учаске | Әзірлеу сатысы | Келісімшарт күні | Келісімшарт мерзімі | Жер қойнауын пайдаланушы |
---|---|---|---|---|
Қанжуған | Өндіру | 27 қараша 1996 ж. | 26 жыл | "Қазатомөнеркәсіп-SaUran" ЖШС |
Уванас | Өндіру | 27 қараша 1996 ж. | 26 жыл | "Қазатомөнеркәсіп-SaUran" ЖШС |
Мыңқұдық, Шығыс учаскесі | Өндіру | 27 қараша 1996 ж. | 26 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
Мойынқұм, № 1 учаске (Оңтүстік) (оңтүстік бөлігі) | Өндіру | 26 қыркүйек 2000 ж. | 20 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
Мыңқұдық, Орталық учаскесі | Өндіру | 8 шілде 2005 ж. | 28 жыл | "ДП "Орталық" ЖШС |
Мыңқұдық, Батыс учаскесі | Өндіру | 8 шілде 2005 ж. | 30 жыл | "Аппақ" ЖШС |
Солтүстік және Оңтүстік Қарамұрын | Өндіру | 15 қараша 1996 ж. | 26 жыл | "РУ-6" ЖШС |
Мойынқұм, № 3 учаске (Орталық) (солтүстік бөлігі) | Өндіру | 31 мамыр 2010 ж. | 31 жыл | Компания |
Инкай, №1 учаске | Өндіру | 13 шілде 2000 ж. | 45 жыл | "Инкай" БК" ЖШС |
Инкай, №2 учаске | Барлау | 25 маусым 2018 ж. | 4 жыл | Компания |
Инкай, №3 учаске | Барлау | 25 маусым 2018 ж. | 4 жыл | Компания |
Жалпақ (4 Ескертпе) | Барлау | 31 мамыр 2010 ж. | 8 жыл | "ДП "Орталық" ЖШС |
Солтүстік Хорасан, №2 учаске | Өндіру | 1 наурыз 2006 ж. | 49 жыл | "Байкен-U" ЖШС |
Солтүстік Хорасан, №1 учаске | Барлау және өндіру | 8 мамыр 2005 ж. | 53 жыл | "Хорасан-U" БК" ЖШС |
Буденовское, №2 учаске | Өндіру | 8 шілде 2005 ж. | 35 жыл | "Қаратау" ЖШС |
Буденовское, №1 учаске | Өндіру | 20 қараша 2007 ж. | 30 жыл | "Ақбастау" БК" АҚ |
Буденовское, №3, 4 учаске | Өндіру | 20 қараша 2007 ж. | 31 жыл | "Ақбастау" БК" АҚ |
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша топқа Қазақстан Республикасының алты өңірінде – Түркістан, Шығыс Қазақстан, Қызылорда, Ақмола, Алматы және Павлодар облыстарында орналасқан қауымдастырылған және бірлескен кәсіпорындарды қоса алғанда, 37 кәсіпорын (2019 жыл: 37 кәсіпорын) кіреді. 2020 жылғы 31 желтоқсандағы топ қызметкерлерінің жалпы саны 21 мың адам (2019 жыл: 21 мың адам). Төменде 2020 жылғы топ құрылымындағы елеулі өзгерістер келтірілген.
«Уранды байыту орталығы» АҚ (УБО)
2019 жылы топ осы бірлескен кәсіпорын «ТВЭЛ» АҚ (ТВЭЛ) бойынша өзінің серіктесі «Уранды байыту орталығы» АҚ-да (УБО) минус 1 акцияның 50% ын сатуға кейінге қалдыру шартымен келісімшарт жасасты. Топ УБО-ның Топтың ТВЭЛ-мен алдын ала келісілген шарттарға сәйкес уранды байыту жөніндегі қызметтерге қол жеткізу құқығын сақтайтын 1 акциясын өзінде қалдырды. 2020 жылғы 17 наурызда Топ «ТВЭЛ» АҚ-мен сату туралы мәмілені аяқтады. Мәміле сомасы 6,253 миллион ресей рублі немесе 2019 жылғы 31 желтоқсанда белгіленген бағам бойынша 90 миллион еуро болды. Нақты алынған сыйақы 90 миллион еуроны (43,858 миллион теңгеге балама) құрады.
Қазақстандық миллион теңгемен | |
---|---|
2019 жылғы 31 желтоқсандағы бағам бойынша мәміле сомасы | 40,485 |
Минус: бірлескен кәсіпорынға инвестиция құны | (18,670) |
Бағамдық айырма резервін аудару | 248 |
Бірлескен кәсіпорынның шығуынан түсетін пайда | 22,063 |
2019 жылғы 31 желтоқсан Топ УБО бірлескен кәсіпорнына инвестицияны сатуға арналған актив ретінде жіктеді.
«Каустик» АҚ
Топ өзінің барлық акциялар пакетін 2021 жылдың соңына дейін «Каустик» АҚ-на сатпақ. Тәуелсіз бағалаушының есебіне сәйкес «Каустик» АҚ инвестицияларының әділ құны инвестицияның теңгерімдік құнынан төмен болды, соның нәтижесінде құнсыздану танылды. 1,364 миллион теңге жыл ішінде танылды (13 Ескертпе).
KazPV жобасы
Бейінді емес активтерді іске асыру жоспарларына сәйкес, бұрын Топтың IPO жөніндегі проспектісінде жарияланғандай, бірқатар бейінді емес активтер KazPV жобасының кәсіпорындарын қоса алғанда: «Astana Solar» ЖШС, «Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС және «MK KazSilicon» ЖШС болды немесе іске асырылатын болады. Бұрын жарияланғандай, KazPV кәсіпорындарындағы 75% қатысу үлесін бастапқы кезеңде сатуды көздейтін кейінге қалдыру шарттары бар сатып алу-сату шартына (бұдан әрі – Шарт) 2019 жылғы 17 мамырда қол қойылды. Шарт сатып алушының кейбір кейінге қалдыру шарттарын сақтамауына байланысты күшіне енген жоқ. Осыған байланысты, 2020 жылдың бірінші тоқсанында Топ әлеуетті сатып алушылармен қарым-қатынасты тоқтатты. Топ 2021 жылы KazPV активтерін сатуды қайта бастау үшін реттеуші органдардан қажетті рұқсаттарды алды. Осы аудиттелген шоғырландырылған қаржылық есептілікте KazPV жобасына қатысатын компаниялардың активтері мен міндеттемелері сатуға арналған активтер мен міндеттемелер ретінде ұсынылған.
2. Топ өз қызметін жүзеге асыратын экономикалық орта
Қазақстан Республикасының экономикасы дамып келе жатқан нарықтарға тән кейбір сипатты ерекшеліктерді көрсетуді жалғастыруда. Ол ел экспортының негізгі бөлігін құрайтын мұнай мен газ және басқа да минералдық шикізат бағаларының ауытқуларына ерекше сезімтал. Бұл ерекшеліктер сонымен қатар елден тыс жерде еркін айырбасталмайтын ұлттық валютаның болуын және бағалы қағаздар нарығы өтімділігінің төмен деңгейін қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.
Өңірде сақталып отырған саяси шиеленіс, айырбас бағамының құбылмалылығы өтімділіктің төмендеуін және халықаралық қаржыландыруды тартудағы қиындықтардың туындауын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экономикасына теріс әсер етеді және әсерін жалғастыра беруі мүмкін
2015 жылғы 20 тамызда Ұлттық банк пен Қазақстан Республикасының Үкіметі теңгенің айырбас бағамын қолдауды тоқтату және инфляциялық таргеттеу режиміне негізделген жаңа ақша-кредит саясатын іске асыру, валюталық дәлізді жою және еркін құбылмалы айырбас бағамына көшу туралы шешім қабылдады. Бұл ретте Ұлттық банктің айырбас бағамына қатысты саясаты қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін теңгенің айырбас бағамының күрт ауытқуын болдырмау үшін интервенцияларға жол береді.
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік күніндегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми айырбастау бағамы 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 1 АҚШ доллары үшін 420.71 теңгеден (2019 жылғы 31 желтоқсан: 1 АҚШ доллары үшін 381.18 теңге) салыстырғанда 1 АҚШ доллары үшін 418.64.87 теңгені құрады.
2020 жылғы 21 тамызда Fitch Ratings Қазақстанның шетел валютасындағы эмитент дефолтының ұзақ мерзімді рейтингін («ЭДР») «BBB» деңгейінде тұрақты» болжаммен растады. Бұл рейтинг мұнай бюджеттік кірістерін және шикізат секторына жоғары тәуелділікпен, салыстырмалы елдерге қатысты банк секторының әлсіздігімен және «BBB» рейтингі үшін медианалық мәндерге қарағанда корпоративтік басқарудың неғұрлым төмен бағаларымен өтелетін мемлекеттің егеменді таза шетелдік активтерінің күшті позициясын көрсетеді. Мемлекеттік қарыз төмен деңгейде қалып отыр, мұнай бағасы мен коронавирус қаупіне қарамастан, елдің жағдайы тұрақты деп бағаланады.
Ресми бағалауларға сәйкес, 2020 жылдың он екі айында нақты ЖІӨ-нің төмендеуі 2.6% құрады. 2020 жылғы тамызда Fitch коронавирусты тежеу жөніндегі шаралардың ішкі сұранысқа теріс әсері және ОПЕК +келісімі бойынша мұнай өндіруді таза экспортқа қысқарту аясында нақты ЖІӨ-нің 2.0 жылы 2020% ға төмендеуін болжады (2019 жыл:+ 4.5%).
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасындағы тау-кен секторы Қазақстан Республикасындағы саяси, заңнамалық, салықтық және реттеушілік өзгерістердің ықпалына ұшырауын жалғастыруда. Қазақстан Республикасының экономикалық тұрақтылығының перспективалары елеулі дәрежеде Үкімет қабылдайтын экономикалық шаралардың тиімділігіне, сондай-ақ компанияның бақылауынан тыс құқықтық және саяси оқиғаларды дамытуға байланысты.
Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау үшін компания макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамдарын қоса алғанда, расталатын болжамды ақпаратты пайдаланады. Алайда, кез-келген экономикалық болжамдардағыдай, болжамдар мен оларды жүзеге асыру ықтималдығы сөзсіз белгісіздіктің жоғары деңгейімен байланысты, сондықтан нақты нәтижелер болжанғаннан айтарлықтай өзгеше болуы мүмкін.
Басшылық ағымдағы жағдайларда топ қызметінің тұрақтылығы мен өсуін қолдау үшін барлық қажетті шараларды қабылдайтынына сенімді. Болашақ экономикалық жағдай мен нормативтік-құқықтық орта басшылықтың қазіргі үміттерінен өзгеше болуы мүмкін.
2019 жылдың желтоқсанында Қытайда вирустың өршуі туралы жаңалықтар пайда болды. 2020 жылдың 11 наурызында Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымы жаңа Сovid-19 вирусының пандемиясы туралы ресми мәлімдеме жасады. COVID-19 эпидемиясы жаһандық деңгейде таралып, бүкіл әлемдік экономикаға теріс әсер етеді. «Қазақстан Республикасында төтенше жағдайды енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 15 наурыздағы №285 Жарлығына сәйкес қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында 2020 жылғы 16 наурыздан 2020 жылғы 15 сәуірге дейін төтенше жағдай енгізілді, кейіннен ол 2020 жылғы 11 мамырға дейін ұзартылды. Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдайдың күрделілігін және коронавирустық инфекциямен сырқаттанушылықтың өсуін ескере отырып, 2020 жылғы 5 шілдеден бастап ҚР Президенті жанындағы төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссияның шешімімен 14 күнге шектеу шаралары енгізілді, кейіннен 2020 жылғы 16 тамызға дейін ұзартылды.
Алматы мен Нұр-Сұлтанды қоса алғанда, Қазақстанның қалаларында карантин режимі енгізілді. Сонымен қатар, Компания коронавирус инфекциясының таралуына жол бермеуге және өндірістік объектілер қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз етуге бағытталған шараларды қабылдады, оның ішінде вахталық өндіріс қызметкерлерін вахтаға келу және шығу алдында ПТР тестілеуді міндетті жүргізуді көздейтін вахта ауысуының үлгілік алгоритмдері әзірленді, сондай-ақ қызметтің үздіксіздік жоспарлары нақтыланды және жұмыскерлер арасында ауру белгілері пайда болған жағдайдағы іс-қимыл алгоритмдері әзірленді.
Топтың жоспарлары мен қабылдайтын шаралары Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитариялық дәрігерінің қаулыларына сәйкес үнемі нақтыланып отырады. Covid-19 таралуының алдын алу жөніндегі алдын алу шаралары бір жыл ішінде ЕТҰ өндірістік объектілерінің үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.
Жыл басынан бері теңгенің АҚШ долларына қатысты девальвациясы шамамен 10% ды құрады.
Осы қаржылық есептілік шығарылған күні COVID-19-ға байланысты жағдай әлі де дамып келеді, бүгінгі күні Компанияның кірісі мен жеткізіліміне айтарлықтай әсер еткен жоқ. Карантиндік шараларға байланысты Топ кен орындарын игеру бойынша қызмет деңгейін төмендетіп, өндіру көлемін азайтты. Топ 2020 жылы сату бойынша міндеттемелерін орындады. Қазіргі уақытта топтың барлық экспорттық бағыттарына, соның ішінде 2020 жылдың сәуірінен бастап жеткізілімдерді қайта бастаған Қытайға физикалық жеткізілімдерге логистикалық шектеулер жоқ. 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 113 миллиард теңге мөлшеріндегі ақша қаражаты мен оның баламаларын қоса алғанда, активтерінің таза ағымдағы құны, борыштың төмен деңгейі және пайдаланылмаған 242 миллиард теңгеден (574 миллион АҚШ доллары) астам кредиттік желілер бар қаржылық орнықты компания болып қала береді. Топтың баға белгілеуін есептеу үшін негіз болып табылатын уранның споттық бағасы 2020 жылғы наурыздың ортасынан сәуірдің соңына дейін 35% дан астам өсті және ұзақ уақыт төмендегеннен кейін, 2020 жылғы 31 желтоқсанда споттық баға U3O8 фунты үшін 30.20 АҚШ доллары деңгейінде белгіленді (2019 жылғы 31 желтоқсанда 24.93 АҚШ доллары).
Басшылық Қазақстан экономикасындағы өзгерістердің дәрежесін де, ұзақтығын да болжай алмайды немесе олардың компанияның болашақтағы қаржылық жағдайына ықтимал әсерін бағалай алмайды. Басшылық жоғарыда аталған оқиғалардың әлеуетті әсерін бақылауды жалғастырады және бизнес үшін жағымсыз салдардың алдын алу үшін барлық қажетті шараларды қабылдайды.года спотовая цена установилась на уровне 30.20 долларов США за фунт U3O8 (24.93 долларов США на 31 декабря 2019).
3. Есеп саясатының негізгі ережелері
Қаржылық есептілікті дайындау негізі
(i)Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік өзгерістері пайданың немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша және өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы құралдарын қоспағанда, бастапқы құн бойынша есепке алу қағидаларының негізінде Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына («ҚЕХС») сәйкес дайындалды. Осы шоғырландырылған қаржылық есептілікті дайындау кезінде қолданылған есеп саясатының негізгі ережелері төменде берілген. Осы қағидаттар есептілікте ұсынылған барлық кезеңдерге қатысты рет-ретімен қолданылды.
(ii) ҚЕХС бойынша шоғырландырылған қаржылық есептілікті дайындау кейбір маңызды бухгалтерлік бағаларды пайдалануды талап етеді. Сонымен қатар, басшылық Топтың есеп саясатын қолдану кезінде өз пікірлеріне сенуі керек. Бағалаудың немесе күрделіліктің неғұрлым жоғары дәрежесін болжайтын бухгалтерлік есеп салалары, сондай-ақ жорамалдар мен бағалар шоғырландырылған қаржылық есептілік үшін елеулі болып табылатын салалар 4 Ескертпеде көрсетілген.
Есептілікті ұсыну валютасы
Егер басқаша көрсетілмесе, осы шоғырландырылған қаржылық есептіліктің көрсеткіштері қазақстандық миллион теңгемен көрсетілген.
Шоғырландыру принциптері
(iii) Шоғырландырылған қаржылық есептілік
Еншілес кәсіпорындар топ бақылайтын құрылымдық кәсіпорындарды қоса алғанда, осындай инвестициялар объектілерін білдіреді, өйткені топ (i) оған Инвестициялар объектісінің кірісіне елеулі әсер ететін маңызды қызметті басқаруға мүмкіндік беретін өкілеттіктерге ие, (ii) Инвестициялар объектісіне қатысудан түсетін ауыспалы кіріске байланысты тәуекелдерге ұшырайды немесе осындай кірісті алуға құқығы бар және (iii) инвестордың кірісінің шамасына ықпал ету мақсатында Инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктерін пайдалануға мүмкіндігі бар.
Топтың басқа кәсіпорынға қатысты өкілеттіктерінің болуын бағалау кезінде нақты құқықтардың, соның ішінде нақты ықтимал дауыс беру құқықтарының болуы мен әсерін қарастыру қажет. Егер ұстаушының инвестиция объектісінің маңызды қызметін басқаруға қатысты шешім қабылдаған кезде осы құқықты іске асырудың практикалық мүмкіндігі болса, құқық нақты болып табылады. Топ инвестициялық объектіде дауыс беру құқығы көп болмаса да, инвестициялық объектіге қатысты өкілеттіктерге ие бола алады. Мұндай жағдайларда инвестициялар объектісіне қатысты нақты өкілеттіктердің болуын анықтау үшін топ басқа дауыс беру құқығын ұстаушылардың пакеттерінің мөлшері мен тарату дәрежесіне қатысты өзінің дауыс беру құқығы пакетінің мөлшерін бағалауы тиіс. Инвестициялар объектісінің қызметіне түбегейлі өзгерістер енгізуге байланысты немесе ерекше жағдайларда қолданылатын басқа инвесторларды қорғау құқықтары Топтың инвестициялар объектісін бақылау мүмкіндігіне кедергі келтірмейді.
Еншілес кәсіпорындар шоғырландырылған қаржылық есептілікке олардың операцияларын бақылау тобына берілген күннен (сатып алынған күннен) бастап енгізіледі және бақылау жоғалған күннен бастап шоғырландырылған есептіліктен шығарылады.
Жалпы бақылаудағы тараптардан сатып алынғандарды қоспағанда, еншілес кәсіпорындар шоғырландырылған қаржылық есептілікке сатып алу әдісі бойынша енгізіледі. Сатып алынған сәйкестендірілетін активтер, сондай-ақ бизнесті біріктіру кезінде алынған міндеттемелер мен шартты міндеттемелер бақыланбайтын үлестің мөлшеріне қарамастан, сатып алынған күнгі әділ құн бойынша көрсетіледі.
Топ тікелей қатысу үлесін білдіретін және сатып алынған кәсіпорынның таза активтеріндегі бақыланбайтын үлеске тепе-тең таратылған жағдайда ұстаушыға таза активтердің тепе-тең үлесіне құқық беретін бақыланбайтын үлесті бағалайды.
Гудвилл сатып алынған кәсіпорынның таза активтерінің сомасын мынадай шамалардың: сатып алынған кәсіпорын үшін берілген өтеудің, сатып алынған кәсіпорындағы бақыланбайтын үлес сомасының және сатып алынған күннің алдында тікелей тиесілі сатып алынған кәсіпорынның капиталындағы қатысу үлесінің әділ құнының жалпы сомасынан шегеру жолымен айқындалады. Теріс сома («теріс гудвилл») басшылық барлық сатып алынған активтер, сондай-ақ қабылданған міндеттемелер мен шартты міндеттемелер толық сәйкестендірілгенін қайта бағалағаннан және оларды бағалаудың дұрыстығын талдағаннан кейін пайданың немесе залалдың құрамында танылады.
Сатып алынған кәсіпорын үшін берілген өтем шартты өтеу туралы келісімдер нәтижесінде туындаған активтер мен міндеттемелердің әділ құнын қоса алғанда, берілген активтердің, капиталдағы шығарылған қатысу үлестерінің және туындаған немесе қабылданған міндеттемелердің әділ құны бойынша бағаланады, бірақ консультациялық қызметтерге, заң қызметтеріне, бағалау жүргізу жөніндегі қызметтерге және ұқсас кәсіптік қызметтерге ақы төлеу сияқты сатып алуға байланысты шығындарды қоспағанда. Үлестік құралдарды шығару кезінде келтірілген мәміле бойынша шығындар капитал сомасынан шегеріледі; бизнесті біріктіру шеңберінде борыштық бағалы қағаздарды шығаруға байланысты шеккен мәміле бойынша шығындар олардың баланстық құнынан шегеріледі, ал сатып алуға байланысты мәміле бойынша қалған барлық шығындар шығыстарға жатқызылады.
Топ кәсіпорындары арасындағы операциялар, тиісті шоттар бойынша қалдықтар және Топ кәсіпорындары арасындағы операциялар бойынша іске асырылмаған пайда өзара алынып тасталады. Шығындар өтелмейтін жағдайларды қоспағанда, іске асырылмаған шығындар да өзара шегеріледі. Компания және оның барлық еншілес компаниялары топ саясатына сәйкес есеп саясатының бірыңғай қағидаттарын қолданады.
Бақыланбайтын үлес-бұл топтың тікелей немесе жанама иеленбейтін капиталдағы қатысу үлесіне келетін еншілес кәсіпорынның қызметі мен капиталының таза нәтижелерінің бөлігі. Бақыланбайтын үлес Топ капиталының жеке компонентін білдіреді.
(iv) Бақыланбайтын үлестерді сатып алу және сату
Топ бақыланбайтын үлес иелерімен мәмілелерді есепке алу үшін экономикалық бірліктің моделін қолданады. Егер берілген өтеу мен сатып алынған бақыланбайтын үлестің баланстық құны арасында қандай да бір айырмашылық болса, ол капиталмен тікелей капиталдағы операция ретінде көрсетіледі. Топ бақыланбайтын үлесті сату үшін алынған өтеу мен оның баланстық құны арасындағы айырманы капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есепте Капиталмен жасалған мәміле ретінде таниды.
(v) Жалпы бақылаудағы тараптардан еншілес кәсіпорындарды сатып алу
Жалпы бақылаудағы тараптардан еншілес кәсіпорындарды сатып алу алдыңғы кәсіпорынды бағалау әдісі бойынша ескеріледі. Осы әдіске сәйкес біріккен кәсіпорынның шоғырландырылған қаржылық есептілігі, егер кәсіпорындар шоғырландырылған қаржылық есептілікте ұсынылған неғұрлым ерте кезеңнің басынан бастап біріктірілгендей немесе егер кейінірек болса, онда біріктіруші кәсіпорындар бірінші рет жалпы бақылауға түскен күннен бастап ұсынылатындай түрде ұсынылады. Жалпы бақылаудағы тараптар арасында берілетін еншілес кәсіпорынның активтері мен міндеттемелері алдыңғы кәсіпорын белгілеген баланстық құны бойынша көрсетілген.
Алдыңғы кәсіпорын ҚЕХС сәйкес дайындалған еншілес кәсіпорынның қаржылық ақпараты шоғырландырылған ең жоғары деңгейдегі есеп беруші кәсіпорын болып саналады. Алдыңғы кәсіпорынды бастапқы сатып алу кезінде пайда болған гудвилл де осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте көрсетіледі.
Алдыңғы кәсіпорынның гудвилін қоса алғанда, таза активтердің баланстық құны мен сатып алу үшін өтеу арасындағы айырма осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте капитал құрамындағы бөлінбеген пайданы түзету ретінде көрсетіледі.
(vi) Қауымдасқан кәсіпорындар
Қауымдасқан кәсіпорындар-бұл Топ айтарлықтай әсер ететін (тікелей немесе жанама), бірақ оларды басқармайтын кәсіпорындар; әдетте, бұл кәсіпорындардағы дауыс беру құқығының үлесі 20% дан 50% ға дейін. Қауымдасқан кәсіпорындарға инвестициялар үлестік қатысу әдісі бойынша ескеріледі және бастапқыда өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Қауымдасқан кәсіпорындардан алынған дивидендтер қауымдасқан кәсіпорындарға салынған инвестициялардың баланстық құнын азайтады. Сатып алғаннан кейін қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтеріндегі топ үлесінің өзге өзгерістері былайша көрсетіледі: (i) қауымдасқан кәсіпорындардың пайдасындағы немесе залалдарындағы топтың үлесі қауымдасқан кәсіпорындардың қаржылық нәтижесінің үлесі ретінде бір жылдағы шоғырландырылған пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі; (ii) топтың өзге жиынтық табыстағы үлесі жеке жолмен өзге жиынтық табыстың құрамында көрсетіледі; (iii) қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтерінің баланстық құнындағы топтың иелену үлесіндегі өзгерістер қауымдасқан кәсіпорындардың қаржылық нәтижесінің үлесі құрамында пайдада немесе шығында көрсетіледі.
Алайда, қауымдасқан кәсіпорындардың шығындарындағы топтың үлесі кез келген қамтамасыз етілмеген дебиторлық берешекті қоса алғанда, қауымдасқан кәсіпорындағы оның үлесіне тең немесе одан асатын болса, Топ өзіне міндеттемелер қабылдаған немесе осы қауымдасқан кәсіпорынның атынан төлемдер жасаған жағдайларды қоспағанда, одан арғы шығындарды тануды тоқтатады.
Топ пен оның қауымдасқан кәсіпорындары арасындағы операциялар бойынша іске асырылмаған пайда осы қауымдасқан кәсіпорындардағы топтың үлесіне тепе-тең өзара шығарылады; операция берілген активтің құнсызданғанын айғақтайтын жағдайларды қоспағанда, іске асырылмаған шығындар да өзара шегеріледі.
(v) Бірлескен қызмет туралы келісімдер
Егер топ басқа тараптармен бірлесіп әрекет ете отырып, Келісімге жалпы бақылауды жүзеге асырса және егер тиісті әрекеттер туралы шешімдер қабылдау бірлескен бақылауды жүзеге асыруға қатысатын тараптардың бірауыздан келісімін талап етсе, ол бірлескен қызмет туралы келісімнің қатысушысы болып табылады. Бірлескен қызмет туралы келісім осындай келісімге қатысушылардың келісімшарттық құқықтары мен міндеттемелеріне байланысты бірлескен операцияны немесе бірлескен кәсіпорынды білдіреді.
Топтың бірлескен кәсіпорындарға қатысуы үлестік әдіс бойынша ескеріледі және бастапқыда сатып алу құны бойынша көрсетіледі. Бірлескен кәсіпорындардан алынған дивидендтер бірлескен кәсіпорындардағы инвестициялардың баланстық құнын төмендетеді. Бірлескен кәсіпорындардың таза активтеріндегі топ үлесінің өзге өзгерістері сатып алғаннан кейін былайша көрсетіледі: (i) бірлескен кәсіпорындардың пайдасындағы немесе залалдарындағы топтың үлесі бірлескен кәсіпорындардың нәтижелеріндегі үлес ретінде бір жыл ішіндегі шоғырландырылған пайдада немесе шығында көрсетіледі; (ii) топтың өзге жиынтық табыстағы үлесі өзге жиынтық табыстың құрамына енгізіледі және жеке жолмен ұсынылады; (iii) бірлескен кәсіпорындардың таза активтерінің баланстық құнындағы топты иелену үлесінің өзгеруі пайдаға немесе залалға жатқызылады және бірлескен кәсіпорындардың нәтижелеріндегі үлеске енгізіледі. Бірлескен кәсіпорындардың шығындарындағы топтың үлесі осы бірлескен кәсіпорындардағы оның үлесіне тең немесе одан асып кетсе (іс жүзінде топтың бірлескен кәсіпорындардағы таза инвестицияларының бір бөлігі болып табылатын кез келген ұзақ мерзімді қатысуды қоса алғанда), топ өзіне осы бірлескен кәсіпорынның атынан міндеттемелер қабылдаған немесе төлемдер жасаған жағдайларды қоспағанда, одан арғы шығындарды тануды тоқтатады.
Топ пен оның бірлескен кәсіпорындары арасындағы мәмілелер бойынша іске асырылмаған пайда топтың бірлескен кәсіпорындардағы қатысу үлесі бөлігінде алып тасталады. Берілген активтің құнсыздану белгілері болған жағдайларды қоспағанда, іске асырылмаған залалдар да алып тасталады. Бірлескен кәсіпорындардың есеп саясаты топ қабылдаған есеп саясатымен біріктірілген.
Егер бірлескен қызметке қатысушылардың активтерге құқықтары болса және бірлескен қызметке байланысты міндеттемелер бойынша жауаптылықта болса, онда қызмет бірлескен операция болып табылады.
Топ өзінің бірлескен операцияға қатысуына қатысты: (i) кез келген бірлесіп бақыланатын активтердегі өз үлесін қоса алғанда, өз активтерін, (ii) өзіне бірлесіп қабылданатын кез келген міндеттемелердегі өз үлесін қоса алғанда, өз міндеттемелерін, (iii) бірлескен операция нәтижесінде өндірілген өнімді сатудан түскен өз түсімінің үлесін және (iv) кез келген бірлесіп шеккен шығыстардағы өз үлесін қоса отырып, өз шығыстарын таниды. Келісімнің талаптарына сәйкес қатысушылар бірлескен операциялардың өнімдерін өздерінің 50% иелену үлесіне тең пропорцияда сатып алады.
Егер қатысушылар көрсетілген шартты кезең ішінде орындамаса, бірлескен операция бойынша міндеттеме немесе дебиторлық берешек тиісті жалпы пайда мөлшерінде танылады. Міндеттеме/дебиторлық берешек қатысушы тепе-теңдік шарттарын орындаған кезде немесе қатысушылар осындай міндеттемеден/дебиторлық берешектен босатуды бірлесіп шешкен кезде есептен шығарылады, тиісті пайда / шығын пайда мен шығындар туралы есепте танылады. Қатысушылар арасындағы дебиторлық және кредиторлық берешек қаржылық есептілікте егжей-тегжейлі көрсетілген. Бірлескен кәсіпорындарды сатудан түскен түсім топ өнімді үшінші тарапқа сатқанға дейін қаржылық есептілікте танылмайды.
(vi) Еншілес кәсіпорындардың, қауымдасқан кәсіпорындардың немесе бірлескен кәсіпорындардың шығуы
Топ бақылауды немесе елеулі әсерді жоғалтқанда, кәсіпорындағы сақталып отырған үлес әділ құн бойынша қайта бағаланады, ал баланстық құнның өзгерістері пайдада немесе шығында көрсетіледі. Әділ құн қауымдасқан кәсіпорындағы, бірлескен кәсіпорындағы немесе қаржы активіндегі қалған үлесті одан әрі есепке алу мақсаттары үшін бастапқы баланстық құнды білдіреді. Бұдан басқа, осы кәсіпорынға қатысты басқа да жиынтық табыстың құрамында бұрын танылған барлық сомалар топ тиісті активтердің немесе міндеттемелердің тікелей шығуын жүзеге асырғандай ескеріледі. Бұл бұрын басқа жиынтық табыстың құрамында көрсетілген сомалар пайдаға немесе залалға ауыстырылатынын білдіруі мүмкін.
Егер қауымдасқан кәсіпорындағы қатысу үлесі азайса, бірақ бұл ретте елеулі ықпал сақталса, онда басқа жиынтық табыстың құрамында бұрын көрсетілген сомалардың пропорционалды үлесі ғана қажетті жағдайларда пайдаға немесе залалға ауыстырылады.
Шетел валюталарын қайта есептеу
Топтың шоғырландырылатын кәсіпорындарының әрқайсысының функционалдық валютасы осы кәсіпорын өз қызметін жүзеге асыратын негізгі экономикалық ортаның валютасы болып табылады. Компанияның және оның қазақстандық еншілес кәсіпорындарының функционалдық валютасы және топтың есептілігін ұсыну валютасы Қазақстанның ұлттық валютасы қазақстандық теңге болып табылады. Теңгені басқа валюталарға айырбастауға қатысты валюталық бақылау ережелері қолданылады. Қазіргі уақытта теңге Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде еркін айырбасталатын валюта болып табылмайды.
Ақшалай активтер мен міндеттемелер тиісті есепті кезеңнің соңындағы нарықтық бағам бойынша әрбір кәсіпорынның функционалдық валютасына қайта есептеледі. Шетел валютасындағы операциялар бойынша есеп айырысудан және ақша активтері мен міндеттемелерін кезең соңындағы нарықтық айырбас бағамы бойынша әрбір кәсіпорынның функционалдық валютасына қайта есептеуден болатын оң және теріс бағамдық айырмалар бір жыл ішіндегі пайдада немесе шығында көрсетіледі. Жыл соңындағы бағам бойынша қайта есептеу тарихи құны бойынша өлшенетін теңгерімнің ақшалай емес баптарына қатысты жүргізілмейді.
Беру және алу топ ішіндегі кәсіпорындар арасында жүргізілетін және олармен байланысты алынған кредиттер шоғырландыру кезінде оң және теріс бағамдық айырмалар алынып тасталады. Алайда, несие беру және алу әр түрлі функционалды валютаға ие Топ кәсіпорындары арасында болған жағдайда, оң және теріс бағамдық айырмашылықтар толығымен алынып тасталмайды және шоғырландырылған пайдада немесе шығында танылады, несие жақын болашақта шешіледі деп күтілмеген жағдайларды қоспағанда, сондықтан шетелдік қызметке таза инвестициялардың бір бөлігін құрайды. Бұл жағдайда оң және теріс бағамдық айырмашылықтар басқа жиынтық табыстың құрамында көрінеді.
Есептілігі шетел валютасында көрсетілген топ кәсіпорны қызметінің нәтижелері мен қаржылық жағдайы ұсыну валютасына мынадай түрде қайта есептеледі:
- ұсынылған қаржылық жағдай туралы есептердің әрқайсысындағы активтер мен міндеттемелер тиісті есепті кезеңнің соңындағы жабу бағамы бойынша қайта есептеледі
- кірістер мен шығыстар орташа айырбас бағамы бойынша ауыстырылады (егер осы орташа бағам операция күндеріндегі бағамдардың жинақталған әсеріне негізді түрде жақындатылған болып табылмаса, онда кірістер мен шығыстар операция күндеріндегі бағам бойынша қайта есептеледі)
- капитал компоненттері бастапқы бағам бойынша қайта есептеледі, және
- аударым нәтижесінде туындайтын барлық бағамдық айырмашылықтар басқа жиынтық табыстың бөлігі ретінде танылады
Шетелдік бөлімшеге бақылау жоғалған жағдайда бұрын өзге жиынтық табыстың құрамында көрсетілген бағамдық айырмалар шығудан түскен пайданың немесе залалдың бір бөлігі ретінде бір жыл ішіндегі пайдаға немесе залалға ауыстырылуға тиіс. Еншілес кәсіпорын бақылауды жоғалтпай ішінара шығып қалған жағдайда жинақталған бағамдық айырмалардың тиісті бөлігі капиталдағы бақыланбайтын үлеске көшіріледі.
Шетел валютасындағы шоттар бойынша қалдықтарды қайта бағалау үшін пайдаланылған жабудың нарықтық айырбас бағамы 2020 жылғы 31 Желтоқсанда 1 АҚШ доллары үшін 420.91 теңгені (2019 жылғы 31 желтоқсанда: 1 АҚШ доллары үшін 382.59 теңгені) құрады.
Түсімді тану
Табыс-бұл топтың әдеттегі қызметі кезінде пайда болатын кіріс. Түсім мәміле бағасының мөлшерінде танылады. Мәміле бағасы үшінші тараптардың атынан алынған сомаларды есепке алмастан, топ сатып алушыға уәде етілген тауарлар мен қызметтерге бақылауды беру орнына алу құқығын күтетін өтемді білдіреді. Түсім шегерімдерді, қайтарымдарды және қосылған құн салығын, экспорттық баждарды, акциздерді және басқа да осыған ұқсас міндетті төлемдерді шегергенде танылады.
(i) Тауарларды сату (уран, бериллий, тантал, ниобий және өзге де өнімдер)
Сату тауарды бақылауға көшкен кезде, яғни тауарлар сатып алушыға жеткізілген кезде, сатып алушы тауарларға қатысты іс-әрекеттің толық еркіндігіне ие болады және сатып алушының тауарларды қабылдауына әсер етуі мүмкін орындалмаған міндеттеме болмаған кезде танылады. Жеткізу тауарлар белгілі бір жерге жеткізілген кезде, тозу және жоғалу қаупі сатып алушыға өткен кезде және сатып алушы тауарларды келісім-шартқа сәйкес қабылдаған кезде, қабылдау ережелерінің мерзімі аяқталғанда немесе топта барлық қабылдау критерийлері орындалғаны туралы объективті дәлелдер болған кезде жүзеге асырылды деп саналады.
Жеңілдікпен сатудан түскен түсім көлем үшін есептік жеңілдіктерді шегере отырып, шартта көрсетілген баға негізінде танылады. Шегерімдер үшін резервті есептеу және құру үшін жинақталған тәжірибе негізінде күтілетін құн әдісі пайдаланылады, және түсім оған қатысты болашақ кезеңдерде танылған соманың айтарлықтай азаюы болмауының өте жоғары ықтималдығы бар сомада ғана танылады.
Қаржыландыру элементі жоқ деп саналады, өйткені сату нарықтық тәжірибеге сәйкес келетін төлемді 30-90 күн мерзімге кейінге қалдыру арқылы жүзеге асырылады.
Дебиторлық берешек тауарлар жеткізілген кезде танылады, өйткені бұл кезде өтеу сөзсіз, өйткені төлем мерзімінің басталуы тек уақыттың өтуімен байланысты.
Уран, тантал және бериллий өнімдерін жеткізу шарттары әдетте Incoterms жіктемесіне сәйкес сатып алушылармен нақты сату шарттарымен анықталады. Уран өнімін жеткізу: Incoterms шарттарында тауарды нақты физикалық жеткізу күніне не тапсырыс беруші айқындаған конвертордың шотына бук-трансфер күніне жүзеге асырылады. Бұл ретте бук-трансфер бір тарап көрсеткен материалдық шоттан уран материалын есептен шығару жөніндегі операцияны және бір мезгілде осындай материалды бір мамандандырылған (конверсиялық/қайта конверсиялық) кәсіпорында екінші тарап көрсеткен шотқа жатқызуды білдіреді.
(ii) Қызметтерді сату (тасымалдау, бұрғылау және басқалар)
Топ белгіленген және ауыспалы сыйақы шарттары бойынша қызмет көрсетеді. Қызмет көрсетуден түскен түсім қызмет көрсетілген есепті кезеңде танылады. Белгіленген сыйақы шарттары бойынша түсім есепті кезеңнің соңына дейін іс жүзінде ұсынылған қызметтер көлеміне сүйене отырып, көрсетілетін қызметтердің жалпы көлеміне барабар деп танылады, өйткені сатып алушы бір мезгілде пайда алады және тұтынады.
Егер шарттар орындауға бірнеше міндеттерді қамтыса, мәміле бағасы оларды жеке сату кезіндегі бағалардың арақатынасына қарай орындауға әрбір жеке міндетке бөлінеді. Егер мұндай бағалар байқалмайтын болса, олар күтілетін шығындар мен маржа негізінде есептеледі.
Орындалған жұмыстардың түсімін, шығындарын немесе көлемін бағалау шарт толық орындалғанға дейін мән-жайлар өзгерген жағдайда қайта қаралады. Осыған байланысты туындайтын пайданың немесе шығындардың есептік сомасының кез келген ұлғаюы немесе азаюы басшылыққа оларды қайта қарауға әкеп соққан мән-жайлар туралы белгілі болған кезеңде пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Белгіленген сыйақымен шарттар болған жағдайда сатып алушы белгіленген соманы төлемдер кестесіне сәйкес төлейді. Егер топ ұсынған қызметтердің құны төлем сомасынан асып кетсе, сатып алушымен жасалған шарт бойынша актив танылады. Егер төлемдер сомасы көрсетілген қызметтер құнынан асып кетсе, сатып алушымен шарт бойынша міндеттеме танылады.
Егер шартта ауыспалы өтеу қамтылса, түсім болашақ кезеңдерде мұндай өтемді айтарлықтай төмендетпеу ықтималдығы өте жоғары болған жағдайда ғана танылады.
(iii) Қаржыландыру компоненттері
Топ уәде етілген тауарларды немесе қызметтерді сатып алушыға беру және оларды сатып алушының төлеуі арасындағы кезең бір жылдан асатын шарттар жасасуды болжамайды. Демек, топ мәміле бағаларын ақшаның уақытша құнының әсеріне түзетпейді.
(iv) Өзара есеп айырысу және бартерлік айырбас операциялары
Сатып алу-сату операцияларының бір бөлігі өзара есеп айырысуларды, бартерді немесе ақшалай емес нысандағы басқа да есеп айырысуларды пайдалана отырып жүзеге асырылады. Әдетте, бұл операциялар гетерогенді тауарларды немесе қызметтерді түпкілікті тұтынушымен (бартермен) айырбастау түрінде, өзара есеп айырысу немесе бірнеше ұйымдардың қатысуымен ақшалай емес операциялар тізбегі түрінде жүзеге асырылады.
Есеп айырысулары өзара есептесу, бартер немесе өзге де есеп айырысулар арқылы ақшалай емес нысанда жүзеге асыру жоспарланатын сатып алу-сату операциялары басшылықтың ақшалай емес есеп айырысулар нәтижесінде алынатын немесе берілетін активтердің әділ құнын бағалауы негізінде танылады. Әділ құн байқалатын нарықтық ақпарат негізінде айқындалады.
Ақшалай емес операциялар ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен шығарылады. Инвестициялық және қаржылық операциялар, сондай-ақ операциялық қызметтің қорытынды нәтижесі ақша қаражатының нақты қозғалысы болып табылады.
Пайыздық кірістер
Пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатындардан басқа, барлық борыштық құралдар бойынша пайыздық кірістер мен шығыстар тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалана отырып, есептеу әдісі бойынша барлық борыштық құралдар бойынша көрсетіледі. Мұндай есептеу пайыздық кірістер мен шығыстарға шарттың тараптары төлеген және алған және тиімді пайыздық мөлшерлеменің ажырамас бөлігін құрайтын барлық комиссиялар мен төлемдерді, мәміле бойынша шығындарды, сондай-ақ барлық басқа сыйлықақылар мен жеңілдіктерді қамтиды. Номиналды пайыздық ставка бойынша есептелген пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдар бойынша пайыздық кіріс «қаржылық кірістер» бабы бойынша пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Тиімді пайыздық ставкаға жататын комиссиялар қаржылық активті қалыптастыруға немесе сатып алуға немесе қаржылық міндеттемені шығаруға байланысты Топ алған немесе төлеген комиссияларды қамтиды (мысалы, кредит қабілеттілігін бағалау, кепілдіктерді немесе қамтамасыз етуді бағалау немесе есепке алу, құралды ұсыну шарттарын реттеу және мәміле бойынша құжаттарды өңдеу үшін комиссиялық алымдар).
Құрылған немесе сатып алынған кредиттік-құнсызданған қаржы активтеріне қатысты тиімді пайыздық мөлшерлеме бастапқы тану кезінде (әдетте сатып алу бағасына сәйкес келеді) әділ құнға дейін күтілетін ақша ағындарын (бастапқы күтілетін кредиттік залалдарды қоса алғанда) дисконттайтын ставканы білдіреді. Нәтижесінде тиімді пайыз кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетілген болып табылады.
Пайыздық кіріс: (i) құнсызданған (3-кезең) және олар үшін пайыздық кіріс олардың амортизацияланған құнына тиімді пайыздық ставканы қолдана отырып есептелетін қаржы активтерінен (күтілетін кредиттік залалдарға арналған резервті шегергенде); және (ii) олар үшін кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетілген бастапқы тиімді пайыздық ставка амортизацияланған құнға қолданылатын құрылған немесе сатып алынған кредиттік-құнсызданған қаржы активтерінен басқа, қаржы активтерінің жалпы баланстық құнына тиімді пайыздық ставканы қолдана отырып есептеледі.
Табыс салығы
Табыс салығы есепті кезеңнің соңында қолданылып жүрген заңдардың талаптарына сәйкес қаржылық есептілікте көрсетіледі. Табыс салығы бойынша шығыстар / (өтем) ағымдағы және кейінге қалдырылған салықтарды қамтиды және егер олар өзге жиынтық табыстың құрамында не тікелей капиталда, сондай-ақ ағымдағы немесе қандай да бір есепті кезеңде тікелей капиталда көрсетілетін операцияларға жатқызылуына байланысты көрсетілмеуі тиіс болса, жыл ішіндегі пайдада немесе шығында танылады.
Ағымдағы салық ағымдағы және алдыңғы кезеңдер үшін салық салынатын пайдаға немесе залалға қатысты салық органдарына төленетін (салық органдары есебінен өтелетін) соманы білдіреді. Егер қаржылық есептілік тиісті салық декларацияларын бергенге дейін бекітілсе, салық салынатын пайдалар немесе залалдар есеп айырысу бағаларының негізінде айқындалады. Табыс салығынан басқа салықтар операциялық шығыстардың құрамында көрсетіледі.
Кейінге қалдырылған табыс салығы болашақ кезеңдерге көшірілген салық шығынына және активтер мен міндеттемелердің салық базасы мен олардың қаржылық есептіліктегі баланстық құны арасында туындайтын уақытша айырмаларға қатысты міндеттемелердің баланстық әдісімен есептеледі. Бастапқы тану үшін қолда бар ерекшелікке сәйкес кейінге қалдырылған салықтар, егер олар бухгалтерлік те, салық салынатын пайдаға да әсер етпесе, бизнес бірлестіктерімен байланысты емес операциялар бойынша активті немесе міндеттемені бастапқы тану кезінде туындайтын уақытша айырмаларға қатысты танылмайды. Кейінге қалдырылған салық міндеттемелері гудвилді бастапқы тану кезінде туындайтын уақытша айырмаларға қатысты және кейіннен салық салынатын пайданы азайтпайтын гудвилге қатысты есептелмейді. Кейінге қалдырылған салықтың баланстық шамасы есепті кезеңнің соңында қолданылатын және болашақ кезеңдерге көшірілген уақытша айырмаларды қалпына келтіру немесе салық залалын пайдалану кезеңіне қолданылатын салық ставкаларын пайдалана отырып есептеледі. Кейінге қалдырылған салық активтері топтың әрбір жеке кәсіпорны шеңберінде ғана кейінге қалдырылған салық міндеттемелеріне қарсы есептелуі мүмкін. Шегерілетін барлық уақытша айырмаларға және болашақ кезеңдерге ауыстырылған салық шығындарына қатысты кейінге қалдырылған салық активтері шегерілетін уақытша айырманы оған қарсы есептеуге болатын болашақта салық салынатын пайда алу ықтималдығы бар шамада ғана танылады.
Топ еншілес кәсіпорындардың дивидендтеріне немесе оларды сатудан түскен пайдаға қатысты уақытша айырмаларды қалпына келтіруді бақылайды. Топ басшылық таяу болашақта уақытша айырмаларды қалпына келтіруді күтетін жағдайлардан басқа кезде мұндай уақытша айырмалар бойынша кейінге қалдырылған салық міндеттемелерін көрсетпейді.
Топтың анықталмаған салық позицияларын басшылық әр есепті кезеңнің соңында бағалайды. Пайдаға салынатын салық бойынша позицияларға қатысты көрсетілетін міндеттемелер басшылық, егер топтың салық позициясына салық органдары дауласа, қосымша салық міндеттемелерінің туындау ықтималдығы олардың болмау ықтималдығынан жоғары деп есептеген жағдайларда ескеріледі. Мұндай бағалау есепті кезеңнің соңында қолданылатын салық заңнамасын, сондай-ақ соттың кез келген белгілі қаулыларын немесе осындай мәселелер бойынша өзге де шешімдерді түсіндіру негізінде жүргізіледі.
Пайдаға салынатын салықты қоспағанда, айыппұлдар, өсімпұлдар және салықтар бойынша міндеттемелер басшылықтың е
Негізгі құралдар
(i) Негізгі құралдарды тану және бағалау
Негізгі құралдар, егер бұл қажет болса, жинақталған амортизацияны және құнсызданудан болған жинақталған шығындарды шегергендегі өзіндік құны бойынша көрсетіледі.
Бастапқы құн импортқа баждарды және сатып алу бойынша өтелмейтін салықтарды қоса алғанда, сатып алу құнынан және активті орынға жеткізумен және оны сауда жеңілдіктері мен қайтарымдарды шегере отырып, нысаналы мақсат үшін жұмыс жағдайына келтірумен тікелей байланысты шығындардан тұрады. Шаруашылық тәсілмен дайындалған немесе тұрғызылған негізгі құралдар объектілерінің бастапқы құны жұмсалған материалдардың, орындалған өндірістік жұмыстардың құнын және өндірістік үстеме шығыстардың тиісті үлесін қамтиды. Пайдалы қызмет мерзімі осы объектінің пайдалы қызмет мерзімінен тұтастай ерекшеленетін негізгі құралдар объектісінің жекелеген маңызды бөліктері жеке объектілер (компоненттер) ретінде ескеріледі және осы бөліктерді пайдаланудың болжамды мерзімдерін көрсететін нормалар бойынша амортизацияланады.
Кейінгі шығындар осы активтің баланстық құнына енгізіледі не топтың осы активті пайдаланудан экономикалық пайда алу ықтималдығы болған және оның құны сенімді бағалануы мүмкін болған жағдайда ғана жеке актив ретінде көрсетіледі. Негізгі құралдардың құрамында елеулі бастапқы құны және пайдалы қызмет мерзімі бір жылдан асатын арнайы қосалқы бөлшектер мен қосалқы жабдықтар көрсетіледі. Басқа да қосалқы бөлшектер мен қосалқы жабдықтар тауар-материалдық қорлардың құрамында көрсетіледі және жұмсалуына қарай жыл ішіндегі пайда мен шығында көрсетіледі.
Ағымдағы жөндеуге және техникалық қызмет көрсетуге арналған шығындар ағымдағы кезеңнің шығыстарына жатқызылады. Ірі Тораптарды немесе негізгі құралдардың компоненттерін ауыстыруға арналған шығындар ауыстыруға жататын бөліктерді бір мезгілде есептен шығару кезінде капиталдандырылады. Негізгі құралдарды шығарудан түскен пайда немесе шығын сатудан түскен түсім мен олардың баланстық құны арасындағы айырма ретінде айқындалады және бір жыл ішіндегі пайдада немесе шығында көрсетіледі.
(ii) Негізгі құралдардың амортизациясы
Жерге амортизация есептелмейді. Уран өндіру және оны алдын ала өңдеу үшін пайдаланылатын объектілердің амортизациясы осы әдіс тұтыну құрылымын ең жақсы түрде көрсететін объектілерге қатысты өндірістік әдіс негізінде есептеледі. Негізгі құралдардың өзге де объектілерінің амортизациясы олардың пайдалы пайдалану мерзімі ішінде бастапқы құнын қалдық құнына дейін біркелкі есептен шығару жолымен сызықтық әдіспен есептеледі:
Тиімді пайдалану мерзімі | |
---|---|
Ғимараттар | 10 жылдан 50 жылға дейін |
Машиналар мен жабдықтар | 3 жылдан 50 жылға дейін |
Көлік құралдары | 3 жылдан 10 жылға дейін |
Басқа | 3 жылдан 20 жылға дейін |
Негізгі құралдар объектісінің пайдалы қызметінің есептік мерзімі оның пайдалы қызметінің меншікті мерзіміне, сондай-ақ жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттың мерзіміне және аумағында негізгі құралдардың осы объектісі орналасқан кен орнының экономикалық алынатын қорларын ағымдағы бағалауға байланысты болады.
Активтің қалдық құны, егер актив пайдалы пайдалану мерзімінің соңына және пайдалы пайдалану мерзімінің соңына тән жай-күйге жеткен болса, топ шығуға арналған болжамды шығындарды шегергеннен кейін активтің істен шығуынан ағымдағы сәтте алатын есептік соманы білдіреді. Активтердің қалдық құны және оларды пайдалы пайдалану мерзімі қайта қаралады және қажет болған жағдайда әрбір есепті кезеңнің соңында түзетіледі.
Өндіріске дайындау бойынша шығындар
Өндіріске дайындау бойынша капиталдандырылған шығындар жинақталған амортизацияны және құнсызданудан жинақталған шығындарды шегергендегі өзіндік құны бойынша, қажет болған кезде көрсетіледі. Өндіріске дайындау жөніндегі шығындар технологиялық айдау және айдау ұңғымаларын бұрғылауды, ұңғымаларды жер үсті коммуникацияларымен, жабдықтармен және бақылау-өлшеу аппаратурасымен магистральдық сыртқы байланыстыруды, ион алмасу шайырының құнын, учаскені қалпына келтіру жөніндегі бағалау шығындарын, қышқылдандыруға арналған шығындарды және өндіруге дайындық жөніндегі өзге де шығындарды қамтиды. Өндіріске дайындау жөніндегі шығындар өндірістік әдісті пайдалана отырып, кен орны немесе блоктар деңгейінде амортизацияланады. Өндірістік әдіс бойынша амортизация нормалары жұмыс істеп тұрған жабдықтар мен өндіру әдістерін қолдана отырып, бар кен орындарынан (блоктардан) алынуы мүмкін болжамды дәлелденген қорларға негізделген. Дәлелденген қорларды есептеу жер қойнауын пайдалануға арналған әрбір келісімшарттың ажырамас бөлігі болып табылатын қорлар туралы есептерге негізделген. Қорлар туралы осы есептер құзыретті орган бекіткен және жылдар бойынша күтілетін өндіру көлемі туралы егжей-тегжейлі ақпарат ұсынылған техникалық-экономикалық модельдерге енгізіледі. 2017 жылдан бастап топ тәуелсіз консультант дайындаған қорлар туралы есептерді пайдаланады (4 Ескертпе).
Материалдық емес активтер
(i) Материалдық емес активтерді тану және бағалау
Гудвилден басқа топтың материалдық емес активтері пайдалы пайдаланудың соңғы мерзіміне ие және негізінен өндіріс технологиясын әзірлеу бойынша капиталдандырылған шығындарды, бағдарламалық қамтамасыз етуді, лицензиялар мен патенттерді қамтиды. Сатып алынған компьютерлік бағдарламалық қамтамасыз ету және лицензиялар мен патенттер бастапқыда оларды сатып алуға және енгізуге жұмсалған шығындар сомасында танылады.
(ii) Материалдық емес активтердің амортизациясы
Материалдық емес активтер оларды пайдалы пайдалану мерзімі ішінде сызықтық әдіспен амортизацияланады:
Тиімді пайдалану мерзімі | |
---|---|
Лицензиялар мен патенттер | 3 жылдан 20 жылға дейін |
Бағдарламалық қамтамасыз ету | 1 жылдан 14 жылға дейін |
Басқа | 2 жылдан 15 жылға дейін |
Құнсызданған жағдайда материалдық емес активтердің баланстық құны екі шаманың ең үлкеніне дейін: оларды пайдалану құндылығы мен сатуға арналған шығыстарды шегергендегі әділ құнға дейін есептен шығарылады.
(iii) Гудвил
Гудвилл құнсызданудан болған жинақталған шығындарды шегергендегі өзіндік құны бойынша есепке алынады. Гудвилді құнсыздануға тестілеуді топ кемінде жылына бір рет, сондай-ақ оның ықтимал құнсыздану белгілері болған барлық жағдайларда жүргізеді. Гудвилл біріктіру нәтижесінде синергиядан пайда көретін өндіруші бірліктерге немесе осындай бірліктердің топтарына жатады. Бұл бірліктер немесе бірліктер топтары топ гудвилді бақылайтын ең төменгі деңгейді білдіреді және олардың мөлшері бойынша олар операциялық сегменттен аспайды.
Осы генерациялайтын бірлікпен жүзеге асырылатын қызметті жою кезінде істен шығумен байланысты гудвилл істен шығудан түскен пайданы немесе залалдарды айқындау кезіндегі қызметтің теңгерімдік құнына қосылады және істен шыққан қызметтің және сақталған генерациялайтын бірліктің бір бөлігінің салыстырмалы құны негізінде бағаланады.
(iv) Зерттеу және игеру шығындары
Зерттеуге арналған шығындар олардың туындауына қарай шығыстар құрамында танылады. Игеруге арналған шығындар (жаңа және жаңғыртылған өнімдерді жобалауға және сынауға байланысты) коммерциялық орындылығы мен технологиялық жүзеге асырылуы ескеріле отырып, жобаның табысты іске асырылу ықтималдығы жоғары болған, ал шығындар жеткілікті сенімділік дәрежесімен бағалануы мүмкін болған кезде материалдық емес активтер ретінде танылады. Игеруге арналған өзге де шығындар олардың туындауына қарай шығыстарға жатқызылады. Бастапқыда шығыстарға есептен шығарылған игеру шығындары кейінгі кезеңдерде капиталдандырылмайды.
Пайдалы пайдаланудың белгілі бір мерзімі бар игеруге арналған капиталдандырылған шығындар осы игерудің мәні болып табылатын өнімді коммерциялық өндіру басталған сәттен бастап пайда алудың күтілетін мерзімі ішінде сызықтық тәсілмен амортизацияланады.
Жер қойнауын пайдалану құқығы
Жер қойнауын пайдалану құқығы амортизацияның жинақталған сомасын және қажет болған кезде құнсызданудан болған шығындарды шегере отырып, бастапқы құны бойынша ескеріледі. Бизнесті сатып алу нәтижесінде алынған жер қойнауын пайдалану құқықтары әділ құны бойынша бағаланады. Жер қойнауын пайдалануға арналған құқықтарды сатып алу құнына қол қойылатын бонус, коммерциялық табу бонусы, жер қойнауын пайдалануға арналған құқықтарды сатып алу құны және капиталдандырылған тарихи шығындар кіреді. Топ жер қойнауын пайдалануға тиісті лицензиялар немесе келісімшарттар берілгенге дейін кен орындарына қатысты мемлекет жұмсаған тарихи шығындарды өтеуге міндетті. Осы тарихи шығындар жер қойнауын пайдалануға арналған лицензияның немесе келісімшарттың қолданылу мерзімі ішінде жүргізілетін төлемдердің келтірілген құнына тең міндеттемені тиісінше тани отырып, сатып алу құнының бөлігі ретінде танылады.
Жер қойнауын пайдалану құқығы дәлелденген қорларға сүйене отырып, уран өндіру басталған сәттен бастап өндірістік әдіс бойынша амортизацияланады.
Қорларды есептеу жер қойнауын пайдалануға арналған әрбір келісімшарттың ажырамас бөлігі болып табылатын қорлар туралы есептерге негізделген. Қорлар туралы осы есептер құзыретті орган бекіткен және жылдар бойынша күтілетін өндіру көлемі туралы егжей-тегжейлі ақпарат ұсынылған техникалық-экономикалық модельдерге енгізіледі. 2017 жылдан бастап топ тәуелсіз консультант дайындаған қорлар туралы есептерді пайдаланады (4 Ескертпе).
Барлау және бағалау активтері
Барлау және бағалау жөніндегі активтер құнсыздануға арналған резервті шегергенде, қажет болған кезде бастапқы құны бойынша көрсетіледі. Топ барлау және бағалау бойынша активтерді сатып алынған активтердің сипатына сәйкес материалдық және материалдық емес активтер ретінде жіктейді.
Барлау және бағалау активтері геологиялық және геофизикалық зерттеулер, барлау ұңғымаларын бұрғылау және барлау жұмыстарына қатысты өзге де үстеме шығыстар сияқты коммерциялық рентабельді өндірісті жүзеге асыру мүмкіндігі бекітілгенге дейін топ шеккен капиталдандырылған шығындарды қамтиды.
Барлау және бағалау кезеңі өткеннен кейін жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартты жасасу немесе ұзарту туралы шешім барлау және минералдық ресурстарды бағалау табыстылығына және топтың өндіру (әзірлеу) сатысына көшу туралы шешіміне байланысты болады.
Материалдық барлау және бағалау активтері уран алудың рентабельділігін көрсеткеннен кейін өндіріске дайындау жөніндегі шығындарға ауыстырылады және дәлелденген қорларға сүйене отырып, өндірістік әдіс бойынша амортизацияланады. Экономикалық негізделген алынатын қорлар («дәлелденген қорлар» немесе «коммерциялық қорлар») табылған кезде барлау және бағалау жөніндегі материалдық емес активтер жер қойнауын пайдалануға арналған құқықтарды сатып алуға арналған шығындар ретінде қайта жіктеледі. Тиісінше, топ экономикалық негізделген алынатын қорлар («дәлелденген қорлар» немесе «коммерциялық қорлар») табылған сәтке дейін барлау және бағалау жөніндегі активтерді амортизацияламайды. Егер экономикалық негізделген алынатын қорлар табылмаса, барлау және бағалау активтері шығысқа есептен шығарылады.
Топ активтердің құнсыздануын көрсететін фактілер мен мән-жайлар болған кезде барлау және бағалау жөніндегі активтерді құнсыздану мәніне тексереді. Құнсызданудан болған залал барлау және бағалау жөніндегі активтердің баланстық құны олардың өтелетін сомасынан асатын сомада танылады. Өтелетін сома екі шаманың ең үлкені ретінде айқындалады: сату және пайдалану құндылығы бойынша шығындарды шегергендегі барлау және бағалау бойынша активтердің әділ құны.
Төмендегі бір немесе одан да көп фактілер мен мән-жайлардың болуы топтың барлау және бағалау жөніндегі өз активтерін құнсыздану мәніне тексеруге міндетті екенін көрсетеді (тізбе түпкілікті болып табылмайды):
- топтың белгілі бір учаскеге барлау жүргізуге құқығы бар кезең аяқталған немесе жақын болашақта аяқталатын кезең
- белгілі бір учаскедегі минералдық ресурстарды одан әрі барлауға және бағалауға арналған елеулі шығыстар бюджетке енгізілмеген және жоспарланбайды
- белгілі бір учаскедегі минералды ресурстарды барлау және бағалау минералды ресурстардың коммерциялық тиімді көлемін табуға әкелмеді және топ белгілі бір учаскедегі осындай қызметті тоқтатуға шешім қабылдады
- Топтың белгілі бір учаскені әзірлеу ықтималдығына қарамастан, барлау және бағалау бойынша активтің баланстық құны тиімді әзірлеу немесе өткізу нәтижесінде толық көлемде өтелмеуі мүмкін екендігі туралы жеткілікті деректері бар
Жобалау жұмыстары, техникалық-экономикалық бағалау сияқты барлау жұмыстары басталғанға дейінгі қызметке байланысты шығындар кезең шығыстарына есептен шығарылады.
Қаржылық емес активтердің құнсыздануы
Басшылық әрбір есепті кезеңнің соңында қаржылық емес активтердің (қорлардан және кейінге қалдырылған салық активтерінен өзгеше) құнсыздану белгілерінің болуын айқындайды. Егер кез келген осындай белгі анықталса, басшылық өтелетін құнды бағалайды, ол екі шаманың ішіндегі ең үлкені ретінде айқындалады: активтерді сатуға арналған шығыстарды және оны пайдалану құндылығын (ақша ағындарын жүргізетін тиісті объект бойынша болашақта күтілетін ақша ағындарының таза келтірілген құнын) шегергендегі әділ құн (активті сатудан алынуы мүмкін немесе нарыққа қатысушылар арасында ерікті негізде операция жүргізу кезінде міндеттемені бергені үшін төленуі мүмкін баға). Пайдалану құндылығын бағалау кезінде күтілетін ақша ағындары ақшаның уақытша құнының қолданыстағы нарықтық бағалауларын және болашақ ақша ағындары түзетілмеген осы активке тән тәуекелдерді көрсететін салық салуға дейінгі ставканы пайдалана отырып, олардың келтірілген құнына дейін дисконтталады.
Егер жеке активтің өтелетін сомасын бағалау мүмкін болмаса, топ осы актив тиесілі ақша ағындарын генерациялайтын бірліктің өтелетін сомасын бағалайды. Ақша ағындарын өндіретін объект (генерациялайтын бірлік) – бұл айтарлықтай дәрежеде басқа активтерге немесе активтер топтарына ақша ағындарына тәуелді емес ақша ағындарын өндіретін активтердің ең аз анықталатын тобы. Генерациялайтын бірліктерді айқындау қағидаттары 4 Ескертпеде келтірілген.
Құнсыздану мәніне тексеру жүргізу кезінде пайдаланылатын бағалау мәндері кен орнын игерудің егжей-тегжейлі жоспарларына және «активтердің құнсыздануы» 36 ҚЕХС (IAS) талаптарына сәйкес келтірілген жұмыс бюджеттеріне негізделген.
Болашақ ақша ағындары мыналарға негізделген:
- экономикалық негізделген өндіруге жоғары сенімділік дәрежесі бар резервтердің есептік көлемі
- өндіру мен өткізудің болашақ көлемі
- болжамдық бағалар (ағымдағы нарықтық бағалар ұзақ мерзімді перспективада орташа бағаның есептелген тобынан ерекшеленбейтін жағдайда, әдетте, үш жылдан бес жылға дейінгі мерзім ішінде)
- өндірістің болашақ құны және басқа операциялық және күрделі шығындар
Егер активтің баланстық құны оның өтелетін құнынан асып кетсе, активтің құнсыздануы танылады және құнсызданудан болатын шығын активтің өтелетін құнына дейін қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте көрсетілген оның баланстық құнын азайту мақсатында бір жыл ішіндегі пайдада немесе шығында көрсетіледі. Өткен есепті кезеңдерде танылған активтің құнсыздануынан болған шығын, егер сатуға арналған шығыстарды шегергенде активті пайдалану құндылығын не оның әділ құнын айқындау үшін бастапқы пайдаланылған есептік бағалардың өзгеруі болса, қалпына келтіріледі. Осы қалпына келтіру шамасы, егер алдыңғы жылдары құнсызданудан ешқандай шығын танылмаса, айқындалатын активтің баланстық құнымен шектеледі.
Инвестициялық мүлік
Инвестициялық жылжымайтын мүлік-бұл жалдау төлемдерін алу немесе капитал құнының өсуі мақсатында немесе екеуі үшін топтың иелігіндегі және сонымен бірге топтың өзі иеленбейтін мүлік.
Инвестициялық жылжымайтын мүлік жинақталған амортизацияны және қажет болған жағдайда құнсызданудан жинақталған шығындарды шегергендегі нақты шығындар бойынша есептілікте көрсетіледі. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің ықтимал құнсыздануын көрсететін белгілер болған жағдайда топ өтелетін құнның мөлшерін екі шаманың: оны пайдалану құндылығының не істен шығуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құнның үлкен мөлшері бойынша бағалайды. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің баланстық құнының шамасы кезең ішіндегі құнсызданудан болған залалды тану арқылы өтелетін құнға дейін төмендетіледі. Өткен есепті кезеңдерде танылған актив құнының құнсыздануынан болған залал, егер кейіннен оның өтелетін құнын айқындау кезінде пайдаланылған бағалардың өзгеруі болса, қалпына келтіріледі.
Кейінгі шығындар Топтың осы шығындармен байланысты болашақ экономикалық пайда алу ықтималдығы жоғары болғанда және олардың құны сенімді бағалануы мүмкін болғанда ғана активтің баланстық құнының құрамында капиталдандырылады. Жөндеуге және ағымдағы қызмет көрсетуге арналған барлық басқа шығындар олардың туындауына қарай шығыстар ретінде ескеріледі. Егер инвестициялық жылжымайтын мүліктің иесі оны иеленсе, ол «Негізгі құралдар» санатына ауыстырылады.
Жалгерлік табыс кезең ішіндегі пайдада немесе шығында жалгерлік кірістер бабының құрамында көрсетіледі. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің шығуынан түскен пайда немесе шығындар түсім мен теңгерімдік құн арасындағы айырма ретінде айқындалады.
Егер инвестициялық жылжымайтын мүлік иеленушіге тиесілі болса, ол негізгі құралдардың құрамына қайта сыныпталады және оның қайта сыныптау күніндегі баланстық құны бухгалтерлік есеп мақсаттары үшін шартты бастапқы құнға айналады.
Сатуға арналған санатқа жатқызылған активтер
Активтер мен шығатын топтар (ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді активтерді қамтуы мүмкін) қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте, егер олардың баланстық құны, ең алдымен, есепті күннен кейін 12 ай ішінде сату есебінен (активтер тиесілі еншілес кәсіпорынды бақылауды жоғалтуды қоса алғанда) өтелген жағдайда «сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын топтардың активтері» ретінде көрсетіледі. Активтерді жіктеу төменде санамаланған барлық шарттар болған кезде өзгертуге жатады: (а) активтер олардың ағымдағы жай-күйінде дереу сатуға дайын; (б) Топ басшылығы сатып алушыны іздеудің қолданыстағы бағдарламасын бекітті және оны өткізуге кірісті; (в) активтерді негізделген баға бойынша сату жөнінде белсенді қызмет жүргізілуде; (г) сату бір жыл ішінде күтіледі және (д) сату жоспарында елеулі өзгерістер немесе оның күшін жою күтілмейді.
Ағымдағы есепті кезеңдегі қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте сатуға арналған ретінде жіктелген ұзақ мерзімді активтер немесе шығып қалған топтар басқа санатқа ауыстыруға жатпайды және ағымдағы есепті кезеңнің соңына сыныптамаға сәйкес келтіру үшін қаржылық жағдай туралы есептің салыстырмалы деректерінде ұсыну нысанын өзгертпейді.
Шығатын топ-бір операцияның нәтижесінде топ ретінде бірге сату жолымен немесе өзге тәсілмен шығарылуға жататын активтер тобы (қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді) және осы операцияның нәтижесінде берілетін осы активтермен тікелей байланысты міндеттемелер. Гудвилл, егер шығып қалған топ сатып алу кезінде гудвилл бөлінген ақша қаражатын өндіретін бірлік болып табылған жағдайда, шығып қалған топтың құрамында ескеріледі. Есепті күннен кейін 12 айдан астам мерзімде өтелетін немесе алынатын соманы қамтитын активтер ұзақ мерзімді активтер болып есептеледі. Егер жіктеуді өзгерту қажеттілігі туындаса, мұндай өзгеріс активтің қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді бөлігі үшін де жүргізіледі.
Сатуға арналған істен шыққан топтар жалпы екі соманың ең азы бойынша бағаланады: баланстық құны және сатуға арналған шығыстарды шегергендегі әділ құны. Сатуға арналған негізгі құралдар амортизацияланбайды. Қайта сыныпталған ұзақ мерзімді қаржы құралдары Сатуға арналған шығыстарды шегергенде баланстық құн мен әділ құнның ең аз сомасына дейін есептен шығаруға жатпайды.
Шығу тобымен тікелей байланысты және шығу кезінде берілетін міндеттемелер қайта сыныптауға жатады және қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте жеке жолда көрсетіледі.
Қаржы құралдары
Бағалаудың негізгі тәсілдері
Әділ құн-бұл бағалау күніне нарыққа қатысушылар арасында ерікті негізде операция жүргізу кезінде активті сату кезінде алынуы немесе міндеттемені беру кезінде төленуі мүмкін баға. Әділ құнның ең жақсы растауы белсенді нарықта баға белгіленетін баға болып табылады. Белсенді нарық-бұл активпен немесе міндеттемемен операциялар тұрақты негізде бағалау туралы ақпарат алуға мүмкіндік беретін жеткілікті жиілікпен және жеткілікті көлемде жүргізілетін нарық.
Белсенді нарықта айналыстағы қаржы құралдарының әділ құны баға белгіленетін бағаны жеке активке немесе міндеттемеге көбейту кезінде алынған сома ретінде кәсіпорын ұстап қалатын олардың санына бағаланады. Нарықтың әдеттегі тәуліктік сауда айналымы кәсіпорынның активтері мен міндеттемелерінің санын сіңіру үшін жеткіліксіз болса да, жеке операцияда позицияларды сатуға тапсырыс беру белгіленген бағаға әсер етуі мүмкін.
Дисконтталған ақша ағындарының моделі сияқты бағалау модельдері, сондай-ақ нарық жағдайларында жасалатын ұқсас операциялардың деректеріне негізделген модельдер немесе инвестициялар объектісінің қаржылық деректерін қарау мәмілелердің бағасы туралы нарықтық ақпарат қолжетімсіз қаржы құралдарының әділ құнын айқындау үшін пайдаланылады. Әділ құнды бағалау нәтижелері әділ құн иерархиясының деңгейлері бойынша былайша талданады және бөлінеді: (i) 1-деңгейге ұқсас активтер немесе міндеттемелер үшін белсенді нарықтардағы нарықтық баға белгіленімдері (түзетілмейтін) бойынша бағалар, (ii) ко 2-деңгей-барлық пайдаланылатын не тікелей (мысалы, баға), не жанама (мысалы, баға негізінде есептелген) активтер немесе міндеттемелер үшін бақыланатын Елеулі бастапқы деректер болып табылатын бағалау модельдерінің көмегімен алынған бағалар, және (iii) тек байқалатын нарықтық деректерге негізделмеген бағалар болып табылатын 3-деңгейдегі бағалар (яғни бағалау үшін бақыланбайтын бастапқы деректердің елеулі көлемі талап етіледі) жатады. Деңгейден әділ құн иерархиясы деңгейіне аударымдар есепті кезеңнің соңында орын алды деп есептеледі.
(i) Мәміле бойынша шығындар
Мәміле бойынша шығындар қаржы құралын сатып алуға, шығаруға немесе шығаруға тікелей қатысты қосымша шығындар болып табылады. Қосымша шығындар-егер мәміле жасалмаса, пайда болмайтын шығындар. Мәміле бойынша шығындар агенттерге (сауда агенттері ретінде әрекет ететін қызметкерлерді қоса алғанда), консультанттарға, брокерлер мен дилерлерге төленген сыйақы мен комиссияларды, реттеуші органдар мен қор биржаларына төленетін алымдарды, сондай-ақ меншікті беру кезінде алынатын салықтар мен алымдарды қамтиды. Мәміле бойынша шығындарға борыштық құралдар бойынша сыйлықақылар немесе дисконттар, қаржыландыруға арналған шығындар, Ішкі әкімшілік шығыстар немесе сақтауға арналған шығыстар кірмейді.
(ii) Амортизацияланған құны
Амортизацияланған құн қаржы құралы қарыздың негізгі сомасын өтеуге есептелген пайыздардың шамасына азайтылған немесе ұлғайтылған төлемдерді шегере отырып, бастапқы тану кезінде бағаланған шаманы, ал қаржы активтері үшін – күтілетін кредиттік залалдарға арналған кез келген бағалау резервін шегергендегі шаманы білдіреді. Ұлғайтылған пайыздар мәміле бойынша шығындарды бастапқы тану кезінде кейінге қалдырылған амортизацияны, сондай-ақ тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалана отырып, өтеу сомасынан кез келген сыйлықақыны немесе дисконтты қамтиды.
Ұлғайтылған купондық табысты және амортизацияланған дисконтты немесе сыйлықақыны қоса алғанда, ұлғайтылған пайыздық кірістер мен ұлғайтылған пайыздық шығыстар (комиссияны беру кезінде кейінге қалдырылғандарды қоса алғанда, осындай болған жағдайда) жеке көрсетілмейді, бірақ қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есептің тиісті баптарының баланстық құнына енгізіледі.
(iii) Тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісі
Тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісі-бұл құралдың баланстық құнына әр кезеңдегі тұрақты пайыздық мөлшерлемені (тиімді пайыздық мөлшерлеме) қамтамасыз ету мақсатында тиісті кезең ішінде пайыздық кірістерді немесе пайыздық шығыстарды бөлу әдісі. Тиімді пайыздық мөлшерлеме-бұл қаржы құралының күтілетін жұмыс істеу уақыты ішінде немесе орынды болған жерде қаржы құралының жалпы баланстық құнына дейінгі неғұрлым қысқа мерзім ішінде есеп айырысу болашақ ақша төлемдерін немесе түсімдерді (болашақ кредит шығындарын қоспағанда) дәл дисконттау кезінде қолданылатын мөлшерлеме. Тиімді пайыздық мөлшерлеме осы құрал үшін көрсетілген құбылмалы мөлшерлеме бойынша немесе нарықтық мәніне қарамастан белгіленетін басқа да ауыспалы факторлар бойынша кредиттік спрэдті көрсететін сыйлықақыны немесе дисконтты қоспағанда, пайыздың өзгеруінің келесі күніне дейін құбылмалы мөлшерлемесі бар құралдар бойынша ақша ағындарын дисконттау үшін пайдаланылады.
Мұндай сыйлықақылар немесе дисконттар құрал айналысының күтілетін бүкіл мерзімі ішінде амортизацияланады. Келтірілген құнды есептеу тиімді пайыздық ставканың ажырамас бөлігін құрайтын шарт бойынша тараптар төлеген немесе алған барлық сыйақылар мен сомаларды қамтиды. Бастапқы тану кезінде сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған (POCI) қаржы активтері болып табылатын активтер үшін тиімді пайыздық мөлшерлеме кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетіледі, яғни келісімшарттық ақша ағындары базасында емес, бастапқы тану кезінде күтілетін ақша ағындары негізінде есептеледі.
Қаржы құралдарын бастапқы тану
Пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы құралдары бастапқыда әділ құн бойынша танылады. Барлық өзге қаржы құралдары бастапқыда мәміле бойынша шығындарды қоса алғанда, әділ құн бойынша көрсетіледі. Бастапқы тану кезінде әділ құнды ең жақсы растау мәміле бағасы болып табылады. Бастапқы тану кезінде пайда немесе шығын, егер әділ баға мен мәміленің бағасы арасында айырма болған жағдайда ғана ескеріледі, оны растау сол құралмен нарықта байқалатын басқа да ағымдағы мәмілелер немесе базалық деректер ретінде байқалатын нарықтардың деректерін ғана пайдаланатын бағалау моделі болуы мүмкін. Амортизацияланған құны бойынша бағаланатын қаржы активтеріне және өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдарға инвестицияларға қатысты бастапқы танылғаннан кейін күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві танылады, бұл активті бастапқы танығаннан кейін бірден бухгалтерлік залалды тануға әкеледі.
Жеткізілуі заңнамада немесе осы нарық үшін іскерлік айналым дағдыларында белгіленген мерзімдерде жүргізілуге тиіс қаржы активтерін сатып алу және сату («стандартты шарттарда» сатып алу және сату) мәміле жасалған күні, яғни топ қаржы активін сатып алуға немесе сатуға міндеттенетін күні көрсетіледі. Сатып алу бойынша барлық басқа операциялар кәсіпорын осы қаржы құралына қатысты шарттың тарабы болған кезде танылады.
Қаржы активтерін жіктеу және кейіннен бағалау
(i) Бағалау санаттары
Топ қаржылық активтерді бағалаудың мынадай санаттарын пайдалана отырып жіктейді: пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын, басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын және амортизацияланған құны бойынша бағаланатын. Борыштық қаржы активтерін жіктеу және кейіннен бағалау: (i) активтердің тиісті портфелін басқаруға арналған топтың бизнес-моделіне және (ii) актив бойынша ақша ағындарының сипаттамаларына байланысты болады.
(ii) Бизнес-модель
Бизнес-модель ақша ағындарын алу мақсатында топ активтерді басқару үшін пайдаланатын тәсілді көрсетеді: (i) Топ мақсаты тек қана шартта көзделген активтерден ақша ағындарын алу («шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін активтерді ұстап қалу») болып табыла ма, немесе (ii) шартта көзделген ақша ағындарын және активтерді сату нәтижесінде туындайтын ақша ағындарын алу («ақша ағындары мен сату шартында көзделген активтерді алу үшін активтерді ұстау»), немесе, егер (i) тармақ та, (ii) тармақ та қолданылмаса, қаржы активтері «өзге» бизнес-модельдер санатына жатады және пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланады.
Бизнес-модель бағалау жүргізу күніндегі портфель үшін белгіленген мақсатқа қол жеткізу үшін топ жүзеге асыруға ниеттенген қызметтің барлық тиісті дәлелдемелерінің негізінде активтер тобы үшін (портфель деңгейінде) айқындалады. Бизнес-модельді айқындау кезінде топ ескеретін факторларға портфельдің мақсаты мен құрамы, тиісті активтер бойынша ақша ағындарын алудың бұрынғы тәжірибесі, тәуекелдерді бағалау және басқару тәсілдері, активтердің кірістілігін бағалау әдістері және басшыларға төлемдер схемасы кіреді.
(iii) Ақша ағындарының сипаттамалары
Егер бизнес-модель шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін немесе шартта көзделген ақша ағындарын алу және сату үшін активтерді ұстап қалуды көздесе, топ ақша ағындары тек қарыз бен пайыздың негізгі сомасы есебіне төлемдер болып табылатындығын бағалайды ( төлемдер бойынша тест тек қарыз бен пайыздардың негізгі сомасы есебінен немесе «SPPI-тест»). Кіріктірілген туынды құралдары бар қаржы активтері олар бойынша ақша ағындары тек борыш пен пайыздардың негізгі сомасының есебіне ғана төлемдер болып табылатынын анықтау үшін жиынтықта қаралады.
Осы бағалауды жүргізу кезінде топ шартта көзделген ақша ағындарының базалық кредит шартының талаптарына сәйкестігін қарайды, яғни пайыздар кредиттік тәуекелге, ақшаның уақытша құнына, базалық кредит шартының басқа тәуекелдеріне және пайда маржасына қатысты өтемді ғана қамтиды.
Егер Шарттың талаптары базалық кредиттік шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тәуекелге немесе құбылмалылыққа ұшырауды көздесе, тиісті қаржылық актив пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша жіктеледі және бағаланады. Төлемдерге арналған тест тек қарыз бен пайыздың негізгі сомасының есебіне активті бастапқы тану кезінде жүргізіледі және кейіннен қайта бағалау жүргізілмейді.
Қаржы активтерін қайта жіктеу в
Қаржы құралдары осы портфельді басқарудың бизнес-моделі тұтастай өзгерген жағдайда ғана қайта жіктеледі. Қайта жіктеу бизнес-модель өзгергеннен кейін бірінші есепті кезеңнің басынан бастап перспективалы түрде жүргізіледі. Топ ағымдағы немесе салыстырмалы кезең ішінде өзінің бизнес-моделін өзгертпеді және қайта жіктеуді жүргізбеді.
Қаржы активтерінің құнсыздануы: күтілетін кредиттік шығындарға арналған бағалау резерві
Болжамдар негізінде топ амортизацияланған құны бойынша және басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдарға және кредиттер беру жөніндегі міндеттемелерге және қаржылық кепілдік шарттарына байланысты туындайтын тәуекелдерге байланысты күтілетін кредиттік шығындарды бағалайды. Топ күтілетін кредиттік шығындарды бағалайды және әрбір есепті күнге кредиттік шығындарға арналған бағалау резервін таниды. Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау: (i) ықтимал нәтижелердің диапазонын бағалау жолымен айқындалған, ықтималдық ескеріле отырып, болжанбаған және мөлшерленген соманы, (ii) ақшаның уақытша құнын және (iii) өткен оқиғалар, ағымдағы жағдайлар және болжанатын болашақ экономикалық жағдайлар туралы, есепті күні шамадан тыс шығындар мен күш-жігерсіз қолжетімді барлық негізделген және расталатын ақпаратты көрсетеді.
Амортизацияланған құны бойынша бағаланатын борыштық құралдар күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резервін шегере отырып, қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте ұсынылады. Кредиттік міндеттемелер мен қаржылық кепілдіктерге қатысты қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте міндеттемелер құрамында күтілетін кредиттік залалдарға арналған жеке резерв танылады. Күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резервін есепке алмағанда, өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдардың амортизациялық құнындағы өзгерістер пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі. Баланстық құндағы басқа да өзгерістер «Өзге жиынтық кіріс арқылы бағаланатын борыштық құралдардан шығыстарды шегергендегі кірістер»деген бапта өзге де жиынтық кірістің құрамында көрсетіледі.
Топ бастапқы тану сәтінен бастап кредиттік сападағы өзгерістер негізінде құнсыздануды есепке алудың «үш кезеңді» моделін қолданады. Бастапқы тану кезінде құнсызданбаған қаржы құралы 1-кезеңге жатқызылатын ретінде жіктеледі. 1-кезеңнің қаржы активтері үшін күтілетін кредиттік шығындар, егер ол 12 ай өткенге дейін басталса, Шартқа сәйкес келесі 12 ай ішінде немесе өтеу күніне дейін болуы мүмкін күтілетін кредиттік шығындардың бөлігіне тең сомада бағаланады («12 айлық күтілетін кредиттік шығындар»). Егер топ бастапқы танылған сәттен бастап кредиттік тәуекелдің Елеулі ұлғаюын сәйкестендірсе, онда актив 2-кезеңге ауыстырылады, ал осы актив бойынша күтілетін кредиттік шығындар бүкіл мерзім ішінде, яғни Шартқа сәйкес өтеу күніне дейін күтілетін кредиттік шығындар негізінде, бірақ егер ол көзделген болса, күтілетін алдын ала төлемді ескере отырып бағаланады («бүкіл мерзім ішінде күтілетін кредиттік шығындар»). Топтың кредиттік тәуекелді елеулі ұлғайтуды айқындау тәртібінің сипаттамасы 40 Ескертпеде келтіріледі.
Егер топ қаржы активінің құнсызданған болып табылатынын айқындаса, актив 3-кезеңге ауыстырылады және ол бойынша күтілетін кредиттік шығындар бүкіл мерзім ішінде күтілетін кредиттік шығындар ретінде бағаланады. Топтың құнсызданған активтер мен дефолтты айқындауына қатысты түсіндірмелер 40 Ескертпеде берілген. Сатып алынған немесе құрылған несие-құнсызданған қаржы активтері үшін күтілетін несиелік шығындар әрқашан бүкіл мерзімге күтілетін несиелік шығындар ретінде бағаланады.
40 Ескертпеде топтың болжамды ақпаратты күтілетін кредиттік шығындар моделіне енгізу тәсілін түсіндіруді қоса алғанда, күтілетін кредиттік шығындарды бағалау кезінде пайдаланылатын бастапқы деректер, жорамалдар және есептеу әдістері туралы ақпарат келтіріледі.
Қаржы активтерін есептен шығару
Топ оларды өндіріп алу жөніндегі барлық практикалық мүмкіндіктерді сарқып алып, осындай активтерді өтеуге қатысты күтулердің негізсіздігі туралы қорытындыға келген кезде қаржы активтері толық немесе ішінара есептен шығарылады. Есептен шығару танудың тоқтатылуын білдіреді. Өндіріп алуға қатысты негізделген күтулердің болмау белгілеріне (і) сот шешімі, (ІІ) қаржылық актив сатып алынған кәсіпорынды тарату, (ІІІ) үш жыл және одан да көп мерзімі өткен кезең кіреді.
Туынды қаржы құралдары
Туынды қаржы құралдары әділ құны бойынша көрсетіледі. Барлық туынды құралдар, егер осы құралдардың әділ құны оң болып табылса, активтер ретінде және егер олардың әділ құны теріс болып табылса, міндеттемелер ретінде ескеріледі. Туынды құралдардың әділ құнының өзгеруі бір жыл ішіндегі пайдаға немесе залалға енгізіледі. Топ хеджирлеу есебін қолданбайды.
Қаржылық міндеттемелерге және басқа да қаржылық емес шарттарға кіріктірілген кейбір туынды құралдар, егер олардың тәуекелдері мен экономикалық сипаттамалары негізгі шарттың тәуекелдерімен және экономикалық сипаттамаларымен тығыз байланыста болмаса, негізгі шарттан ерекшеленеді.
Қаржы активтерін тануды тоқтату
Топ қаржы активтерін тануды (а) бұл активтер өтелген немесе осы активтермен байланысты ақша ағындарына арналған құқықтардың қолданылу мерзімі өткен немесе (б) топ қаржы активтерінен ақша ағындарына құқықтарды берген немесе беру туралы келісім жасасқан және бұл ретте (i) осы активтерді иеленумен байланысты барлық тәуекелдер мен сыйақыларды іс жүзінде берген немесе сақтаған, бірақ осы активтерге қатысты бақылау құқығын жоғалтқан кезде тоқтатады.
Егер контрагенттің активті сатуға шектеулер енгізбестен байланысты емес үшінші тарапқа толық сатудың практикалық мүмкіндігі болмаса, бақылау сақталады.
Қаржы активтерін түрлендіру
Кейде топ қаржы активтері бойынша шарттық талаптарды қайта қарайды немесе басқаша түрде өзгертеді. Топ шартта көзделген ақша ағындарының модификациясы, басқалармен қатар, мынадай факторларды: актив бойынша тәуекелдер бейініне елеулі әсер ететін жаңа шарттық талаптардың болуын, пайыздық мөлшерлеменің елеулі өзгеруін, валюталық деноминацияның өзгеруін, активпен байланысты кредиттік тәуекелге елеулі әсер ететін жаңа немесе қосымша кредиттік қамтамасыз етудің пайда болуын немесе қарыз алушы қаржылық қиындықтарға тап болмаған жағдайларда кредит мерзімін едәуір ұзартуды ескере отырып, елеулі болып табылатынын бағалайды.
Егер түрлендірілген шарттар айтарлықтай ерекшеленсе, сондықтан бастапқы актив бойынша ақша ағындарына құқықтар аяқталса, топ бастапқы қаржы активін тануды тоқтатады және жаңа активті әділ құны бойынша таниды. Кейінгі құнсыздануды есептеу мақсаттары үшін, оның ішінде кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаю фактісін айқындау үшін бастапқы тану күні шарттарды қайта қарау күні болып есептеледі. Сондай-ақ, топ жаңа несиенің немесе қарыз құралының төлемдерді тек негізгі қарыз бен пайыздар есебінен жүзеге асыру критерийіне сәйкестігін бағалайды. Танылуы тоқтатылған бастапқы активтің баланстық құны мен жаңа, елеулі түрлендірілген активтің әділ құны арасындағы кез келген алшақтық, егер айырмашылықтың мазмұны меншік иелерімен капиталмен операцияға қатысты болмаса, пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Шарттарды қайта қарау контрагенттің қаржылық қиындықтарынан және оның бастапқыда келісілген төлемдерді орындай алмауынан туындаған жағдайда, топ бастапқы және түзетілген күтілетін ақша ағындарын шарт талаптарын өзгерту нәтижесінде актив бойынша тәуекелдер мен пайдалардың елеулі айырмашылығы тұрғысынан активтермен салыстырады.
Егер тәуекелдер мен пайдалар өзгермесе, онда түрлендірілген активтің бастапқы активтен айтарлықтай айырмашылығы жоқ және оны түрлендіру тануды тоқтатуға алып келмейді. Топ бастапқы тиімді пайыздық ставка бойынша (немесе сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған қаржы активтері үшін кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетілген тиімді пайыздық ставка бойынша) шартқа түрлендірілген ақша ағындарын дисконттау арқылы жалпы баланстық құнды қайта есептеуді жүргізеді және модификациядан түскен пайданы немесе залалды пайданың немесе залалдың құрамында таниды.
Қаржылық міндеттемелерді бағалау санаттары
Қаржылық міндеттемелер: (i) пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржылық міндеттемелерден (туынды қаржы құралдары, саудаға арналған қаржылық міндеттемелер, мысалы, бағалы қағаздар бойынша қысқа позициялар), бизнесті біріктіру кезінде сатып алушы мойындайтын шартты өтеуден және бастапқы тану кезінде осындай ретінде айқындалған басқа да қаржылық міндеттемелерден және (ii) қаржылық кепілдік шарттары мен кредиттер беру жөніндегі міндеттемелерден басқа, кейіннен амортизацияланған құны бойынша бағаланатын ретінде жіктеледі.
Қаржылық міндеттемелерді тануды тоқтату
Қаржылық міндеттемелерді тану олар өтелген жағдайда, яғни шартта көрсетілген міндеттеме орындалғанда немесе тоқтатылғанда немесе оны орындау мерзімі аяқталғанда тоқтатылады.
Топ пен оның бастапқы кредиторлары арасында айтарлықтай ерекшеленетін шарттары бар борыштық құралдармен алмасу, сондай-ақ қолданыстағы қаржылық міндеттемелер талаптарының елеулі өзгерістері бастапқы қаржылық міндеттемені өтеу және жаңа қаржылық міндеттемені тану ретінде ескеріледі. Егер бастапқы тиімді пайыздық ставканы пайдалана отырып дисконтталған алынған сыйақыларды шегергендегі барлық төленген сыйақыларды қоса алғанда, жаңа шарттарға сәйкес ақша ағындарының дисконтталған келтірілген құны бастапқы қаржылық міндеттеме бойынша қалған ақша ағындарының дисконтталған келтірілген құнынан кемінде 10% ға ерекшеленетін болса, шарттар айтарлықтай өзгеше болып есептеледі. Бұдан басқа, құрал деноминацияланған валюта, пайыздық мөлшерлеме түрінің өзгеруі, құралды айырбастаудың жаңа шарттары және несие бойынша шектеу шарттарының өзгеруі сияқты басқа да сапалық факторлар ескеріледі. Егер борыштық құралдармен алмасу немесе шарттарды түрлендіру өтеу ретінде ескерілсе, барлық шығындар немесе төленген сыйақылар өтеуден түскен пайданың немесе залалдың құрамында танылады. Егер айырбастау немесе түрлендіру өтеу ретінде ескерілмесе, барлық шығындар немесе төленген сыйақылар міндеттеменің баланстық құнын түзету ретінде көрсетіледі және өзгертілген міндеттеменің қалған қолданылу мерзімі ішінде амортизацияланады.
Міндеттемелердің оларды өтеуге әкелмейтін модификациялары кумулятивтік амортизацияны есептеу әдісі бойынша бағалау мәнінің кері санмен өзгеруі ретінде ескеріледі, бұл ретте, егер баланстық құндағы айырмашылықтың экономикалық мазмұны меншік иелерімен капиталмен операцияға жатпайтын болса, пайда немесе шығын пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Қаржы құралдарын өзара есепке алу
Қаржылық активтер мен міндеттемелер өзара есепке алынады және қаржылық жағдай туралы есепте көрсетілген сомаларды өзара есепке алуды жүргізуге заңды түрде белгіленген құқық болған, сондай-ақ өзара есепке алуды жүргізуге не активті бір мезгілде өткізуге және міндеттемені реттеуге ниеті болған жағдайларда ғана таза шама көрсетіледі. Қаралып отырған өзара есепке алу құқығы (а) болашақ болуы мүмкін оқиғаларға тәуелді болмауға тиіс және (б) мынадай жағдайларда: (i) әдеттегі Қаржы-шаруашылық қызметті жүзеге асыру барысында, (ii) төлемдер бойынша міндеттемелер орындалмаған кезде (дефолт оқиғасы) және (iii) дәрменсіздік немесе банкроттық жағдайында жүзеге асырудың заңды мүмкіндігі болуға тиіс.
Ақша қаражаты және ақша қаражатының баламалары
Ақша қаражаты мен ақша қаражатының баламалары кассадағы ақша қаражатын, талап етілгенге дейінгі банк шоттарындағы қаражатты және шарт бойынша бастапқы өтеу мерзімі үш айдан аспайтын басқа да қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестицияларды қамтиды. Ақша қаражаты мен ақша қаражатының баламалары амортизацияланған құны бойынша көрсетіледі, өйткені (i) олар шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін ұсталады және бұл ақша ағындары тек борыш пен пайыздардың негізгі сомасының есебіне төлемдерді ғана білдіреді және (ii) олар пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын санатқа жатқызылмаған. Пайдалануды шектеумен ақша қаражатының қалдықтары ақша қаражатының қозғалысы туралы есепті жасау мақсаттары үшін ақша қаражатының және ақша қаражатының баламаларының құрамынан шығарылады. Есепті күннен кейін кем дегенде он екі ай бойы қолданылып жүрген міндеттемелерді өтеу үшін айырбастауға немесе пайдалануға шектеу қойылған ақша қаражатының қалдықтары өзге де айналымнан тыс активтердің құрамына енгізіледі.
Саудалық және өзге де дебиторлық берешек
Саудалық және өзге де дебиторлық берешек бастапқыда әділ құн бойынша, содан кейін тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалана отырып есептелген амортизацияланған құн бойынша ескеріледі.
Қорлар
Қорлар екі шаманың ең азы бойынша есептеледі: өзіндік құны бойынша немесе таза сату бағасы бойынша. Қорларды өндіріске жіберу және өзге де шығару кезінде оларды бағалау орташа өлшенген құн әдісі бойынша жүргізіледі. Дайын өнімнің және аяқталмаған өндірістің өзіндік құны шикізат пен материалдардың құнын, өндірістік жұмысшылардың еңбегіне ақы төлеу шығындарын және өзге де тікелей шығындарды, сондай-ақ өндірістік үстеме шығыстардың тиісті үлесін (өндірістік қуаттарды нормативтік пайдалану негізінде есептелген) қамтиды және қарыз қаражаты бойынша шығыстарды қамтымайды. Таза сату бағасы-бұл әдеттегі қызмет барысында өндірісті аяқтауға арналған есептік шығындарды және сату бойынша есептік шығындарды шегергендегі есептік сату бағасы.
Тауарлық қарыздар
Топ тауарлық қарыздар шарттарын жасасады, оған сәйкес бір Тарап (кредитор) екінші Тарапқа (қарыз алушыға) уран өнімін беруге міндеттенеді, ал қарыз алушы қарыз берушіге уран өнімінің бірдей мөлшерін қайтаруға міндеттенеді. Тауарлық қарыздарды жасасудың мақсаты уран өнімін жеткізу бойынша өз міндеттемелерін орындауға жәрдемдесу болып табылады, соның салдарынан топ тауарлық қарызды қаржылық емес міндеттеме ретінде жіктейді.
Тауарлық қарыз алған кезде топ қорларды шарттық құны бойынша есепке алады. Тауарлық қарыздар бойынша міндеттемелер есепті күнгі уран өнімінің әділ құны бойынша танылады. Әділ құнды кейіннен қайта бағалау уран өніміне әділ құнның өзгеруіне сәйкес басқа да кірістер/шығыстар құрамындағы пайда/шығын арқылы жүргізіледі.
Алдын ала төлем
Алдын ала төлем құнсыздануға арналған резервті шегергенде нақты шығындар бойынша есептілікте көрсетіледі. Алдын ала төлем, егер оған қатысты тауарларды немесе қызметтерді алудың күтілетін мерзімі бір жылдан асса немесе егер алдын ала төлем есепте бастапқы тану кезінде ұзақ мерзімді ретінде көрсетілетін активке қатысты болса, ұзақ мерзімді төлем ретінде жіктеледі. Активті сатып алу үшін алдын ала төлем сомасы топ осы активті бақылауды алған және онымен байланысты болашақ экономикалық пайданы топ алуы ықтималдығы болған кезде оның баланстық құнына қосылады.
Басқа алдын ала төлем оған қатысты тауарларды немесе қызметтерді алу кезінде пайдаға немесе залалға есептен шығарылады. Егер алдын ала төлемге жататын активтер, тауарлар немесе қызметтер алынбаса, алдын ала төлемнің баланстық құны есептен шығаруға жатады және құнсызданудан болатын тиісті шығын бір жыл ішіндегі пайдада немесе шығында көрсетіледі. Ұзақ мерзімді алдын ала төлемдер дисконтталмайды.
Қосылған құн салығы
Өткізу кезінде туындайтын қосылған құн салығы (ҚҚС) тауарлар тиелген немесе қызметтер көрсетілген кезде салық органдарына төленуге жатады. Сатып алу бойынша ҚҚС өнім берушіден салық шот-фактурасын алған кезде өткізу бойынша ҚҚС-пен есепке жатқызуға жатады. Салық заңнамасы ҚҚС есебін жүргізуге рұқсат береді. Тиісінше, сату және сатып алу операциялары бойынша ҚҚС қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есептерде танылған әрбір шоғырландырылған кәсіпорын үшін жеке-жеке қысқартылды.
Өтелетін ҚҚС, егер ол бойынша есепті кезең аяқталған сәттен бастап бір жыл ішінде қайтару күтілмесе, айналымнан тыс актив ретінде жіктеледі. Ұзақ мерзімді ҚҚС дисконтталмайды.
Акционерлік капитал
Қарапайым акциялар капитал ретінде көрсетіледі. Қарапайым акцияларды шығаруға тікелей қатысты қосымша шығындар капитал құрамында шығарудан алынған соманы азайту (салықты шегергенде) ретінде көрсетіледі. Шығарылған акциялардың номиналды құнынан алынған қаражаттың әділ құнының асып кету сомасы эмиссиялық кіріс ретінде капиталда көрсетіледі. Қосымша төленген капитал негізінен өз үлесінен жоғары бақыланбайтын иелену үлесімен жасалған жарналарды білдіреді.
Дивидендтер
Дивидендтер міндеттемелер ретінде көрсетіледі және олар жарияланған және мақұлданған кезеңдегі капитал сомасынан шегеріледі. Есепті күннен кейін, бірақ қаржылық есептілік бекітілген күнге дейін жарияланған дивидендтер туралы ақпарат «есепті күннен кейінгі оқиғалар» ескертпесінде көрсетіледі.
Жалға алу
Жалдау шарттары бойынша туындайтын міндеттемелер бастапқыда келтірілген құн бойынша бағаланады. Жалдау міндеттемелері алуға жалдау бойынша ынталандыру төлемдерін шегергендегі тіркелген төлемдердің (мәні бойынша тіркелген төлемдерді қоса алғанда) таза келтірілген құнын қамтиды. Жалдау төлемдері жалдау шартына енгізілген пайыздық ставканы пайдалана отырып дисконтталады. Егер бұл ставканы оңай анықтау мүмкін болмаса, әдетте топта жалдау шарттары болған жағдайда орын алады, Топ қосымша қарыз қаражатын тарту мөлшерлемесін пайдаланады –бұл топ осындай мерзімге және осындай қамтамасыз ету кезінде ұқсас экономикалық жағдайларда пайдалану құқығы нысанындағы активтің құнына ұқсас құны бар активті алу үшін қажетті қарыз қаражатын тарта алатын мөлшерлеме.
Жалдау төлемдері міндеттемелердің негізгі сомасына және қаржылық шығыстарға бөлінеді. Қаржылық шығыстар әрбір кезең үшін міндеттеменің өтелмеген қалдығы бойынша тұрақты мерзімді пайыздық мөлшерлемені қамтамасыз ету үшін жалдаудың барлық кезеңі ішінде пайдада немесе шығында көрсетіледі.
Жабдықтар мен көлік құралдарын қысқа мерзімді жалдау және құны төмен кез келген активтерді жалдау бойынша төлемдер пайда немесе шығын құрамындағы шығыстар ретінде желілік әдіс деп танылады.
Қысқа мерзімді жалдау мерзімі 12 айдан аспайтын жалдау шартын білдіреді. Құны төмен активтерге АТ-жабдықтар мен құны 500 мың теңгеден аспайтын кеңсе жиһазының шағын заттары кіреді.
Операциялық жалдау
Топ жалға алушыға активті иеленумен байланысты барлық тәуекелдер мен пайданы беруді көздемейтін жалдау шарты бойынша жалға беруші болып табылған жағдайларда (яғни операциялық жалдау жағдайында) операциялық жалдау шарттары бойынша жалдау төлемдері желілік әдіспен өзге кірістердің құрамында көрсетіледі.
Кредиттер және қарыздар
Кредиттер мен қарыздар тиімді пайыздық ставка әдісін пайдалана отырып, амортизацияланған құны бойынша көрсетіледі.
Мақсаты бойынша немесе сату үшін пайдалануға дайындалуы міндетті түрде едәуір уақытты талап ететін (белгілі бір талаптарға жауап беретін актив) активті сатып алуға, салуға немесе өндіруге тікелей жатқызылатын қарыздар бойынша шығындар осындай актив құнының құрамына кіреді.
Капиталдандырудың басталу күні (А) топ белгілі бір талаптарға жауап беретін активке байланысты шығыстарды көтергенде басталады; (Б) ол қарыздар бойынша шығындарды көтереді; және (В) ол активті мақсаты бойынша пайдалануға немесе сатуға дайындау үшін қажетті іс-әрекеттерді қолданады. Қарыздар бойынша шығындарды капиталдандыру активті пайдалануға немесе сатуға дайындау үшін іс жүзінде барлық жұмыстар аяқталған күнге дейін жалғасады.
Топ, егер ол белгілі бір талаптарға жауап беретін активтер бойынша күрделі шығыстар шығармаса, болдырмауға болатын кредиттер мен қарыздар бойынша шығындарды капиталдандырады. Қарыздар бойынша капиталдандырылған шығындар белгілі бір талаптарға жауап беретін активті сатып алу үшін қаражат қарызға алынған жағдайларды қоспағанда, Топты қаржыландырудың орташа құны негізінде есептеледі (орташа алынған пайыздық шығыстар сараланатын активтерге арналған шығыстарға қолданылады). Егер бұл орын алса, осы Қарыз қаражатын уақытша инвестициялаудан түскен кез келген инвестициялық кірісті шегере отырып, кезең ішінде осы қарыз бойынша келтірілген нақты шығындар капиталдандырылады.
Артықшылықты акциялар
Белгілі бір күнге өтеуге жататын артықшылықты акциялар міндеттемелер ретінде жіктеледі. Осы артықшылықты акциялар бойынша дивидендтер пайда немесе шығын туралы есепте және басқа да жиынтық кірістерде пайыздық шығыстар ретінде көрсетіледі.
Міндеттемелер мен төлемдер бойынша резервтер
Міндеттемелер мен төлемдер бойынша резервтер орындау мерзімі немесе мөлшері белгісіз қаржылық емес сипаттағы міндеттемелерді білдіреді. Егер топ қандай да бір өткен оқиғаның салдарынан бар (заңды немесе конклюденттік) міндеттемелерге ие болса, оларды реттеу үшін жоғары ықтималдықпен экономикалық пайдаларды қамтитын ресурстардың шығуы талап етілсе және міндеттеменің шамасын жеткілікті сенімділік дәрежесімен ақшалай мәнде бағалауға болатын болса, олар есептеледі. Топ резервтері кен орындарын қалпына келтіруге арналған резервті, қоршаған ортаны қорғауға арналған резервті және өзге де резервтерді қамтиды (34 Ескертпе).
Кен орындарын қалпына келтіруге арналған резерв
Кен орындарын жою және қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелер олардың туындау ықтималдығы жоғары және олардың сомаларын негізді бағалау мүмкіндігі болған кезде танылады. Қалпына келтіру шығындарының құрамына қалпына келтіру және жою (ғимараттарды, құрылыстар мен инфрақұрылым объектілерін бұзу, машиналар мен жабдықтарды демонтаждау, қалдық материалдарды шығару, қоршаған ортаны тазарту, шығарындылар мониторингін жүргізу және бүлінген жерлерді қалпына келтіру) шығындары кіреді. Негізгі құралдар бірлігін бөлшектеуге және орнын ауыстыруға арналған есептік шығындар осы негізгі құралды сатып алу сәтіндегі объектінің құнына немесе кен орындарын әзірлеу барысында жердің бүлінуінің немесе қоршаған ортаның ластануының тиісті фактісінен туындайтын міндеттеме туындайтын кезең ішінде өндіріске дайындауға арналған шығындардың құнына бағаланған болашақ шығындардың дисконтталған құны негізінде қосылады.
Есеп айырысу мерзімдерінің немесе тиісті шығындар сомасының өзгеруі нәтижесінде немесе дисконттық мөлшерлеменің өзгеруі нәтижесінде туындаған істен шығу бойынша қолданыстағы міндеттемені бағалаудағы өзгерістер ағымдағы кезеңде негізгі құралдар немесе өндіріске дайындау жөніндегі шығындар құрамындағы тиісті активтің құнын түзету ретінде көрсетіледі. Бұл шығындар кейіннен осы активтерге сәйкес келетін амортизация әдісін пайдалана отырып, олар жататын активтердің пайдалы қызмет мерзімі ішінде амортизацияланады.
Шығындардың түпкілікті сомасы анықталмаса да, топ қалпына келтіру жұмыстарын және пайдаланудан шығару жөніндегі жұмыстарды жүргізу үшін қалпына келтірудің қолданыстағы стандарттары мен әдістерін пайдалана отырып, техникалық-экономикалық негіздемелер мен инженерлік ізденістер негізінде шығындарды бағалайды (4 Ескертпе).
Активтерді жою және қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелерге арналған резервтер бұзушылық фактілеріне немесе болашақта залал келтіруге байланысты туындауы күтілетін қандай да бір қосымша міндеттемелерді қамтымайды. Шығындар сомаларының бағалау мәндері жаңартылған бағалау сомаларын және активтерді пайдаланудың қайта қаралған мерзімдерін немесе жер қойнауын пайдалануға және операциялық қызметке арналған келісімшарттардың белгіленген мерзімдерін қоса алғанда, белгілі өзгерістерді ескере отырып, тұрақты негізде ресми тексерулер жүргізе отырып, пайдалану шамасына қарай жыл сайын есептеледі. Қажетті шығындардың нақты жиынтық сомасы белгісіз болғанына қарамастан, топ өз шығындарын техникалық-экономикалық негіздемеге және инженерлік зерттеулерге сүйене отырып, қалпына келтіру және қалпына келтіру әдістері бойынша жұмыстарды жүргізудің қолданыстағы техникалық ережелері мен нормаларына сәйкес бағалайды.
Резервтің дисконтталған құнын айқындау кезінде пайдаланылатын дисконттың амортизациясы немесе «күшін жою» сомасы әрбір есепті кезеңдегі қызмет нәтижелеріне жатқызылады. Дисконттың амортизациясы қаржылық шығындардың құрамында көрсетіледі.
Қаржылық кепілдіктер
Қаржылық кепілдіктер-егер тиісті дебитор борыштық құралдың шарттары бойынша уақтылы төлем жасамаған жағдайда, кепілдік ұстаушыға келтірілген залалды өтеу бойынша белгілі бір төлемдерді жүзеге асыру тобынан талап ететін қайтарып алынбайтын шарттар. Қаржылық кепілдіктер бастапқыда әділ құн бойынша көрсетіледі, ол әдетте алынған комиссияның сомасына тең болады. Бұл сома кепілдік мерзімі ішінде желілік әдіспен амортизацияланады. Кепілдіктің әрбір есепті күніне екі соманың ең көбі бойынша бағаланады: (i) бастапқы тану кезінде көрсетілген амортизацияланбаған сома; және (ii) есепті кезеңнің соңындағы жағдай бойынша міндеттемелерді реттеу үшін қажетті шығыстар сомасын ең жақсы есептік бағалау. Бұдан басқа, актив ретінде қаржылық жағдай туралы есепте көрсетілетін сыйақы бойынша дебиторлық берешекке қатысты күтілетін кредиттік шығындарға арналған бағалау резерві танылады.
Кредиторлық берешек
Сауда кредиторлық берешек контрагенттің өзінің шарттық міндеттемелерін орындау фактісі бойынша есептеледі және тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып, амортизацияланған құны бойынша есепке алынады.
Қызметкерлерге сыйақы
(i) Қызметкерлерге ұзақ мерзімді сыйақылар
Топтың кәсіпорындары ұжымдық еңбек шарттарының ережелеріне сәйкес өз қызметкерлеріне ұзақ мерзімді сыйақы береді. Шарттар, атап айтқанда, еңбекке жарамсыздық, зейнетке шығу, қайтыс болу және басқа төлемдер жағдайында топ қызметкерлеріне қаржылық көмек көрсетуді қарастырады. Жеке жәрдемақы алу құқығы, әдетте, зейнетке шыққанға дейін қалған жұмыс мерзіміне және қызметкердің ең төменгі жұмыс өтіліне байланысты беріледі.
Топтың қаржыландырылатын зейнетақы схемалары жоқ. Әрбір есепті күнге танылатын міндеттеме зейнетақы міндеттемелерінің ағымдағы құнын білдіреді.
Еңбек қызметінің аяқталуы бойынша міндеттемелер бойынша актуарлық пайда мен шығындар, айырмалардың өткен тәжірибесінің әсері және актуарлық болжамдардағы өзгерістер сияқты, олар туындайтын кезең ішінде өзге де жиынтық табыстың құрамында көрсетіледі. Зейнетақы міндеттемелерінің ағымдағы құнындағы өзге де өзгерістер қызметтер бойынша ағымдағы шығындардың құнын қоса алғанда, жыл ішіндегі пайдада немесе шығында танылады.
Белгіленген төлемдермен зейнетақы міндеттемелерін есепке алуда пайдаланылған неғұрлым маңызды болжамдарға дисконт ставкасы, кадрлардың тұрақтамауы туралы болжам және өлім коэффициенті кіреді. Дисконт ставкасы болашақ міндеттемелердің таза келтірілген құнын анықтау үшін пайдаланылады және жыл сайын осындай міндеттемелер бойынша дисконттың күшін жою жыл ішіндегі пайдаға немесе залалға жатады. Өлім туралы болжам болашақ сыйақы төлеу ағынын болжау үшін қолданылады, содан кейін міндеттемелердің таза келтірілген құнын алу үшін дисконтталады.
Еңбекке жарамсыз болған жағдайда топ қызметкерлеріне қаржылық көмекті және өзге де төлемдерді қоса алғанда, қызметкерлерге сыйақылар қызметкерлерге өзге де ұзақ мерзімді сыйақылар ретінде қаралады. Осы сыйақылар бойынша күтілетін шығыстарды есептеу қызметкердің еңбек қызметі барысында белгіленген төлемдермен зейнетақы жоспарларын есептеу кезінде пайдаланылатын әдістеме бойынша жүзеге асырылады. Қызметкерлердің басқа да ұзақ мерзімді сыйақыларына қатысты актуарлық жол берулердегі өзгерістерді топ жыл сайынғы негізде қызметкерлердің ұзақ мерзімді сыйақыларын бағалау үшін бір жыл ішіндегі пайданың немесе залалдың құрамында топ тәуелсіз кәсіби актуарийді тартады.
(ii) Еңбекке ақы төлеу шығыстары және байланысты аударымдар
Жалақыға, зейнетақы аударымдарына, әлеуметтік сақтандыру қорына жарналарға, төленген жыл сайынғы демалыстар мен еңбекке жарамсыздық, сыйлықақылар мен ақшалай емес жеңілдіктерге арналған шығыстар топ қызметкерлерінің тиісті жұмыстарды жүзеге асыруына қарай есептеледі. Бұл жағдайда топ белгіленген жарналары бар жоспарлар схемасын қолданады. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес топ қызметкерлердің жалақысынан зейнетақы аударымдарын ұстап қалады және оларды Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударады. Қызметкерлер зейнетке шыққан кезде барлық зейнетақы төлемдерін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры жүзеге асырады. Топ қызметкерлерінің жалақысынан ұсталатын зейнетақы аударымдарынан басқа топтың қосымша жарналарды төлеу жөніндегі қандай да бір заңды немесе практикадан туындайтын міндеттемелері жоқ.
Акцияға пайда
Акцияға шаққандағы пайда компанияның акцияларын ұстаушылардың үлесіне келетін пайданы немесе залалды есепті жыл ішінде акцияларды бөлшектеуге түзетілген пайдаға қатысатын акциялардың орташа алынған санына бөлу жолымен айқындалады.
Сегменттік есептілік
Операциялық сегменттер бойынша есептілік операциялық шешімдерге жауап беретін топ басшысына ұсынылатын ішкі есептілікке сәйкес жасалады. Операциялық шешімдерге жауап беретін топ жетекшісі ресурстарды бөлумен айналысады және операциялық сегменттерді бағалайды. Егер олардың түсімі, кірісі немесе активтері барлық операциялық сегменттердің жиынтық түсімінің, жиынтық табысының немесе жиынтық активтерінің кемінде он пайызын құраса, есепті сегменттер жеке ашуға жатады.
4. Есеп саясатын қолданудағы маңызды есептік бағалаулар мен кәсіби пайымдар
Топ қаржылық есептілікте көрсетілетін сомаға және келесі қаржы жылындағы активтер мен міндеттемелердің баланстық құнына әсер ететін есептік бағалаулар мен жол берулерді жүргізеді. Есептік бағалау мен пайымдау тұрақты талдауға жатады және басшылықтың өткен тәжірибесіне және басқа да факторларға, оның ішінде қалыптасқан мән-жайларда негізделген болып саналатын болашақ оқиғаларға қатысты күтулерге негізделген. Есеп саясатын қолдану процесінде басшылық есептік бағалауларға байланысты пікірлерді қоспағанда, кәсіби пайымдауларды да пайдаланады. Қаржылық есептілікте көрсетілген сомаларға неғұрлым елеулі әсер ететін кәсіби пайымдар және келесі қаржы жылы ішінде активтер мен міндеттемелердің баланстық құнын елеулі түзету қажеттілігіне алып келуі мүмкін есептік бағалаулар мыналарды қамтиды:
Уран қоры (бағалау)
Уран қорлары активтердің өтелетін құнын және тозу мен амортизация бойынша аударымдарды айқындау үшін пайдаланылатын топтың ақша қаражатының болжамды қозғалысын бағалаудың негізгі құрауышы болып табылады.
2020 және 2019 жылдары топ геологиялық барлау жұмыстарының нәтижелері, минералдық ресурстар мен кен қорлары туралы есептер жасауға арналған Австралия-азиялық кодексіне (бұдан әрі «JORC кодексі») сәйкес Топтың қорлары мен ресурстарын бағалау үшін тәуелсіз консультантты (2012) тартты. Қорлар мен ресурстарды тәуелсіз бағалау тиісінше 2020 жылғы 31 желтоқсандағы және 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша жүргізілді. Консультант «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның өндіру активтеріне арналған минералдық ресурстар мен кен қорлары туралы соңғы есептері негізделген барлық негізгі ақпаратты қарады.
Консультанттың есебі жерасты шаймалау бойынша қолданыстағы және жоспарланған жұмыстар (минералдық ресурстар) шеңберінде ықтимал өндірілуі мүмкін уранның көлемі, сондай-ақ қазіргі уақытта тау-кен жұмыстарын дамытудың тиісті жоспарларында өндіруге жоспарланған уран көлемі (кен қорлары) туралы пікірді қамтиды. Топ ұзақ мерзімді активтердің құнсыздануын және топтың әрбір кен орны бойынша өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеу үшін консультанттың есебіне сәйкес қорлар бойынша деректерді пайдаланды.
Қаржылық емес активтердің құнсыздануы (бағалау)
Әрбір есепті кезеңнің соңында топ олардың ықтимал құнсыздану белгілерін анықтау үшін активтерге (немесе генерациялайтын бірліктерге) бағалау жүргізеді. Мұндай белгілер болған кезде активтердің өтелетін құны есептеледі және олардың баланстық құнымен салыстырылады. Баланстық құнның өтеу құнынан асып кетуі құнсыздану ретінде танылады. Гудвилге қатысты топ жылына кемінде бір рет құнсыздануға тестілеу жүргізеді.
Пайдалану құндылығын есептеу басшылықтан активті (генерациялайтын бірлікті) пайдаланудан топтың болашақ ақша қозғалысына бағалау жасауды талап етеді. Ақшаның болашақ қозғалысын бағалау болашақ тауар бағаларына (уранға және өзге де өнімдер мен көрсетілетін қызметтерге), өндіріс пен сату көлемдеріне, дисконт мөлшерлемелеріне, өсу қарқынына, операциялық шығындар деңгейіне және өзге де факторларға қатысты елеулі пайымдауларды қамтиды. Құнсыздану мәніне тексеру және есеп айырысу топтың бизнес-модельдеріне сәйкес келетін болжамдарға негізделген. Субъективті сипатына байланысты бұл бағалаулар болашақ кезеңдер қызметінің және ақша қозғалысының нақты нәтижелерінен ерекшеленуі мүмкін; кез келген осындай айырмалар болашақ кезеңдерде құнсыздануға және тиісті активтердің баланстық құнының төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Гудвил
20 Ескертпеде 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша гудвилдің құнсыздануына топтың тестілеуі туралы егжей-тегжейлі ақпарат ашылған.
Уран өнімін өндірумен байланысты активтер
Уран өнімін өндірумен байланысты активтер негізгі құралдарды, өндіріске дайындау жөніндегі шығындарды, жер қойнауын пайдалану құқықтарын, барлау және бағалау активтерін, қауымдасқан кәсіпорындарға инвестицияларды, бірлескен кәсіпорындарға инвестицияларды және өзге де инвестицияларды қамтиды.
Құнсыздануды бағалау үшін активтер басқа активтерден немесе активтер топтарынан (генерациялайтын бірліктерден) ақша қаражатының түсуінен едәуір дәрежеде тәуелсіз жекелеген сәйкестендірілетін ақша ағындары бар ең төменгі деңгейлерде топтастырылады. Топ әрбір кен орнын (келісімшарттық аумақты) жеке өндіруші бірлік ретінде анықтады. Егер бірнеше кен орны бір өңдеу зауытымен технологиялық байланысқан болса, топ мұндай кен орындарын бірыңғай өндіру бірлігі ретінде қарайды.
2020 жылғы 31 желтоқсанда басшылық талдау жүргізді және уран өнімін өндіруге байланысты активтердің (генерациялайтын бірліктердің) құнсыздану белгілерін анықтаған жоқ.
Жалпақ кен орны
Жалпақ кен орнында уранды барлауды жүзеге асыруға «Орталық» ДП» ЖШС келісімшартының қолданылу мерзімі 2018 жылғы 31 мамырда аяқталды. 2018 жылы «Орталық» ДП» ЖШС Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігіне барлау кезеңін және тиісінше келісімшарттың қолданылу мерзімін 2022 жылғы 31 желтоқсанға дейін ұзарту туралы өтінішпен жүгінді. Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі барлау кезеңін ұзартуға келісім берді, алайда ресми түрде келісімшартқа қол қойылмады. 2020 жыл ішінде пайдалы қазбалар қоры жөніндегі мемлекеттік комиссия жалпақ кен орнындағы уран қорларын есептейтін есепті бекітті. Тиісті заңнамаға сәйкес жер қойнауын пайдалану құқығы тек «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ұлттық уран компаниясына ғана беріледі. Компания Жалпақ кен орнында уран өндіруге арналған келісімшартты алу және оны «Орталық» ДП»ЖШС пайдасына беру үшін жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамада көзделген барлық шараларды қабылдайды. Компания уран өндіру бойынша жер қойнауын пайдалану құқығына арналған келісімшартты 2021 жылы 25 жылға алуды күтуде. 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топ басшылығы жалпақ кен орнымен байланысты активтердің құнсыздануынан болған шығындарды мойындаудың қажеті жоқ деген қорытындыға келді, өйткені реттеуші органдардың барлық қажетті рұқсаттарын алатынына сенімді. Сондай-ақ, басшылық жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартты уақтылы ұзартпауға байланысты қосымша міндеттемелерді мойындамады. Жалпақ кен орны активтерінің баланстық құны 2020 жылғы 31 желтоқсанда 7,602 миллион теңгені құрайды.
Компания CGN Mining компаниясының «Орталық» ДП» ЖШС-не 49% қатысу ниетін жариялады. Мәміле 2021 жылдың 30 маусымына дейін аяқталады деп күтілуде.
Активтерді жою және қалпына келтіру бойынша міндеттемелерге арналған резервтер (бағалау)
Уран кен орындары
Табиғат қорғау заңнамасына және жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға сәйкес топтың өзінің операциялық қызметі және қалдықтарды орналастыру кен орындары мен полигондарын жою, жабдықтарды демонтаждау және жұмыстар аяқталғаннан кейін жерлерді рекультивациялау нәтижесінде қоршаған ортаға келтірілген залалды жою жөніндегі заңды міндеттемесі болады. Резервтер бұрынғы операциялық қызмет салдарынан міндеттеменің туындауына қарай жою және қалпына келтіру жөніндегі шығындардың дисконтталған құны негізінде қалыптастырылады.
Кен орындарын жою және қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелерге арналған резервтер топтың Қазақстан Республикасының қолданыстағы табиғат қорғау заңнамасын және келісімшарттық аумақтарда жер қойнауын пайдаланудың салдарын жою жөніндегі байланысты бағдарламаларды және техникалық-экономикалық негіздемемен және рекультивациялау жөніндегі жұмыстарды қалпына келтіру мен жүргізудің ағымдағы нормалары мен әдістеріне сәйкес инженерлік зерттеулермен нығайтылған өзге де операциялық қызметті түсіндіруі негізінде айқындалады.
Зиянды жою бойынша шығындарды бағалау табиғатты қорғау талаптары мен заңнаманы түсіндіруде әлеуетті өзгерістерге ұшырайды. Кен орындарын жою жөніндегі міндеттемелер олардың туындау ықтималдығы және олардың сомаларын негізді бағалау мүмкіндігі кезінде танылады. 2020 жылғы 31 желтоқсанға өндірістік активтерді жою бойынша міндеттемелерді есептеуді топ тәуелсіз консультант жүргізген бағалау нәтижелері негізінде орындады. Заңнамада көзделген және есепке енгізілген жұмыс көлемі объектілер мен инфрақұрылымды (ағызу, толтыру және бақылау ұңғымаларын, қышқылдандырудың және ерітінділерді бөлудің технологиялық тораптарын, құбырларды, кірме жолдарды, технологиялық алаңдарды, полигондарды, ғимараттарды және өзге де объектілерді) демонтаждауды және кейіннен жерді қалпына келтіруді қамтыды.
Мұндай бағалауларды жүргізу кезіндегі негізгі жорамалдарға дисконт ставкасын, болашақ ақша ағындарының сомасы мен мерзімдерін бағалау кіреді. Дисконт ставкасы басшылық болашақта кен орындарын жоюға және қалпына келтіруге алып келетін жұмыстардың номиналды құнына қолданылады. Басшылықтың ағымдағы бағалар бойынша жүргізілген есептік бағалары инфляцияның болжамды ұзақ мерзімді деңгейін пайдалана отырып ұлғайтылды (2020 жыл: 5.17%, 2019 жыл: 5.30%) және кейіннен дисконт мөлшерлемесі негізінде дисконтталды. Дисконт ставкасы ақша қаражатының уақытша құнының ағымдағы нарықтық бағаларын, сондай-ақ шығындардың ең жақсы бағаларында ескерілмеген міндеттемелер бойынша тәуекелдерді көрсетеді. Дисконт ставкасы жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың мерзімдерімен сәйкес келетін өтеу мерзімі бар мемлекеттік облигациялардың кірістілігі ретінде айқындалған тәуекелсіз ставкаға негізделеді. 2020 жылғы 31 желтоқсанға резервті есептеу үшін топ компаниялары қолданған дисконт мөлшерлемесі 9.87% (2019 жыл: 7.13%) құрады.
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша кен орындарын қалпына келтіру бойынша міндеттемеге резервтің жалпы баланстық құны 23,841 миллион теңгені (2019 жыл: 36,505 миллион теңге) құрады (34 Ескертпе). 2020 жыл ішінде есептік бағалауларда 12,221 миллион теңге сомасына кему дисконттау ставкасының 2.74% ға ұлғаюына байланысты, 5,147 миллион теңге сомасына қосымша кему жекелеген кен орындарының мерзімдерін бағалаудың өзгеруіне байланысты.
Үлбі металлургия зауытын пайдаланудан шығару және демонтаждау
Топ басшылығы «Үлбі металлургия зауыты» АҚ бүкіл өндірістік кешенін пайдаланудан шығару және демонтаждау жөніндегі міндеттемелердің болуына және оларды тану қажеттілігіне қатысты талдау жүргізді және топтың қызмет ету мерзімінің соңында осы өндірістік кешенді пайдаланудан шығару жөніндегі заңды міндеттемесі жоқ деген қорытындыға келді.
Басшылық сондай-ақ топтың саясаты мен басшылықтың сендірулері өндірістік кешенді пайдаланудан шығару жөніндегі сындарлы (тұспалданатын) міндеттемені қаншалықты құра алатынын бағалады және пайдаланудан шығару жөніндегі қосымша міндеттемелерді танудың қажеттілігі жоқ деп тұжырымдады, өйткені:
- Нысанның радиациялық ластануы шектеулі және қалпына келтіруге байланысты шығындар шамалы
- Өндірістік қызмет тоқтатылған жағдайда топ ғимараттар мен өзге де инфрақұрылымды жоюға міндетті болмайды. Сонымен қатар, балама пайдалану үшін өндірістік қуаттарды қайта бейіндеу мүмкіндігі бар
- Физикалық зиянды азайту және құрылымдар мен инженерлік жабдықтардың қалыпты жұмыс деңгейін сақтау үшін уақтылы тексерулер, тексерулер, жөндеу жұмыстары объектінің қызмет ету мерзімін белгісіз мерзімге ұзартуы мүмкін. Бұл факторлар, сондай-ақ топтың уран қорлары өндіру үшін қолжетімді болатын ұзақ кезең Үлбі металлургия зауыты өндірісінің нақты жабылған күнін бағалау орынсыз екенін білдіреді
Болашақта табиғат қорғау заңнамасында өзгерістер болған немесе оны түсіндірген жағдайда, сондай-ақ топтың саясатында мұндай міндеттемелер міндеттемені қаржылық есептілікте тану қажеттігіне әкеп соғуы мүмкін.
Салық заңнамасы және трансферттік баға белгілеу жөніндегі заңнама (пайымдау)
Қазақстанның салық және трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасы әртүрлі түсіндірулер жасауға мүмкіндік береді (37 Ескертпе).
Своп мәмілелері (пайымдау)
Топ уран өнімінің бір бөлігін своп (swap) шарттарында сатады. Топ шарттарды келіседі және бір контрагентпен екі жеке шарт жасасады, біреуі жеткізуге, екіншісі екі түрлі жеткізу пунктінде немесе әртүрлі уақыт кезеңінде бірдей бағамен бірдей уран көлемін сатып алуға. Нәтижесінде меншікті (топ кәсіпорындарынан өндірілген немесе сатып алынған) уран мен сатып алынған уран алмастырылады. Әдетте, своп операциялары кезінде топ бір жеткізу пунктіне уранды физикалық жеткізуді жүзеге асырады және соңғы сатып алушыларға одан әрі өткізу үшін уранның осындай көлемін бөгде конвертордан сатып алады. Бұл ретте, топ тауарды түпкілікті сатып алушыларға жеткізу бойынша көліктік шығыстарға үнемдейді.
Своп мәмілелері бойынша шарттар бір-бірімен формальды түрде байланысты емес екендігіне қарамастан, басшылық осы мәмілелер байланысты болып табылады және нарықтағы қазіргі сұ?раныс пен ұсынысты түсінуге сүйене отырып, оқшау жүзеге асырылмас еді деген қорытындыға келді. Басшылықтың пікірінше, біртекті тауардың (уранның) бірдей көлемін бірдей бағамен жеткізу іс жүзінде осы транзакцияның экономикалық мәнін көрсете отырып, қаржылық есептілікте жинақталған негізде көрсетілуі тиіс тауарды алмастыру болып табылады. Своп операцияларын көрсетудің шарттары мен тәсілдерін түсіну пайымдауды қажет етеді.
2020 жылы топ 71,331 миллион теңге сомасындағы своп операцияларынан түскен түсімді және 65,713 миллион теңге сомасындағы сатудың өзіндік құнын танымады. 2019 жылы топ 41,741 миллион теңге сомасындағы своп операцияларынан түскен түсімді, 43,091 миллион теңге сомасындағы сатудың өзіндік құнын танымады.
5. Жаңа және қайта қаралған стандарттар мен түсіндірулерді қолдану
Төменде келтірілген қайта қаралған стандарттар топ үшін 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап міндетті болды, бірақ топқа айтарлықтай әсер етпеді:
- Қаржылық есептіліктің тұжырымдамалық негіздеріне түзетулер (2018 жылғы 29 наурызда шығарылды және 2020 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдер үшін күшіне енеді)
- Бизнесті анықтау-ҚЕХС (IFRS) 3 түзетулері (2018 жылғы 22 қазанда шығарылған және 2020 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық есепті кезеңнің басынан бастап сатып алуға қатысты қолданыстағы)
- Маңыздылықты айқындау-ҚЕХС (IAS) 1 және ХҚЕС (IAS) 8 (2018 жылғы 31 қазанда шығарылған және 2020 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдерге қатысты қолданыстағы) түзетулер. Базалық пайыздық мөлшерлеме реформасы-ҚЕХС (IFRS) 9, ХҚЕС (IAS) 39 және ҚЕХС (IFRS) 7 (2019 жылғы 26 қыркүйекте шығарылған және 2020 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдерге қатысты қолданыстағы) түзетулері
6. Жаңа есептік ережелер
2021 жылғы 1 қаңтардан бастап немесе осы күннен кейін басталатын және топ мерзімінен бұрын қабылдамаған жылдық кезеңдер үшін міндетті болып табылатын бірқатар жаңа стандарттар мен түсіндірулер жарияланды. Мыналар сияқты:
- ҚЕХС (IFRS) 10 және ҚЕХС (IAS) 28 – «Инвестор мен оның қауымдасқан ұйымы немесе бірлескен кәсіпорны арасындағы мәмілелердегі активтерді сату немесе олардың жарнасы» (2014 жылғы 11 қыркүйекте шығарылған және ҚЕХС жөніндегі кеңес айқындайтын күннен бастап немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдер үшін күшіне енеді) түзетулері
- Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді міндеттемелерді жіктеу-ХҚЕС (IAS) 1 түзетулері (2020 жылғы 23 қаңтарда шығарылған және 2022 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдер үшін күшіне енеді)
- Міндеттемелерді қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді жіктеу – күшіне ену күнін ауыстыру-ҚЕХС (IAS) 1 түзетулері (2020 жылғы 15 Шілдеде шығарылған және 2023 жылғы 1 қаңтардан басталатын немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдерге қатысты күшіне енеді)
- «Активті болжамды пайдалану басталғанға дейін алынған түсім, ауыртпалықты шарттар – шартты орындау құны», «Тұжырымдамалық негіздерге сілтеме» – ҚЕХС (IAS) 16, ҚЕХС (IAS) 37 және ҚЕХС (IFRS) 3-ке шектеулі қолданылу саласы бар түзетулер және ҚЕХС (IFRS) 1, ҚЕХС (IFRS) 9, ҚЕХС (IFRS) 16 және ҚЕХС (IAS) 41 (IAS) ҚЕХС (IAS) қатысты 2018-2020 жылдардағы ҚЕХС (IFRS) (2020 жылғы 14 мамырда шығарылды және 2022 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдер үшін күшіне енеді)
- Базалық пайыздық мөлшерлеме реформасы (IBOR) – ҚЕХС (IFRS) 9, ҚЕХС (IAS) 39, ҚЕХС (IFRS) 7, ҚЕХС (IFRS) 4 және ҚЕХС (IFRS) 16 – кезең 2 (2020 жылғы 27 тамызда шығарылған және 2021 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдерге қатысты күшіне енеді) түзетулері
- Базалық пайыздық ставканы реформалау нәтижесінде (бұдан әрі – «IBOR реформасы») ақша қаражатының шарттық ағындарын анықтау үшін базистегі өзгерістерді есепке алу тәртібі
- Хеджирлеу қатынастарында шартта айқындалмаған тәуекел компоненттері үшін 1-кезеңнің түзетулері бойынша босатудың аяқталу күні: 2-кезеңнің түзетулері ҚЕХС (IAS) 39 және ҚЕХС (IFRS) 9 белгіленген ерекше талаптарды қолданудан, хеджирлеу қатынастарына хеджирлеуді есепке алудан қосымша уақытша босатуды көздейді
- ҚЕХС (IFRS) 7 бойынша IBOR реформасына қатысты ақпаратты қосымша ашу
Қазіргі уақытта топ осы стандарттардың әсерін бағалайды. Бұл жаңа стандарттар мен түсіндірулер Топтың шоғырландырылған қаржылық есептілігіне айтарлықтай әсер етпейді деп күтілуде.
7. Сегменттік ақпарат
Операциялық сегменттер шаруашылық қызметті жүзеге асыратын компоненттер болып табылады, бұл ретте олар түсімді генерациялай алады немесе шығыстармен байланысты болуы мүмкін, сегменттердің операциялық нәтижелерін операциялық шешімдерге жауапты басшы үнемі талдайды және операциялық сегменттер үшін жеке қаржылық ақпарат болады. Операциялық шешімдерге жауапты менеджерді ресурстарды бөлетін және ұйымның нәтижелерін бағалайтын бір адам немесе адамдар тобы ұсына алады. Операциялық шешімдерге жауап беретін басшының функцияларын төрағаның басшылығымен топ басқармасы орындайды.
(a) Сатудан әрбір есепті сегмент түсім алатын өнімдер мен қызметтердің сипаттамасы
Топ геологиялық барлаудан, уран өндіруден және уран өнімін өндіруден бастап өткізуге және қосалқы қызметтерді көрсетуге (тасымалдау мен логистиканы, сатып алуды, зерттеулерді және басқаларды қоса алғанда) дейінгі түпкі өнімдердің өндірістік тізбегіне тартылған тігінен интеграцияланған компания болып табылады. Топ қызметін екі негізгі операциялық сегмент шеңберінде жүзеге асырады:
Уран-уран өндіру және қайта өңдеу, топтың бірлескен және қауымдасқан кәсіпорындарынан уран сатып алу, өндірілген және сатып алынған уранды сыртқы сату және оның маркетингі. Уран сегменті уран өндірумен және сатумен айналысатын бірлескен және қауымдасқан кәсіпорындардың таза нәтижелеріндегі топтың үлесін, сондай-ақ топтың бас офисін («Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ) қамтиды.
ҮМЗ («Үлбі металлургия зауыты» АҚ) – құрамында бериллий, тантал және ниобий, плавик қышқылы мен жанама өнімдері бар өнімді өндіру және өткізу, Топ кәсіпорындары үшін уран алыс-беріс шикізатын қайта өңдеу (толлинг жағдайында), сыртқы нарық үшін уран ұнтақтарын және отын таблеткаларын өндіру және жылу бөлетін құрамдастар мен олардың компоненттерін өндіру.
Негізінен уран сегментіне (бұрғылау, тасымалдау, күзет қызметтері, геологиялық барлау және т.б.) қызмет көрсететін топтың кейбір еншілес компанияларының кірістері мен шығыстары осы операциялық сегменттің нәтижелеріне бөлінбеген. Топтың бұл кәсіпорындары есептік операциялық сегменттерге енгізілмеген, өйткені олардың қаржылық нәтижелері сандық шекті мәнге сәйкес келмейді. Осы және басқа да кішігірім операциялардың нәтижелері «Өзгелері» тақырыпшасына енгізілген.
(б) Есеп беру сегменттерін анықтау үшін басшылық қолданатын факторлар
Топ сегменттері-бұл әртүрлі клиенттерге бағытталған стратегиялық бизнес бірліктер. Олардың әрқайсысы өндірістік процестердегі, өндірілетін тауарлардың түрлеріндегі, инвестициялық және маркетингтік стратегиядағы айырмашылықтарға байланысты бөлек басқарылады.
Операциялық шешімдерге жауап беретін басшы қарайтын сегменттер бойынша қаржылық ақпаратқа мыналар кіреді:
- тоқсандық негізде ҚЕХС негізінде бизнес-бірліктер (сегменттер) бойынша кірістер мен шығыстар туралы ақпарат
- активтер мен міндеттемелер туралы, сондай-ақ тоқсандық негізде сегменттер бойынша күрделі шығындар туралы ақпарат
- ай сайынғы және тоқсандық негізде талданатын операциялық деректер (өндіріс көлемі және қор деңгейі сияқты) және сату туралы деректер (өнім түрі бойынша сату көлемі, орташа бағалар сияқты)
(в) Операциялық сегменттердің пайдасын немесе залалын, активтері мен міндеттемелерін бағалау
Операциялық шешімдерге жауап беретін менеджер әр сегменттің нәтижелерін жалпы маржа мен таза пайда негізінде бағалайды. Сегменттік қаржылық ақпарат ҚЕХС-қа сәйкес дайындалған және шоғырландырылған қаржылық есептілік деректеріне сәйкес келеді.
Басқа сегменттерден түсетін түсім шикізат пен материалдарды, тауарлар мен қызметтерді бір сегменттен екінші сегментке беруді қамтиды, сома ұқсас тауарлардың нарықтық бағалары негізінде айқындалады.

(г) Есепті сегмент туралы ақпарат пайда немесе шығын, активтер және міндеттемелер
2020 және 2019 жылдардың 31 желтоқсанында аяқталған жылдар үшін есепті сегменттер бойынша сегменттік ақпарат төменде баяндалған:
Қазақстандық миллион теңгемен | Уран | ҮМЗ | Басқа | Элиминация | Жиынтығы | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | |
Сыртқы түсім | 525,532 | 435,438 | 42,625 | 37,998 | 19,300 | 28,833 | - | - | 587,457 | 502,269 |
Басқа сегменттерден түсетін түсім | 2,404 | 1,722 | 3,712 | 4,231 | 53,209 | 56,790 | (59,325) | (62,743) | - | - |
Өткізудің өзіндік құны | (274,968) | (258,276) | (30,066) | (26,663) | (69,868) | (81,500) | 55,278 | 58,941 | (319,624) | (307,498) |
Жалпы пайда | 252,968 | 178,884 | 16,271 | 15,566 | 2,641 | 4,123 | (4,047) | (3,802) | 267,833 | 194,771 |
Қалпына келтіруді шегергендегі құнсызданудан болған шығындар | 52 | (3,543) | (114) | (480) | (1,666) | 621 | (3) | 3 | (1,731) | (3,399) |
Бірлескен кәсіпорынның шығуынан түсетін пайда | 22,063 | - | - | - | - | - | - | - | 22,063 | - |
Бизнесті сатып алудан түскен таза пайда | - | 54,649 | - | - | - | - | - | - | - | 54,649 |
Қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 43,982 | 26,203 | (1,745) | (503) | (2,151) | 7,711 | - | - | 40,086 | 33,411 |
Бағам айырмасы бойынша таза пайда/ (шығын) | 2,339 | 228 | 1,379 | (143) | 41 | (2) | - | - | 3,759 | 83 |
Қаржылық кірістер | 4,416 | 3,151 | 170 | 378 | 397 | 463 | - | (2) | 4,983 | 3,990 |
Қаржылық шығындар | (7,010) | (11,429) | (632) | (448) | (167) | (186) | 129 | 108 | (7,680) | (11,955) |
Табыс салығы бойынша шығыстар | (60,029) | (31,602) | (3,315) | (1,722) | (432) | (182) | - | - | (63,776) | (33,506) |
Жыл ішіндегі пайда / (шығын) | 222,889 | 200,712 | 6,284 | 6,947 | (5,662) | 9,562 | (2,143) | (3,472) | 221,368 | 213,749 |
Тозу және амортизация | (56,141) | (56,299) | (1,666) | (1,552) | (4,434) | (4,300) | 257 | 324 | (61,984) | (61,827) |
Қауымдастырылған және бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар | 107,354 | 106,474 | 4,636 | 6,381 | 7,897 | 11,210 | - | - | 119,887 | 124,065 |
Есепті сегменттер активтерінің жиынтығы | 1,690,120 | 1,639,531 | 83,820 | 80,073 | 77,413 | 83,957 | (165,318) | (149,162) | 1,686,035 | 1,654,399 |
Сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын топтардың активтері | - | - | - | - | 3,244 | 19,734 | - | - | 3,244 | 19,734 |
Активтер жиыны | 1,690,120 | 1,639,531 | 83,820 | 80,073 | 80,657 | 103,691 | (165,318) | (149,162) | 1,689,279 | 1,674,133 |
Есепті сегменттер міндеттемелерінің жиынтығы | 479,272 | 544,201 | 14,161 | 13,536 | 20,615 | 22,762 | (164,977) | (148,909) | 349,071 | 431,590 |
Сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын топтардың міндеттемелері | - | - | - | - | 416 | 389 | - | - | 416 | 389 |
Барлық міндеттемелер | 479,272 | 544,201 | 14,161 | 13,536 | 21,031 | 23,151 | (164,977) | (148,909) | 349,487 | 431,979 |
Күрделі шығындар | 33,462 | 38,148 | 4,146 | 3,281 | 3,160 | 3,396 | - | - | 40,768 | 44,825 |
Күрделі шығындар қаржы құралдарынан, кейінге қалдырылған салық активтерінен, еңбек қызметі аяқталғаннан кейінгі сыйақылар жоспарының активтерінен және сақтандыру шарттары бойынша туындайтын құқықтардан ерекшеленетін ұзақ мерзімді активтердің түсуін білдіреді.
(д) Өнімдер мен қызметтер бойынша кірістерді талдау
Топтың табыстары 9 Ескертпеде өнімдер мен қызметтер бойынша талданған. Қаржылық кірістер мен шығыстар туралы ақпарат 17 Ескертпеде берілген.
(е) Географиялық ақпарат
Топтың барлық негізгі активтері Қазақстан Республикасында орналасқан. Топтың сатылымын тапсырыс берушінің тұрақты тұратын елі негізінде елдер арасында бөлу келесідей болды:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қытай | 195,860 | 179,110 |
Ресей | 78,548 | 55,394 |
Канада | 65,501 | 47,894 |
Франция | 65,443 | 50,936 |
АҚШ | 56,764 | 32,826 |
Ұлыбритания (Джерси аралы мен Кайман аралдарын қоса алғанда) | 33,856 | 61,091 |
Үндістан | 32,695 | 38,307 |
Қазақстан | 21,758 | 6,280 |
Бельгия | 5,336 | 4,414 |
Жапония | 4,830 | 4,193 |
Германия | 3,776 | 3,037 |
Өзге елдер | 23,090 | 18,787 |
Шоғырландырылған түсімнің жиынтығы | 587,457 | 502,269 |
Ең ірі клиенттер
Топтың жалпы бақылаудағы клиенттер тобы бар, олардың үлесіне Топтың шоғырландырылған кірісінің 10% дан астамы тиесілі. Бұл түсім 181,695 миллион теңге мөлшерінде (2019 жыл: 153,519 миллион теңге) «Уран» сегменті бойынша көрсетіледі.
8. Байланысты тараптармен есеп айырысу және операциялар
Тараптар, әдетте, егер олар жалпы бақылауда болса немесе Тараптардың бірінің екінші Тарапты бақылау мүмкіндігі болса немесе қаржы-шаруашылық қызмет мәселелері бойынша ол қабылдайтын шешімдерге елеулі ықпал ете алатын болса немесе оған бірлескен бақылауды жүзеге асыра алатын болса, байланысты деп есептеледі. Ықтимал байланысты тараптардың әрқайсысымен өзара қарым-қатынастарды қарау кезінде басшылық мұндай өзара қарым-қатынастардың экономикалық мазмұнын ғана емес, олардың заңдық нысанын да назарға алады.
Байланысты Тараптар «Самұрық-Қазына» АҚ бақылауындағы кәсіпорындарды қамтиды. Басқа мемлекеттік кәсіпорындармен жасалатын операциялар, егер олар әдеттегі қызмет барысында барлық қоғамдық және жеке компанияларға дәйекті қолданылатын шарттарға сәйкес жүзеге асырылса, ашылмайды i) егер олар жеке маңызды болып табылмаса; ii) егер топтың қызметтері барлық тұтынушыларға қолжетімді стандартты шарттарда ұсынылса немесе iii) электр энергиясын беру қызметтері, телекоммуникациялық қызметтер және т. б. сияқты қызметтерді жеткізушіні таңдау болмаған кезде.
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша байланысты тараптармен операциялар бойынша қалдықтар төменде берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Дебиторлық берешек және өзге де активтер | Алынатын дивидендтер | Берілген қарыздар | Кредиторлық берешек және өзге де міндеттемелер | Кредиттер және қарыздар |
---|---|---|---|---|---|
Қауымдасқан кәсіпорындар | 1,393 | 310 | 11,512 | 15,076 | 14,004 |
Бірлескен кәсіпорындар | 1,347 | - | - | 2,929 | - |
Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 73 | - | - | 933 | - |
Бақылаушы Акционер | - | - | - | 507 | - |
Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 10 | - | - | 18 | - |
Жиыны | 2,823 | 310 | 11,512 | 19,463 | 14,004 |
Төменде 2020 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылға байланысты тараптармен операциялар көрсетілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Тауарлар мен қызметтерді сату | Алынатын дивидендтер | Тауарлар мен қызметтерді сатып алу | Акционерге Дивидендтер | Қаржылық кірістер | Қаржы шығыстары |
---|---|---|---|---|---|---|
Қауымдасқан кәсіпорындар | 7,585 | 42,265 | 89,684 | - | 1,183 | 15 |
Бірлескен кәсіпорындар | 8,767 | 1,005 | 13,976 | - | 5 | - |
Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 189 | - | 5,474 | - | - | - |
Бақылаушы Акционер | 1 | - | - | 80,466 | - | 70 |
Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 113 | - | 205 | - | - | - |
Жиыны | 16,655 | 43,270 | 109,339 | 80,466 | 1,188 | 85 |
2019 жылғы ақпаннан бастап «Хорасан-U» БК» ЖШС бақылауды сатып алуға байланысты топ бірлесіп қарыз алушы болып табылады және 2010 жылы «Қызылқұм» ЖШС компаниясы ұсынған 11,584 миллион теңге (2019 жыл: 13,294 миллион теңге) (30 Ескертпе) сомасына кредит бойынша «Қызылқұм» ЖШС-мен бірлесіп ортақ жауапкершілікке ие. «Хорасан-U» БК» ЖШС Бірлескен қарыз алушы болып табылады және осы кредит бойынша «Қызылқұм» ЖШС-мен бірлесіп ортақ жауапкершілікке ие. Топ сондай-ақ 8,481 миллион теңге (2019 жыл: 10,793 миллион теңге) сомасындағы «СКЗ-U» ЖШС қарыздары, сондай-ақ 10,909 миллион теңге (2019 жыл: 4,245 миллион теңге) сомасындағы «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС қарыздары бойынша кепілгер болып табылады (37 Ескертпе). 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша байланысты тараптармен операциялар бойынша қалдықтар төменде берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Дебиторлық берешек және өзге де активтер | Алынатын дивидендтер | Берілген қарыздар | Кредиторлық берешек және өзге де міндеттемелер | Кредиттер және қарыздар |
---|---|---|---|---|---|
Қауымдасқан кәсіпорындар | 2,182 | 5,074 | 12,923 | 20,813 | 17,460 |
Бірлескен кәсіпорындар | 1,392 | - | - | 6,771 | - |
Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 83 | - | - | 1,033 | - |
Бақылаушы Акционер | - | - | - | 983 | - |
Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 11 | - | - | 3,777 | - |
Жиыны | 3,668 | 5,074 | 12,923 | 33,377 | 17,460 |
Төменде 2019 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылға байланысты тараптармен операциялар көрсетілген:
Қазақстандық миллион теңгеме | Тауарлар мен қызметтерді сату | Алынған дивидендтер | Тауарлар мен қызметтерді сатып алу | Акционерге Дивидендтер | Қаржылық кірістер | Қаржы шығыстары |
---|---|---|---|---|---|---|
Қауымдасқан кәсіпорындар | 11,441 | 8,884 | 67,519 | - | 1,593 | 1,691 |
Бірлескен кәсіпорындар | 9,885 | 739 | 13,630 | - | 100 | 39 |
Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 294 | - | 6,005 | - | - | - |
Бақылаушы Акционер | - | - | - | 68,065 | - | 148 |
Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 108 | - | 6,037 | - | - | - |
Жиыны | 21,728 | 9,623 | 93,191 | 68,065 | 1,693 | 1,878 |
Негізгі басқарушы персонал-бұл тікелей немесе жанама түрде топтың қызметін жоспарлауға, басқаруға және бақылауға өкілеттік берілген және жауапты адамдар. Негізгі басқарушы персонал компания басқармасының барлық құрамын және директорлар кеңесінің мүшелерін қамтиды. Төмендегі кестеде негізгі басқарушы персонал көрсеткен қызметтердің орнына топ төлейтін сыйақы туралы деректер келтірілген. Сыйақы жалақыны, сыйлықақыны, сондай-ақ зейнетақы қорына аударымдарды қамтиды. Бақылаушы акционердің өкілдеріне сыйақы көзделмеген және төленбейді.
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 г. | 2019 г. | ||
---|---|---|---|---|
Шығыстар | Міндеттеме | Шығыстар | Міндеттеме | |
Қысқа мерзімді төлемдер | ||||
Жалақы және сыйлықақылар | 1,205 | 98 | 1,116 | 65 |
Жиыны | 1,205 | 98 | 1,116 | 65 |
9. Түсім
Топтың кірісі сатып алушылармен жасалған келісімшарттар бойынша туындайды, олар бойынша міндеттемелер негізінен белгілі бір уақытта орындалады.
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Уран өнімін сатудан түскен табыс | 529,196 | 438,518 |
Бериллий өнімдерін сатудан түсетін табыс | 21,866 | 19,717 |
Тантал өнімдерін сатудан түскен кіріс | 12,205 | 9,543 |
Көрсетілген өзге де қызметтерден түсетін табыс | 6,911 | 8,048 |
Ұңғымаларды бұрғылаудан түсетін табыс | 5,972 | 6,602 |
Сатып алынған тауарларды сатудан түскен табыс | 5,321 | 10,470 |
Материалдар мен өзге де тауарларды сатудан түскен табыс | 3,030 | 5,912 |
Тасымалдау жөніндегі қызметтерден түсетін табыс | 2,798 | 2,818 |
Зерттеулер мен әзірлемелерден түсетін табыс | 153 | 193 |
Фотоэлектрлік түрлендіргіштерді сатудан түскен табыс | 5 | 448 |
Түсім жиыны | 587,457 | 502,269 |
10. Өткізудің өзіндік құны
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Шикізат және материалдар | 167,546 | 147,331 |
Тозу және амортизация | 60,002 | 60,044 |
Персонал еңбегіне ақы төлеу | 31,874 | 29,632 |
Табыс салығынан басқа салықтар | 23,775 | 27,021 |
Қайта өңдеу және өзге де қызметтер | 19,738 | 18,566 |
Техникалық қызмет көрсету және жөндеу | 4,751 | 4,132 |
Тасымалдау бойынша шығыстар | 2,913 | 6,795 |
Коммуналдық қызметтер | 1,669 | 1,607 |
Жалға алу | 422 | 221 |
Зерттеу және игеру | 115 | 36 |
Басқа | 6,819 | 12,113 |
Сатудың өзіндік құнының жиыны | 319,624 | 307,498 |
11. Сату бойынша шығыстар
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Тиеу, тасымалдау және сақтау жөніндегі шығыстар | 10,351 | 6,790 |
Персонал еңбегіне ақы төлеу | 1,139 | 1,035 |
Комиссиялық сыйақы | 456 | 610 |
Шикізат және материалдар | 212 | 255 |
Жалға алу | 113 | 70 |
Тозу және амортизация | 66 | 70 |
Басқа | 2,015 | 1,997 |
Сату бойынша шығыстардың жиыны | 14,352 | 10,827 |
12. Жалпы және әкімшілік шығыстар
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Персонал еңбегіне ақы төлеу | 17,709 | 18,478 |
Консультациялық және ақпараттық қызметтер | 4,467 | 3,816 |
Тозу және амортизация | 1,744 | 1,611 |
Табыс салығынан басқа салықтар | 950 | 767 |
Сақтандыру | 519 | 511 |
Техникалық қызмет көрсету және жөндеу | 441 | 644 |
Салықтар бойынша айыппұлдар мен өсімпұлдар | 441 | 261 |
Оқу шығындары | 258 | 469 |
Байланыс қызметтері | 257 | 362 |
Шикізат және материалдар | 197 | 224 |
Күзет қызметтері | 178 | 168 |
Іссапар шығыстары | 170 | 794 |
Корпоративтік іс-шаралар | 161 | 406 |
Коммуналдық қызметтер | 160 | 163 |
Банк комиссиялары | 86 | 93 |
Жалға алу | 75 | 315 |
Кеңсе тауарлары | 70 | 76 |
Өкілдік шығыстар | 45 | 82 |
Басқа | 1,654 | 2,784 |
Жалпы және әкімшілік шығыстардың жиыны | 29,582 | 32,024 |
13. Активтердің құнсыздануынан болған шығындар және құнсызданудан болған шығындарды қалпына келтіру
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қаржы активтерінің құнсыздануынан болған бұрын танылған шығындарды қалпына келтіру | 425 | 111 |
Қаржы активтерінің құнсыздануынан болған шығындар | (68) | (334) |
Қаржы активтерінің құнсыздануынан залалды/(залалдарды) қалпына келтіру | 357 | (223) |
Топ бұрын танылған мынадай қаржылық емес активтердің құнсыздануынан болған шығындарды қалпына келтіруді мойындады:
Қазақстандық миллион теңгемен | Ескерт. | 2020 | 2019 |
---|---|---|---|
Қорлар | 29 | 963 | 1,313 |
Негізгі құралдар | 21 | 42 | 49 |
Материалдық емес активтер | 20 | 5 | - |
Басқа активтер | 34 | 11 | |
Құнсызданудан болған шығындарды қалпына келтіру, жиыны | 1,044 | 1,373 |
Топ мынадай қаржылық емес активтердің құнсыздануынан болған шығындарды мойындады:
Қазақстандық миллион теңгемен | Ескерт. | 2020 | 2019 |
---|---|---|---|
Қауымдасқан ұйымдарға инвестициялар | 1,364 | - | |
Өтеуге ҚҚС | 832 | 8 | |
Қорлар | 29 | 654 | 1,318 |
Негізгі құралдар | 21 | 252 | 259 |
Барлау және бағалау активтері | 24 | 23 | 1,989 |
Материалдық емес активтер | 20 | - | 594 |
Басқа активтер | 7 | 381 | |
Құнсызданудан болған залалдар, жиыны | 3,132 | 4,549 |
14. Басқа кірістер
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Бірлескен қызмет бойынша операциялардан түсетін кіріс | 4,874 | 16,995 |
Өзге де міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін кіріс | 647 | 670 |
Айыппұлдар мен өсімпұлдардан түсетін кіріс | 340 | 384 |
Еншілес кәсіпорынның шығуынан түсетін пайда | - | 5,634 |
Басқа | 1,509 | 1,662 |
Басқа да кірістердің жиыны | 7,370 | 25,345 |
Бірлескен қызмет бойынша операциялардан түсетін табыс:
- 2020 жылы бірлескен операциялар нәтижесінде уран сатып алу үшін тепе-тең негізде бірлескен қызметті жүзеге асыру жөніндегі шарттық міндеттемелер бойынша айырбас бағамының және споттық баға белгілеулердің құбылмалылығының әсері
- 2019 жылы-2018 жылы бірлескен қызмет нәтижесінде Топ сатып алмаған және серіктестермен келісім бойынша Топ болашақ кезеңдерде сатып алуды жоспарламаған уран көлемі бойынша міндеттемелерді есептен шығару. Тиісінше, бастапқыда 2018 жылғы 31 желтоқсанда көрсетілген мойындалған міндеттеме 2019 жылы есептен шығарылды
15. Бағамдық айырма бойынша өзге шығыстар және таза пайда/(шығын)
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қаржылық емес міндеттемелерді қайта бағалау | 1,156 | - |
Әлеуметтік сала шығыстары | 1,006 | 1,068 |
Өндірісті тоқтатудан болған шығындар | 842 | 1,013 |
Өтелмейтін ҚҚС | 624 | 1,491 |
Ғылыми-зерттеу жұмыстары | 505 | 551 |
Материалдық емес активтердің шығуынан болған шығыстар | 347 | 4 |
Тозу және амортизация | 172 | 102 |
Негізгі құралдардың шығуынан болған шығыстар | 93 | 564 |
Басқа | 2,860 | 2,004 |
Басқа да кірістердің жиыны | 7,605 | 6,797 |
Бағам айырмасы бойынша таза пайда/ (шығын)
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қаржы қызметінен бағамдық айырма бойынша таза (шығын) / пайда | (4,396) | 1,121 |
Операциялық қызметтен бағамдық айырма бойынша таза (шығын) / пайда | 8,155 | (1,038) |
Бағамдық айырма бойынша таза пайданың барлығы | 3,759 | 83 |
16. Персонал еңбегіне ақы төлеу
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Еңбекақы | 59,270 | 58,723 |
Әлеуметтік салық және әлеуметтік аударымдар | 6,437 | 6,161 |
Персоналдың еңбегіне ақы төлеу, жиыны | 65,707 | 64,884 |
17. Қаржылық кірістер мен шығыстар
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісі бойынша есептелген пайыздық кірістер | ||
Ақша қаражаты және оның баламалары | 2,679 | 1,357 |
Амортизацияланған құны бойынша бағаланатын қарыздар | 1,182 | 1,435 |
Депозиттер | 402 | 996 |
Басқа да қаржылық кірістер | ||
Туынды қаржы активі | 435 | - |
Өзгелері | 285 | 202 |
Қаржылық кірістер, жиыны | 4,983 | 3,990 |
Қаржылық шығындар | ||
Кредиттер және қарыздар бойынша пайыздық шығыстар | 4,284 | 7,337 |
Резервтер бойынша дисконтты есептен шығару | 2,629 | 2,791 |
Шетел валютасын айырбастаудан болған залал | 140 | 559 |
Артықшылықты акциялар бойынша дивидендтер | 53 | 53 |
Басқа қаржылық міндеттемелер бойынша дисконтты есептен шығару | 52 | 74 |
Туынды қаржы активі | - | 812 |
Өзгелері | 522 | 329 |
Қаржылық шығыстар, жиыны | 7,680 | 11,955 |
18. Табыс салығы бойынша шығыстар
(a) Табыс салығы бойынша шығыстардың құрамдас бөліктері
Жыл ішіндегі пайдада немесе шығында көрсетілген табыс салығы бойынша шығыстар мынадай компоненттерді қамтиды:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Ағымдағы табыс салығы | 65,492 | 43,948 |
Кейінге қалдырылған табыс салығы | (1,716) | (10,442) |
Табыс салығы бойынша шығыстардың жиыны | 63,776 | 33,506 |
(б) Салық салудың қолданылатын мөлшерлемесіне көбейтілген бухгалтерлік пайда сомасымен табыс салығы бойынша шығыстарды салыстыру
Топтың 2020 және 2019 жылдардағы пайдасының көп бөлігіне қолданылатын табыс салығының ағымдағы мөлшерлемесі 20% құрайды.
Төменде табыс салығы бойынша есептік және нақты шығыстардың салыстырмасы берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Салық салынғанға дейінгі пайда | 285,144 | 247,255 |
Заңмен белгіленген 20% мөлшерлеме бойынша табыс салығы бойынша шығы- стың есептік сомасы | 57,029 | 49,451 |
Азайтылмайтын және салық салынатын базаға енгізілмейтін баптардың салықтық әсері: | ||
Бірлескен кәсіпорындар мен қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелерінің үлесі | (8,017) | (6,683) |
Трансферттік баға белгілеу бойынша түзетулер | 2,561 | 1,474 |
Алдыңғы кезеңдердің табыс салығын түзету | 3,966 | (177) |
Дивидендтер бойынша төлем көзінен салық | 2,310 | 2,755 |
Бизнесті сатып алудан түсетін салық салынбайтын таза пайда (43 Ескертпе) | - | (10,930) |
Салық салынбайтын табыс | - | (1,461) |
Бірлескен қызмет бойынша операциялардан салық салынбайтын табыс (14 Ескертпе) | - | (3,399) |
Өзге баптар | 5,927 | 2,476 |
Бір жылдағы табыс салығы бойынша шығыстар | 63,776 | 33,506 |
2020 және 2019 жылдардың 31 желтоқсанында Топ құнсызданудан болатын залалдарға кейінге қалдырылған салық активін мойындамады, өйткені шегерімдерді пайдалану үшін болашақ салық салынатын кірістің болуы ықтимал деп есептелмейді.
(в) Уақытша айырмалардың түрлері бойынша бөліністегі кейінге қалдырылған салықтар
ҚЕХС пен Қазақстанның салық заңнамасы арасындағы айырмашылықтар қаржылық есептілікті жасау мақсатында активтер мен міндеттемелердің баланстық құны мен табыс салығын есептеу үшін олардың базасы арасында уақытша айырмашылықтардың туындауына әкеп соғады.
Осы уақытша айырмашылықтардың өзгеруінің салық салдары төменде егжей-тегжейлі көрсетілген және 20% мөлшерлеме бойынша көрсетіледі.
Қазақстандық миллион теңгемен | 1 қаңтар 2020 ж. | Пайда немесе шығын құрамында қалпына келтірілгені/ (жатқызылғаны) | Шетелдік функционалдық валютасы бар кәсіпорындар бойынша аударым әсері | 2020 жылғы 31 желтоқсан |
---|---|---|---|---|
Шегерілетін (салық салынатын) уақытша айырмалардың салықтық әсері | ||||
Негізгі құралдар, материалдық емес активтер және жер қойнауын пайдалануға құқықтар | (131,377) | 2,225 | 32 | (129,120) |
Дебиторлық берешек | 83 | (457) | - | (374) |
Алынған қарыздар | (16) | 16 | - | - |
Кредиторлық берешек | (1,301) | 1,301 | - | - |
Резервтер | 1,414 | (976) | - | 438 |
Жұмыскерлерге демалыстар және сыйлықақылар бойынша есептелген міндеттемелер | 1,104 | 51 | - | 1,155 |
Ауыстырылған салық шығыны | 198 | (198) | - | - |
Салықтар | 1,262 | (346) | - | 916 |
Қорлар | 11,837 | 676 | - | 12,513 |
Басқа активтер | 609 | (720) | - | (111) |
Басқа міндеттемелер | 163 | 144 | (1) | 306 |
(116,024) | 1,716 | 31 | (114,277) | |
Танылған кейінге қалдырылған салық активі | 13,558 | (352) | - | 13,206 |
Танылған кейінге қалдырылған салық міндеттемесі | (129,582) | 2,068 | 31 | (127,483) |
Басшылық 2020 жылы 438 миллион теңге сомасында кейінге қалдырылған салық активтері (2019 жыл: 1,612 миллион теңге) есепті кезең аяқталғаннан кейін 12 айдан астам мерзімде өтелуі мүмкін деп есептейді. Еншілес, қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар негізінен дивидендтер арқылы өтелетін болады. Еншілес, қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындардың дивидендтері салық салудан босатылған, сондықтан топ осы инвестициялардың бөлінбеген пайдасына кейінге қалдырылған салықты танымады.
2019 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылдағы уақытша айырмашылықтар қозғалысының салықтық әсері төменде келтірілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 1 қаңтар 2019 ж. | Пайда немесе шығын құрамында қалпына келтірілгені/ (жатқызылғаны) | Бизнесті сатып алу және басқалар | 2019 жылғы 31 желтоқсан |
---|---|---|---|---|
Шегерілетін / (салық салынатын) уақытша айырмалардың салықтық әсері | ||||
Негізгі құралдар, материалдық емес активтер және жер қойнауын пайдалануға құқықтар | (101,273) | 7,110 | (37,214) | (131,377) |
Дебиторлық берешек | (46) | 129 | - | 83 |
Алынған қарыздар | (32) | 16 | - | (16) |
Кредиторлық берешек | - | (1,301) | - | (1,301) |
Резервтер | 1,396 | 21 | (3) | 1,414 |
Міндеттемелерді есептеу | 1,083 | 16 | 5 | 1,104 |
Ауыстырылған салық шығыны | 444 | (246) | - | 198 |
Салықтар | 1,033 | 137 | 92 | 1,262 |
Қорлар | 7,494 | 4,343 | - | 11,837 |
Басқа активтер | 154 | 138 | 317 | 609 |
Басқа міндеттемелер | 84 | 79 | - | 163 |
(89,663) | 10,442 | (36,803) | (116,024) | |
Танылған кейінге қалдырылған салық активі | 7,552 | 5,592 | 414 | 13,558 |
Танылған кейінге қалдырылған салық міндетте- месі | (97,215) | 4,850 | (37,217) | (129,582) |
Топтың қазіргі құрылымы кезінде топтың кейбір кәсіпорындарының салық залалдары мен ағымдағы салық активтері топтың басқа кәсіпорындарының салық салынатын пайдасы мен ағымдағы салық міндеттемелеріне қарсы есепке алынбайды және, тиісінше, шоғырландырылған салық залалы орын алса да, салықтар есептелуі мүмкін. Сондықтан кейінге қалдырылған салық активтері мен міндеттемелерді өзара есепке алу, егер олар бір салық төлеушіге қатысты болса ғана мүмкін болады.
Топ 2020 жылы 5,435 миллион теңге сомасында кейінге қалдырылған салық активтерін танымады (2019 жыл: 4,991 миллион теңге). Танылмаған салық шығындарын есептеу мерзімі төменде келтірілгендей аяқталады:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
2025 ж. | 2,719 | 2,835 |
2026 ж. | 676 | 676 |
2027 ж. | 188 | 188 |
2028 ж. | 1,120 | 1,120 |
2029 ж. | 172 | 172 |
2030 ж. | 560 | - |
Салық залалдарына қатысты танылмаған кейінге қалдырылған салық активінің жиыны | 5,435 | 4,991 |
19. Бір акцияға шаққандағы пайда және бір акцияның баланстық құны
Акцияға базалық пайда жыл ішінде айналыста жүрген компания акционерлерінің үлесіне келетін пайданың немесе залалдың қатынасы ретінде есептеледі (32 Ескертпе). Компанияда реттелетін әлеуетті қарапайым акциялар жоқ, сондықтан бір акцияға шаққандағы пайда бір акцияға шаққандағы негізгі пайдаға сәйкес келеді.
Акцияға шаққандағы пайда келесідей есептеледі:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қарапайым акциялардың иелеріне тиесілі кезеңдегі пайда (қазақстандық миллион теңгемен) | 183,541 | 189,998 |
Айналыстағы қарапайым акциялардың саны (мың) | 259,357 | 259,357 |
Меншік иелеріне жатқызылатын кезең ішіндегі пайда негізінде есептелген қарапайым акцияға базалық және таратылған пайда (акцияға теңгемен) | 708 | 733 |
2019 жылғы 27 қыркүйекте Компания «Қазақстан қор биржасы» АҚ («KASE») ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығында АҚШ долларына индекстелген 70 миллион дана облигацияларды орналастырды. Компания мен KASE арасында жасалған 2019 жылғы 19 қыркүйектегі мемлекеттік емес бағалы қағаздардың листингі туралы шартқа сәйкес Компания әрбір есепті кезеңнің соңындағы жағдай бойынша қаржылық жағдай туралы есепте KASE Листингтік қағидаларына сәйкес есептелген бір акцияның баланстық құны туралы деректерді көрсетуі қажет.
Бір акцияның баланстық құны келесідей есептеледі:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Топтың жиынтық активтері (қазақстандық миллион теңгемен) | 1,689,279 | 1,674,133 |
Материалдық емес активтер (қазақстандық миллион теңгемен) | (59,906) | (54,697) |
Топтың жиынтық міндеттемелері (қазақстандық миллион теңгемен) | (349,487) | (431,979) |
1,279,886 | 1,187,457 | |
Айналыстағы қарапайым акциялардың саны (мың дана) | 259,357 | 259,357 |
Бір акцияның теңгерімдік құны (бір акцияға теңгемен) | 4,935 | 4,578 |
20. Материалдық емес активтер
Қазақстандық миллион теңгемен | Лицензиялар мен патенттер | Бағдарламалық қамтамасыз ету | Гудвил | Басқа | Барлығы |
---|---|---|---|---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға | |||||
Құны | 2,571 | 4,532 | 54,953 | 1,022 | 63,078 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (776) | (1,307) | (6,459) | (437) | (8,979) |
Баланстық құны | 1,795 | 3,225 | 48,494 | 585 | 54,099 |
Түсімдер | 95 | 114 | - | 7 | 216 |
Шығуы | (4) | (4) | - | (1) | (9) |
Жыл ішіндегі амортизация | (200) | (473) | - | (101) | (774) |
Құнсыздану | - | (594) | - | - | (594) |
Аудармалар | (83) | (114) | - | 197 | - |
Негізгі құралдардан аударымдар (21 Ескертпе) | - | 2,222 | - | 86 | 2,308 |
Сатуға арналған активтерден аударымдар | - | 1 | - | - | 1 |
Пайдалану құқығы нысанындағы активтерге аударымдар | (550) | - | - | - | (550) |
2019 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
Құны | 1,897 | 6,634 | 54,953 | 1,329 | 64,813 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (844) | (2,257) | (6,459) | (556) | (10,116) |
Баланстық құны | 1,053 | 4,377 | 48,494 | 773 | 54,697 |
Түсімдер | 425 | 373 | - | 14 | 812 |
Шығуы | (22) | (207) | - | (127) | (356) |
Жыл ішіндегі амортизация | (243) | (551) | - | (95) | (889) |
Шығыстар бойынша амортизация және құнсыздану | 22 | 47 | - | 127 | 196 |
Құнсыздануды қалпына келтіру | - | 5 | - | - | 5 |
Негізгі құралдардан аударымдар (21 Ескертпе) | 22 | 5,419 | - | - | 5,441 |
2020 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
Құны | 2,322 | 12,219 | 54,953 | 1,216 | 70,710 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (1,065) | (2,756) | (6,459) | (524) | (10,804) |
Баланстық құны | 1,257 | 9,463 | 48,494 | 692 | 59,906 |
Гудвилдің құнсыздануына арналған Тест
«Орталық ДП» ЖШС, «Ақбастау» БК» АҚ және «Қаратау» ЖШС
2020 жылғы 31 Желтоқсанда гудвилл үш генерациялайтын бірлікке жатады: 5,166 миллион теңге «Мыңқұдық» кен орнының «Орталық» учаскесіндегі «Орталық» ЖШС жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларға жатады, 24,808 миллион теңге «Қаратау» ЖШС-ға және 18,520 миллион теңге «Ақбастау» БК» АҚ-ға жатады, олар «Буденовское» кен орнының учаскелерінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды тәуелсіз жүзеге асырады. Өтелетін құн жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың қолданылу мерзімі ішінде болжанатын ақша ағындарының негізінде есептелген пайдалану құндылығы ретінде айқындалды. Ақша ағындарының болжамдары басшылықпен бекітілген барланған қорлардың бекітілген көлемі, өндірудің есептік көлемі және кен орнын пайдалану мерзімдері және 2020 жылы жылдық 12.35% дисконттау мөлшерлемесі (2019 жыл: жылдық 11.97%) негізінде айқындалған. Өндіріс көлемі құзыретті органмен келісілген және тәуелсіз консультанттың есебіне (4 Ескертпе) сәйкес келеді және генерациялайтын бірліктердің өндірістік қуаттарына негізделген. Есептеулерде пайдаланылған негізгі жол берулер сату бағасындағы болжамды өзгерістерді және кезеңнің тікелей шығындарын қамтиды. Болжамды ақша ағындарын есептеуде пайдаланылатын сату бағалары 2020 жылғы төртінші тоқсанда жарияланған «Ux Consulting LLC» тәуелсіз ресми көзін пайдалана отырып айқындалады. Кезеңнің тікелей шығындары 2021-2025 жылдарға арналған бекітілген бюджетке және есептерде көзделген 5.17% өсуге негізделген, бұл инфляцияның ұзақ мерзімді орташа болжамдарына шамамен сәйкес келеді. Есептелген өтелетін құн гудвилді қоса алғанда, генерациялайтын бірліктердің теңгерімдік құнынан едәуір асып түседі, сондықтан негізгі жол берулердегі тіпті елеулі өзгерістер де құнсыздануға әкелмейді.
21. Негізгі құралдар
Негізгі құралдардың баланстық құнының өзгерістері төменде келтірілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Жер | ТЖ инфрақұрылымы | Ғимараттар | Машиналар мен жабдықтар | Көлік құралдары | Басқа | Аяқталмаған құрылыс | Барлығы |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға | ||||||||
Құны | 398 | 2,326 | 125,033 | 80,918 | 17,722 | 4,811 | 19,497 | 250,705 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | - | (769) | (27,259) | (31,789) | (10,396) | (2,316) | (1,787) | (74,316) |
Баланстық құны | 398 | 1,557 | 97,774 | 49,129 | 7,326 | 2,495 | 17,710 | 176,389 |
Түсімдер | 9 | - | 151 | 2,603 | 2,493 | 1,034 | 13,481 | 19,771 |
Бизнесті сатып алу кезіндегі түсімдер | - | - | 43 | 10 | 6 | 122 | 181 | |
Аудармалар | - | - | 9,899 | 1,088 | 323 | 15 | (11,325) | - |
Жыл ішіндегі амортизация | - | (95) | (5,488) | (6,594) | (1,403) | (732) | - | (14,312) |
Құнсызданудан болған шығын (13 Ескертпе) | - | - | (179) | (49) | - | - | (31) | (259) |
Өткен кезеңдерде танылған құнсызданудан болған залалды қалпына келтіру | - | - | 8 | 31 | - | - | 10 | 49 |
Шығуы | (1) | (315) | (393) | (85) | (20) | 8 | (102) | (908) |
Еншілес кәсіпорынның шығуы | - | - | (40) | (9) | (12) | (2) | (486) | (549) |
Қорлардан/(ға) аударымдар | - | - | - | 46 | 16 | 337 | 399 | |
Материалдық емес активтерден/активтерге аударымдар (20 Ескертпе) | - | - | - | - | - | - | (2,308) | (2,308) |
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерден/(ге) аударымдар | - | - | 109 | 170 | 15 | 8 | 484 | 786 |
Есептік бағалаудағы өзгерістер | - | - | 311 | 176 | - | - | - | 487 |
Өндіріске дайындау бойынша шығындарға аударымдар (22 Ескертпе) | - | - | - | - | - | - | (271) | (271) |
Презентация валютасына қайта есептеу | - | - | 28 | (260) | (1) | 231 | - | (2) |
2019 жылғы 31 желтоқсанға | ||||||||
Құны | 406 | 2,007 | 135,023 | 83,240 | 20,133 | 6,011 | 19,372 | 266,192 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | - | (860) | (32,800) | (36,984) | (11,406) | (2,938) | (1,751) | (86,739) |
Баланстық құны | 406 | 1,147 | 102,223 | 46,256 | 8,727 | 3,073 | 17,621 | 179,453 |
Түсімдер | 11 | - | 414 | 3,190 | 1,981 | 703 | 10,483 | 16,782 |
Аудармалар | 2 | 28 | 6,638 | 5,406 | 335 | 119 | (12,528) | - |
Жыл ішіндегі амортизация | - | (86) | (5,228) | (6,470) | (1,534) | (768) | - | (14,086) |
Құнсызданудан болған шығын (13 Ескертпе) | - | - | (28) | (1) | - | - | (223) | (252) |
Өткен кезеңдерде танылған құнсызданудан болған залалды қалпына келтіру | - | - | 8 | 33 | - | - | 1 | 42 |
Шығуы | - | - | (121) | (640) | (444) | (77) | (292) | (1574) |
Еншілес кәсіпорынның шығуы | - | |||||||
Қорлардан/(ға) аударымдар | - | - | 13 | 56 | - | 18 | 201 | 288 |
Материалдық емес активтерден/активтерге аударымдар (20 Ескертпе) | - | - | - | 19 | - | - | (5,460) | (5,441) |
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерден/(ге) аударымдар | - | - | (13) | - | (1) | - | - | (14) |
Инвестициялық жылжымайтын мүлікке аударымдар | - | - | (2,135) | (68) | - | - | - | (2,203) |
Шығыстар бойынша амортизация және құнсыздану | - | - | 110 | 566 | 412 | 67 | 214 | 1369 |
Есептік бағалаудағы өзгерістер | (6) | - | (503) | (548) | - | - | - | (1,057) |
Өндіріске дайындау бойынша шығындарға аударымдар (22 Ескертпе) | - | - | - | - | - | - | (593) | (593) |
Презентация валютасына қайта есептеу | - | - | 19 | - | 11 | 3 | - | 33 |
2020 жылғы 31 желтоқсанға | ||||||||
Құны | 413 | 2,035 | 139,335 | 90,655 | 22,015 | 6,777 | 11,183 | 272,413 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | - | (946) | (37,938) | (42,856) | (12,528) | (3,639) | (1,759) | (99,666) |
Баланстық құны | 413 | 1,089 | 101,397 | 47,799 | 9,487 | 3,138 | 9,424 | 172,747 |
11,773 миллион теңге (2019 жыл: 12,554 миллион теңге) мөлшеріндегі амортизация бойынша шығыстар сатудың өзін- дік құнының құрамында, өткізу бойынша шығыстардың құрамында 67 миллион теңге (2019 жыл: 70 миллион теңге), жалпы және әкімшілік шығыстардың құрамында 1,318 миллион теңге (2019 жыл: 1,217 миллион теңге), өзге де шығы- стардың құрамында 158 миллион теңге (2019 жыл: 217 миллион теңге) көрсетілді. Амортизацияның қалған бөлігі дай- ын өнімнің, аяқталмаған өндірістің және басқа қорлардың құрамына кіреді.
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша аяқталмаған құрылыс «Үлбі металлургия зауыты» АҚ өндірісін 1,307 миллион теңге мөлшерінде техникалық қайта жарақтандыруды, «Инкай» ЖШС өндірісін 2,670 миллион теңге мөл- шерінде кеңейтуді қамтиды. 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша аяқталмаған құрылыс «Үлбі металлур- гия зауыты» АҚ өндірісін 3,966 миллион теңге мөлшерінде техникалық қайта жарақтандыруды және «РУ-6» ЖШС «Қа- рамұрын» кенішінің техникалық қайта жарақтандырылуын, «Қаратау» ЖШС аффинаж өндірісін 2,545 миллион теңге мөлшерінде кеңейтуді қамтиды.
2020 жылы «Қаратау» ЖШС-де 2,862 миллион теңге сомасында аффинаж өндірісін кеңейту енгізілді, «РУ-6» ЖШС-де 835 миллион теңге сомасында «Қарамұрын» кенішінде АСУТП техникалық қайта жарақтандыру енгізілді, «Орталық «ДП» ЖШС-де 3,586 миллион теңге сомасында «жалпақ» технологиялық автожолы пайдалануға енгізілді, «Үлбі металлургия зауыты» АҚ-да 1,155 миллион теңге сомасында өндірісті кеңейту енгізілді, «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-да «Цифрлық кеніш» АЖ-ны өнеркәсіптік пайдалануға енгізу бойынша жұмыстар аяқталды, топта3,078 миллион теңге сомасына ма- териалдық емес актив танылды, ҮМЗ SAP ERP енгізу бойынша, топта1,732 миллион теңге сомасына материалдық емес актив танылды.
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша негізгі құралдарды сатып алу бойынша шарттық міндеттемелердің сомасы 8,304 миллион теңгені құрады (2019 жыл: 1,717 миллион теңге).
Қарыздар бойынша капиталдандырылған шығындар 2020 жылы жоқ (2019 жыл: 0).
Толық амортизацияланған, бірақ әлі де пайдаланылатын негізгі құралдардың жалпы баланстық құны 2020 жылғы 31 желтоқсанда 21,093 миллион теңгені құрайды (2019 жыл: 15,881 миллион теңге).
31 желтоқсанда аяқталған жылдар үшін ұзақ мерзімді активтерге тозу және амортизация бойынша шығысты есептеу төменде берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Өндіріске дайындау бойынша шығындар | 27,308 | 30,875 |
Жер қойнауын пайдалану құқығы | 25,531 | 28,257 |
Негізгі құралдар | 14,086 | 14,312 |
Материалдық емес активтер | 889 | 774 |
Пайдалану құқығы нысанындағы активтер | 267 | 273 |
Есептелген тозу мен амортизация жиыны | 68,081 | 74,491 |
31 желтоқсанда аяқталған жылдар ішінде пайдаға немесе залалға жатқызылған тозу және амортизация бойынша шығыстар төменде берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Өткізудің өзіндік құны | 60,002 | 60,044 |
Жалпы және әкімшілік шығыстар | 1,744 | 1,611 |
Сату бойынша шығыстар | 66 | 70 |
Өзге де шығыстар | 172 | 102 |
Пайда немесе зиянға жатқызылған тозу және амортизация бойынша шығыстар жиыны | 61,984 | 61,827 |
22. Өндіріске дайындау бойынша шығындар
Қазақстандық миллион теңгемен | Кен орнын дайындау | Кен орындарын қалпына келтіру | Ион алмастырғыш шайыр | Барлығы |
---|---|---|---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға | ||||
Құны | 157,339 | 14,754 | 13,710 | 185,803 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (61,214) | (886) | (2,627) | (64,727) |
Баланстық құны | 96,125 | 13,868 | 11,083 | 121,076 |
Түсімдер | 21,464 | - | 322 | 21,786 |
Бизнесті сатып алу кезіндегі түсімдер | 22,138 | 489 | - | 22,627 |
Қорлардан аударымдар | 3,412 | - | 457 | 3,869 |
Негізгі құралдардан аударымдар (21 Ескертпе) | 271 | - | - | 271 |
Жыл ішіндегі амортизация | (28,181) | (1,697) | (997) | (30,875) |
Есептік бағалаудағы өзгерістер | - | 1,986 | - | 1,986 |
2019 жылғы 31 желтоқсанға | ||||
Құны | 262,393 | 18,255 | 15,931 | 296,579 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (147,164) | (3,609) | (5,066) | (155,839) |
Баланстық құны | 115,229 | 14,646 | 10,865 | 140,740 |
Түсімдер | 22,236 | - | - | 22,236 |
Қорлардан аударымдар | 3,651 | - | 1,933 | 5,584 |
Негізгі құралдардан аударымдар (21 Ескертпе) | 593 | - | - | 593 |
активтерінен аударымдар (24 Ескертпе) | - | - | 26 | 26 |
Жыл ішіндегі амортизация | (25,815) | (701) | (792) | (27,308) |
Есептік бағалаудағы өзгерістер | (3,431) | (10,121) | - | (13,552) |
2020 жылғы 31 желтоқсанға | ||||
Құны | 285,442 | 8,134 | 17,890 | 311,466 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (172,979) | (4,310) | (5,858) | (183,147) |
Баланстық құны | 112,463 | 3,824 | 12,032 | 128,319 |
Учаскені қалпына келтіру бойынша активтер топтың кен орындарын қалпына келтіруге резервтер құру кезінде қалып- тастырылған капиталдандырылған шығындарды білдіреді. Резервтер мен байланысты активтердің баланстық құны әрбір есепті кезеңнің соңында қайта қаралады. Қосымша ақпарат алу үшін 4 және 34 Ескертпелерді қараңыз.
23. Жер қойнауын пайдалану құқығы
Қазақстандық миллион теңгемен | |
---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға | |
Құны | 465,281 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (12,842) |
Баланстық құны | 452,439 |
Түсім | 4 |
Бизнесті сатып алу кезіндегі түсімдер | 178,856 |
Жыл ішіндегі амортизация | (28,257) |
2019 жылғы 31 желтоқсанға | |
Құны | 646,153 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (43,111) |
Баланстық құны | 603,042 |
Жыл ішіндегі амортизация | (25,531) |
2020 жылғы 31 желтоқсанға | |
Құны | 646,153 |
Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған шығындар | (68,642) |
Баланстық құны | 577,511 |
24. Барлау және бағалау активтері
Қазақстандық миллион теңгемен | Материалдық активтер | Материалдық емес активтер | Барлығы |
---|---|---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға | 20,180 | 3,429 | 23,609 |
Түсімдер | 4,304 | - | 4,304 |
Шығуы | (2,593) | - | (2,593) |
Қорларға аударымдар | (398) | (6) | (404) |
Құнсыздану | (1,989) | - | (1,989) |
2019 жылғы 31 желтоқсанға | 19,504 | 3,423 | 22,927 |
Түсімдер | 938 | - | 938 |
Өндіріске дайындық бойынша шығындарға аударымдар (22 Ескертпе) | (26) | - | (26) |
Қорларға аударымдар | (25) | (1) | (26) |
Құнсыздану | (23) | - | (23) |
Есептік бағалаудағы өзгерістер | (845) | (845) | |
2020 жылғы 31 желтоқсанға | 19,523 | 3,422 | 22,945 |
25. Қауымдасқан кәсіпорындарға инвестициялар
Төмендегі кестеде қауымдасқан кәсіпорындарға топ инвестицияларының баланстық құнының өзгерістері берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
1 қаңтарға баланстық құны | 90,943 | 107,434 |
Қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 39,482 | 23,547 |
Жарғылық капиталға салымдар | 163 | - |
Сату үшін активтерге аударымдар | (2,297) | - |
Шығуы | - | (31,154) |
Қауымдасқан кәсіпорындардан алынған дивидендтер | (42,265) | (8,884) |
Инвестицияның құнсыздануы (1, 13 Ескертпе) | (1,364) | |
Өзгелері | (36) | - |
31 желтоқсанға баланстық құны | 84,626 | 90,943 |
Төменде топтың негізгі қауымдасқан кәсіпорындарындағы қатысу үлестері келтірілген:
Ел | Негізгі қызмет | 2020 | 2019 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Қатысу үлесі/ Дауыс беру құқығы | Баланстық құны миллион теңгемен | Қатысу үлесі/ Дауыс беру құқығы | Баланстық құны миллион теңгемен | |||
"КАТКО" БК" ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 49% | 55,845 | 49% | 61,642 |
"Заречное" БК" АҚ | Қазақстан | Добыча,переработка и экспорт урановой продукции | 49.98% | 10,983 | 49.98% | 10,011 |
"Оңтүстік тау-химиялық компаниясы" БК" ЖШС | Қазақстан | Добыча,переработка и экспорт урановой продукции | 30% | 11,321 | 30% | 7,580 |
"Қызылқұм" ЖШС | Қазақстан | Добыча,переработка и экспорт урановой продукции | 50% | 5,424 | 50% | 6,511 |
"Каустик" АҚ | Қазақстан | Поставки каустической соды | 40% | - | 40% | 3,856 |
"SSAP" ЖШС (бұрынғы "Қазатомөнеркәсіп" КҚЗ" БК ЖШС) | Қазақстан | Производство серной кислоты | 9.89% | 668 | 9.89% | 689 |
"Русбурмаш Қазақстан" БК" ЖШС | Қазақстан | Геологическая разведка и изыскания, осуществление буровых работ | 49% | 240 | 49% | 446 |
"Жаңақорған-Транзит" ЖШС | Қазақстан | Транспортно-экспедиционные услуги | 40% | 145 | 40% | 208 |
Қауымдасқан кәсіпорындарға инвестициялар, жиыны | 84,626 | 90,943 |
2020 жылғы қарашада Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі «КАТКО» БК ЖШС – нің (бұдан әрі-Серіктестік) «Оңтүстік Төртқұдық» учаскесінде қорларды өнеркәсіптік игеруге көшуді көздейтін жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа толықтыру жасасу туралы өтінішінен бас тартты. 2020 жылдың желтоқсанында Серіктестік Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына жүгінді. Осы шоғырландырылған қаржылық есептілікті жасау күніне шағымды қарау нәтижелері жоқ. Осылайша, «КАТКО» БК ЖШС-нің «Оңтүстік Төртқұдық» кен орнының қорларын өнеркәсіптік игеруді жүзеге асыру мүмкіндігіне қатысты белгісіздік бар. Топ басшылығы «КАТКО» БК ЖШС жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартты мерзімінен бұрын бұзу немесе келісімшартқа қосымша жасамау ықтималдығы жоғары емес деп пайымдайды, осыған байланысты топ осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте «КАТКО» БК ЖШС инвестициясының құнсыздануынан болатын қандай да бір залалды танымайды.
Қазақстандық миллион теңгемен | "Қызылқұм" ЖШС | "КАТКО" БК" ЖШС | «Оңтүстік тау-химиялық компаниясы» БК» ЖШС | «Заречное» БК» АҚ | Өзгелері | Барлығы |
---|---|---|---|---|---|---|
Қысқа мерзімді активтер | 1,336 | 73,445 | 40,574 | 10,414 | 3,426 | 129,195 |
Оның ішінде ақша қаражаты | 248 | 54,080 | 24,619 | 3,444 | 224 | 82,615 |
Ұзақ мерзімді активтер | 25,811 | 73,426 | 34,984 | 16,311 | 11,656 | 162,188 |
Активтер жиыны | 27,147 | 146,871 | 75,558 | 26,725 | 15,082 | 291,383 |
Қысқа мерзімді міндеттемелер | (4,299) | (8,291) | (24,674) | (2,583) | (6,225) | (46,072) |
Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (3,144) | (265) | (19,999) | (32) | (556) | (23,996) |
Компаниядан қарызды қоса алғанда | (3,089) | - | - | - | - | (3,089) |
Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (10,463) | (8,768) | (9,804) | (1,201) | (398) | (30,634) |
Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (9,526) | (201) | (6,719) | - | - | (16,446) |
Компаниядан қарызды қоса алғанда | (9,509) | - | - | - | - | (9,509) |
Міндеттемелер жиыны | (14,762) | (17,059) | (34,478) | (3,784) | (6,623) | (76,706) |
Таза активтер | 12,385 | 129,812 | 41,080 | 22,941 | 8,459 | 214,677 |
Қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтеріндегі топтың үлесі | 6,192 | 63,608 | 12,324 | 11,465 | 1,097 | 94,686 |
Топта іске асырылмаған пайда | - | (7,831) | (1,003) | (524) | - | (9,358) |
Басқа | (768) | - | - | 42 | (126) | (852) |
Гудвил | - | 68 | - | - | 82 | 150 |
Инвестициялардың баланстық құны | 5,424 | 55,845 | 11,321 | 10,983 | 1,053 | 84,626 |
Түсім жиыны | 11,119 | 93,923 | 76,439 | 20,253 | 15,505 | 217,239 |
Тозу және амортизация | (628) | (11,830) | (5,252) | (3,431) | (1,531) | (22,672) |
Қаржылық кірістер | 33 | 16 | 192 | 5 | 60 | 306 |
Қаржылық шығындар | (2,351) | (824) | (1,384) | (116) | (908) | (5,583) |
Бағам айырмасы бойынша таза пайда/(шығын) | (11) | 6,038 | 261 | (177) | (321) | 5,790 |
(Құнсыздану)/құнсыздануды қалпына келтіру | 38 | (56) | (36) | (7) | - | (61) |
Табыс салығы | (201) | (13,178) | (10,775) | (1,750) | (111) | (26,015) |
Жыл ішіндегі барлық (залал)/пайда | 682 | 52,267 | 41,531 | 6,426 | (1,194) | 99,712 |
Өзге жиынтық (залал)/кіріс | (47) | - | (41) | - | - | (88) |
Жиынтық (залал)/кіріс, барлығы | 635 | 52,267 | 41,490 | 6,426 | (1,194) | 99,624 |
Іске асырылмаған пайда | - | (538) | (926) | (192) | (1,656) | |
Басқа | - | - | - | - | - | |
Қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 341 | 25,073 | 11,553 | 3,020 | (485) | 39,482 |
Алынған дивидендтер | 1,568 | 30,870 | 7,780 | 2,047 | - | 42,265 |
Топтың әрбір маңызды қауымдасқан кәсіпорны бойынша 2020 жылға арналған жиынтық қаржылық ақпарат төменде берілген. Бұл ақпарат топтың үлестік қатысу әдісін қолдануы нәтижесінде түзетулерден кейін ҚЕХС бойынша қауымдасқан кәсіпорындардың есептілік көрсеткіштерін көрсетеді.
Қазақстандық миллион теңгемен | "Қызылқұм" ЖШС | "КАТКО" БК" ЖШС | "Оңтүстік тау-химиялық компаниясы" БК" ЖШС | «Заречное» БК» АҚ | «Хорасан-U (Хорасан-У)» БК» ЖШС | Өзгелері | Барлығы |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Қысқа мерзімді активтер | 2,097 | 96,384 | 33,084 | 8,102 | - | 6,803 | 146,470 |
Оның ішінде ақша қаражаты | 1,650 | 70,083 | 9,136 | 1,553 | - | 513 | 82,935 |
Ұзақ мерзімді активтер | 29,376 | 63,374 | 38,187 | 16,881 | - | 22,145 | 169,963 |
Активтер жиыны | 31,473 | 159,758 | 71,271 | 24,983 | - | 28,948 | 316,433 |
Қысқа мерзімді міндеттемелер | (3,990) | (7,961) | (34,899) | (2,909) | - | (7,539) | (57,298) |
Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (2,799) | (176) | (13,043) | (35) | - | (1,668) | (17,721) |
Компаниядан қарызды қоса алғанда | (2,798) | - | - | - | - | - | (2,798) |
Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (12,762) | (11,253) | (10,848) | (1,463) | - | (13,375) | (49,701) |
Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (10,496) | (325) | (7,498) | - | - | (12,509) | (30,828) |
Компаниядан қарызды қоса алғанда | (10,496) | - | - | - | - | - | (10,496) |
Міндеттемелер жиыны | (16,752) | (19,214) | (45,747) | (4,372) | - | (20,914) | (106,999) |
Таза активтер | 14,721 | 140,544 | 25,524 | 20,611 | - | 8,034 | 209,434 |
Қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтеріндегі топтың үлесі | 7,361 | 68,867 | 7,657 | 10,301 | - | 900 | 95,086 |
Топта іске асырылмаған пайда | - | (7,293) | (77) | (332) | - | - | (7,702) |
Басқа | (850) | - | - | 42 | - | (221) | (1,029) |
Гудвил | - | 68 | - | - | - | 4,520 | 4,588 |
Инвестициялардың баланстық құны | 6,511 | 61,642 | 7,580 | 10,011 | - | 5,199 | 90,943 |
Түсім жиыны | 11,816 | 78,298 | 57,899 | 18,563 | 4,101 | 18,135 | 188,812 |
Тозу және амортизация | (654) | (12,390) | (5,662) | (3,917) | (399) | (2,044) | (25,066) |
Қаржылық кірістер | 70 | 13 | 253 | 34 | 20 | 50 | 440 |
Қаржылық шығындар | (886) | (722) | (1,115) | (145) | (10) | (1,350) | (4,228) |
Бағам айырмасы бойынша таза пайда/ (шығын) | (10) | (227) | (322) | 23 | (242) | 65 | (713) |
(Құнсыздану)/құнсыздануды қалпына келтіру | - | 474 | - | - | - | - | 474 |
Табыс салығы | (107) | (7,522) | (6,066) | (1,089) | (540) | (9) | (15,333) |
Жыл ішіндегі барлық (залал)/пайда | 2,780 | 33,638 | 25,767 | 4,096 | 1,003 | 810 | 68,094 |
Өзге жиынтық (залал) / кіріс | - | - | - | - | - | - | - |
Жиынтық (залал)/кіріс, барлығы | 2,780 | 33,638 | 25,767 | 4,096 | 1,003 | 810 | 68,094 |
Іске асырылмаған пайда | - | (4,545) | 34 | (333) | (167) | - | (5,011) |
Қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 1,390 | 11,938 | 7,765 | 1,715 | 335 | 404 | 23,547 |
Алынған дивидендтер | - | - | 7,475 | 1,409 | - | - | 8,884 |
26. Бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар
Төмендегі кестеде Топтың бірлескен кәсіпорындарға инвестицияларының баланстық құнының өзгерістері көрсетілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
1 қаңтарға баланстық құны | 33,122 | 40,442 |
Жарғылық капиталға жарналар | 2,499 | 524 |
Бірлескен кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 604 | 9,864 |
Презентация валютасына қайта есептеу | - | 1,712 |
Сату үшін активтерге аударымдар | - | (18,670) |
Бірлескен кәсіпорындардан алынған дивидендтер | (1,005) | (739) |
Басқа | 41 | (11) |
31 желтоқсанға баланстық құны | 35,261 | 33,122 |
Төменде топтың негізгі бірлескен кәсіпорындарындағы қатысу үлестері келтірілген:
Ел | Негізгі қызмет | 2020 | 2019 | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Қатысу үлесі / Дауыс беру құқығы | Баланстық құны миллион теңгемен | Қатысу үлесі / Дауыс беру құқығы | Баланстық құны миллион теңгемен | |||
"Семізбай-U" ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 51.00% | 17,900 | 51.00% | 15,098 |
"Үлбі ТВС" ЖШС | Қазақстан | Жылу бөлетін құрамалар мен олардың компоненттерін шығару | 51.00% | 4,636 | 51.00% | 6,381 |
"Буденовское" БК" ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 51.00% | 5,881 | 51.00% | 5,632 |
"Уранэнерго" ЖШС | Қазақстан | Электр энергиясын беру және тарату, электр желілері мен қосалқы станцияларды пайдалану | 79.23% | 3,068 | 79.52% | 3,055 |
"СКЗ-U" ЖШС | Қазақстан | Күкірт қышқылын өндіру | 49.00% | 3,776 | 49.00% | 2,956 |
"СП УКР ТВС" ЖАҚ | Украина | Ядролық отын өндірісі | 33.33% | - | 33.33% | - |
Бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар жиыны | 35,261 | 33,122 |
Топтың әрбір маңызды бірлескен кәсіпорны туралы жиынтық қаржылық ақпарат төменде келтірілген. Бұл ақпарат Топтың үлестік қатысу әдісін қолдануы нәтижесінде түзетулерден кейін ҚЕХС бойынша бірлескен кәсіпорын есептілігінің көрсеткіштерін көрсетеді.
Қазақстандық миллион теңгемен | «Семізбай-U» ЖШС | "Буденовское" БК" ЖШС | Өзгелері | Барлығы | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | |
Қысқа мерзімді активтер | 14,186 | 13,582 | 194 | 3,358 | 11,742 | 8,276 | 26,122 | 25,216 |
Оның ішінде ақша қаражаты | 2,946 | 1,792 | 193 | 3,352 | 1,051 | 1,352 | 4,190 | 6,496 |
Ұзақ мерзімді активтер | 20,572 | 20,919 | 23,840 | 19,492 | 52,660 | 46,873 | 97,072 | 87,284 |
Активтер жиыны | 34,758 | 34,501 | 24,034 | 22,850 | 64,402 | 55,149 | 123,194 | 112,500 |
Қысқа мерзімді міндеттемелер | (2,647) | (7,987) | (495) | (119) | (11,655) | (10,129) | (14,797) | (18,235) |
Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (72) | (4,791) | (13) | - | (6,063) | (5,244) | (6,148) | (10,035) |
Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (4,077) | (4,605) | (320) | - | (31,316) | (21,324) | (35,713) | (25,929) |
Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | - | - | (320) | - | (30,192) | (21,019) | (30,512) | (21,019) |
Міндеттемелер жиыны | (6,724) | (12,592) | (815) | (119) | (42,971) | (31,453) | (50,510) | (44,164) |
Таза активтер | 28,034 | 21,909 | 23,219 | 22,731 | 21,431 | 23,696 | 72,684 | 68,336 |
Бірлескен кәсіпорындардың таза активтеріндегі Топтың үлесі | 14,297 | 11,173 | 11,841 | 11,592 | 12,120 | 13,471 | 38,258 | 36,236 |
Бірлескен кәсіпорынның шығындарындағы жинақталған танылмаған үлес | - | - | - | - | - | 23 | - | 23 |
Гудвил | 4,105 | 4,105 | - | - | (1,374) | (1,397) | 2,731 | 2,708 |
Құнсыздану | - | - | - | - | (21) | (21) | (21) | (21) |
Өзгелері | (7) | - | - | - | 755 | 316 | 748 | 316 |
Жұмсалмаған кіріс | (5,960) | (5,960) | - | - | (5,960) | (5,960) | ||
Топта іске асырылмаған пайда | (495) | (180) | - | - | - | - | (495) | (180) |
Инвестициялардың баланстық құны | 17,900 | 15,098 | 5,881 | 5,632 | 11,480 | 12,392 | 35,261 | 33,122 |
Түсім жиыны | 26,068 | 23,650 | - | - | 12,359 | 15,087 | 38,427 | 38,737 |
Тозу және амортизация | (3,177) | (2,973) | - | - | (1,282) | (1,239) | (4,459) | (4,212) |
Қаржылық кірістер | 85 | 35 | - | 2 | 36 | 226 | 121 | 263 |
Қаржылық шығындар | (531) | (496) | (20) | (17) | (892) | (5,664) | (1,443) | (6,157) |
Бағамдық айырма бойынша таза (шығын)/пайда | 30 | (133) | 486 | - | (2,771) | 11,426 | (2,255) | 11,293 |
Құнсыздану | (255) | - | (49) | - | (2,623) | - | (2,927) | - |
Табыс салығы | (2,015) | (1,558) | (9) | - | (1,248) | (2,391) | (3,272) | (3,949) |
Жыл ішіндегі пайда/(шығын) | 8,082 | 6,552 | 408 | (196) | (4,886) | 13,907 | 3,604 | 20,263 |
Басқа жиынтық кіріс/(шығын) | 14 | - | - | - | - | (22) | 14 | (22) |
Жылдық басқа жиынтық кіріс/(шығын), барлығы | 8,096 | 6,552 | 408 | (196) | (4,886) | 13,885 | 3,618 | 20,241 |
Басқа | (314) | (180) | - | - | - | - | (314) | (180) |
Бірлескен кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 3,807 | 3,161 | 208 | (100) | (3,411) | 6,803 | 604 | 9,864 |
Алынған дивидендтер | 1,005 | 739 | - | - | - | - | 1,005 | 739 |
Жоғарыда аталған барлық бірлескен кәсіпорындар үлестік қатысу әдісі бойынша есептілікте көрсетілген.
Топ Қытайдың China General Nuclear Power Corporation (CGNPC) компаниясымен бірлесіп Қазақстанда байытылған уранға қайта есептегенде қуаттылығы жылына 200 тонна болатын Қытай АЭС үшін жылу бөлгіш құрамалар (бұдан әрі – ЖБҚ) өндіру зауытын салу жобасын іске асыруда. 2015 жылғы желтоқсанда «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ және CGNPC еншілес ұйымдары зауыттың құрылысын ұйымдастыруға және одан әрі пайдалануға жауапты «Үлбі ЖБҚ» ЖШС (тиісінше 51% және 49% иелену үлесімен) бірлескен кәсіпорнын құрды. ЖБҚ зауыты 2020 жылдың желтоқсанында пайдалануға берілді. 2021 жыл ішінде «Үлбі ЖБҚ» ЖШС зауытты сертификаттауды аяқтайды және кейін «Үлбі ЖБҚ» ЖШС мен CGNPC-Uranium Resources арасында қол қойылған ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша өнімді өндіру мен сатуды бастайды деп күтілуде.
Басшылық еншілес, қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындардағы бақылауды (бірлескен бақылау, елеулі ықпал) тұрақты негізде бағалайды. Басшылық бағалау кезінде мыналарды қоса алғандағы пайымдауды қолданады ,оның ішінде: (а) Топқа олардың кірістеріне айтарлықтай әсер ететін инвестициялардың тиісті қызмет түрлерін бағыттауға мүмкіндік беретін өкілеттіктердің болуын анықтау және (б) инвестордың пайда мөлшеріне әсер ету үшін инвестицияға қатысты өз өкілеттіктерін пайдалану қабілетін анықтау. Басшылық топтың өз өкілеттіктерін «Уранэнерго» ЖШС бақылауды жүзеге асыру үшін пайдалануға мүмкіндігі жоқ деген қорытындыға келді. Бақылаудың, бірлескен бақылаудың және орындалған Елеулі ықпалдың болуын қайта бағалау негізінде басшылық топтың «Уранэнерго» ЖШС-ға бірлескен бақылауы бар деген қорытындыға келді.
27. Дебиторлық берешек
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Байланысты тараптардың ұзақ мерзімді сауда дебиторлық берешегі | - | 67 |
Басқа да дебиторлық берешек | 22 | - |
Басқа дебиторлық берешектің құнсыздануына арналған резерв | (22) | - |
Таза ұзақ мерзімді дебиторлық берешек, жиыны | - | 67 |
Сауда дебиторлық берешегі | 115,026 | 87,707 |
Байланысты тараптардың сауда дебиторлық берешегі | 2,398 | 3,242 |
Жалпы сауда дебиторлық берешегінің жиыны | 117,424 | 90,949 |
Дебиторлық берешектің құнсыздануына арналған резерв | (90) | (446) |
Байланысты тараптардың дебиторлық берешегінің құнсыздануына арналған резерв | (20) | (37) |
Таза қысқа мерзімді сауда дебиторлық берешегінің жиыны | 117,314 | 90,466 |
Басқа да дебиторлық берешек | 160 | 921 |
Байланысты тараптардың басқа да дебиторлық берешегі | 22 | 4 |
Жалпы өзге дебиторлық берешегінің жиыны | 182 | 925 |
Басқа дебиторлық берешектің құнсыздануына арналған резерв | (78) | (764) |
Таза қысқа мерзімді өзге де дебиторлық берешегінің жиыны | 104 | 161 |
Таза қысқа мерзімді дебиторлық берешегінің жиыны | 117,418 | 90,627 |
Топтың кредиттік және валюталық тәуекелдерге, сондай-ақ сауда дебиторлық берешегінің құнсыздануынан болатын залалдарға ұшырағыштығы туралы ақпарат 40 Ескертпеде ашылған.
28. Басқа активтер
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Ұзақ мерзімді | ||
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 14,846 | 13,167 |
Өтеуге ҚҚС | 14,544 | 1,029 |
Ұзақ мерзімді қорлар | 7,790 | 7,333 |
Ұзақ мерзімді активтер үшін берілген аванстар | 972 | 1,104 |
Болашақ кезеңдердің шығыстары | 809 | 1,290 |
Қызметкерлерге берілген қарыздар | 454 | 596 |
Байланысты тараптарға берілген аванстар | - | 157 |
Шұғыл депозиттер | 15 | 13 |
Өзге де ұзақ мерзімді активтер жиыны | 39,430 | 24,689 |
Қысқа мерзімді | ||
Тауарлар мен қызметтер үшін берілген аванстар | 3,402 | 2,981 |
Болашақ кезеңдердің шығыстары | 1,758 | 758 |
Сақтандыру бойынша алдын ала төлем | 871 | 874 |
Табыс салығынан басқа салықтар бойынша алдын ала төлем | 767 | 1,520 |
Байланысты тараптарға тауарлар мен қызметтер үшін берілген аванстар | 423 | 235 |
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 354 | 485 |
Байланысты тараптардан дивидендтер бойынша берешек | 310 | 5,074 |
Қызметкерлердің берешегі | 274 | 330 |
Шұғыл депозиттер | - | 1 |
Өзге қысқа мерзімді активтер жиыны | 8,159 | 12,258 |
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты, қызметкерлерге берілген қарыздар және өзге де ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді активтер құрамындағы дивидендтер бойынша берешек қаржы активтері болып табылады. Қалған өзге ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді активтер қаржылық емес активтер болып табылады. Ұзақ мерзімді қорлар Топқа құрылған сәттен бастап тиесілі және болашақта уран таблеткаларын өндіру жөніндегі жаңа объектілер пайдалануға берілгеннен кейін пайдалануға арналған байытылған уран қорларын қамтиды. Басшылықтың есепті кезеңнен кейінгі жыл ішінде шаруашылық қызмет барысында осы қорларды пайдалану жөніндегі жоспарлары жоқ. Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың талаптарына сәйкес топ кен орындарын қалпына келтіру жөніндегі болашақ қызметті қаржыландыру мақсатында ақша қаражатын ұзақ мерзімді банктік депозиттерге аударады. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша кен орындарын қалпына келтіру жөніндегі болашақ қызметті қаржыландыруға жататын ұзақ мерзімді банктік депозиттерде пайдалануға шектелген ақша қаражатының жалпы сомасы 2020 жылы 14,751 миллион теңгені құрады (2019 жыл: 13,148 миллион теңге).
29. Қорлар
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Дайын өнім және қайта сатуға арналған тауарлар | 185,397 | 171,452 |
оның ішінде уран өнімі | 183,633 | 170,105 |
Аяқталмаған өндіріс | 22,923 | 22,317 |
Шикізат және материалдар | 20,179 | 19,071 |
Өзге материалдар | 5,104 | 4,913 |
Өңдеудегі материалдар | 1,204 | 1,045 |
Отын | 655 | 787 |
Қосалқы бөлшектер | 682 | 626 |
Ескірген және өтімсіз қорлар бойынша резерв және өткізудің таза құнына дейін есептен шығару | (2,755) | (3,152) |
Қорлар жиыны | 233,389 | 217,059 |
Төменде резервтегі өзгерістер көрсетілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
1 қаңтарға қалдық | (3,152) | (2,672) |
Резервті бір жыл ішінде қалпына келтіру | 963 | 1,313 |
Жыл ішінде есептен шығарылған қорлар | 108 | 206 |
Жыл ішінде резервті есептеу | (654) | (1,318) |
Шетел валютасын қайта есептеу | (20) | - |
Сатуға арналған активтерге аударымдар | - | (681) |
31 желтоқсанға қалдық | (2,755) | (3,152) |
30. Байланысты тараптарға берілген қарыздар
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Ұзақ мерзімді | ||
"Қызылқұм" ЖШС | 8,495 | 10,496 |
Құнсыздануға арналған резерв | (72) | (371) |
Ұзақ мерзімді қарыздардың жиыны | 8,423 | 10,125 |
Қысқа мерзімді | ||
Қызылқұм» ЖШС | 3,089 | 2,798 |
Қысқа мерзімді қарыздардың жиыны | 3,089 | 2,798 |
2010 жылы қаржылық қолдау көрсету мақсатында Топ «Қызылқұм» ЖШС-не 2024 жылы өтеу мерзімімен ұзақ мерзімді қарыз берді. Осы қарыз бойынша міндеттемелерді қамтамасыз ету үшін мүлік кепілі қабылданды. 2015 жылдың желтоқсан айынан бастап «Хорасан-U «БК» ЖШС бірлесіп қарыз алушы болып табылады және осы кредит бойынша «Қызылқұм» ЖШС-мен бірлесіп ортақ жауапкершілікке ие. Байланысты тараптардың қарыздары бойынша орташа алынған жылдық пайыздық мөлшерлеме 2020 жылы 8.5% құрады (2019 жыл: 8.5%). Ішкі бағалауға сәйкес осы қарыз бойынша кредиттік тәуекел деңгейі орташа ретінде бағаланады.
31. Ақша қаражаты және оның баламалары
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Банктердегі ағымдағы шоттар | 95,257 | 82,931 |
Талап етілгенге дейінгі салымдар | 14,987 | 14,146 |
Кері репо мәмілелері | 3,118 | - |
Кассадағы ақша қаражаты | 5 | 14 |
Жолдағы ақша | - | 1,495 |
Құнсыздануға арналған резерв | (20) | (26) |
Ақша қаражатының және олардың баламаларының жиыны | 113,347 | 98,560 |
32. Капитал
2020 жылғы 31 желтоқсанға Компанияның жарияланған және орналастырылған (төленген) қарапайым акцияларының саны 259,356,608 дананы құрайды (2019 жыл: 259,356,608 дана).
2018 жылғы қарашада «Самұрық-Қазына» АҚ Лондон қор биржасында (LSE) және Астана Халықаралық биржасында (AІХ) «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ акцияларының 15%-ын немесе 38,903,491 дана акцияларын/жаһандық депозитарлық қолхаттарын орналастырды. 2018 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «Самұрық-Қазына» АҚ – қарапайым акцияларының 85% – ын иеленді, басқа заңды және жеке тұлғалар-компанияның жай акцияларының 15% ын иеленді. Әрбір қарапайым акция бір дауыс құқығын береді. 2019 жылғы 26 қыркүйекте «Самұрық-Қазына» АҚ LSE және AIX-те ҒДҚ түріндегі 9,863,021 акцияның қосымша ұсынысын орналастырды. Қосымша ұсыныстың бағасы бір ҒДҚ үшін 13 АҚШ долларын құрады. 2019 жылғы 31 желтоқсанда компания акцияларының 81.28%-ы «Самұрық-Қазына» АҚ-ға тиесілі болды және акциялардың 18.72%-ы еркін айналымда болды. 2020 жылғы маусымда «Самұрық-Қазына» АҚ AIX және LSE-де 16,281,423 акция және ҒДҚ қосымша ұсынысын орналастырды. Қосымша ұсыныстың бағасы ҒДҚ үшін 13 АҚШ долларын жәнеқарапайым акция үшін 5,230.81 теңгені құрады. 2020 жылғы 31 желтоқсанда компания акцияларының 75%-ы «Самұрық-Қазына» АҚ-ға тиесілі болды және акциялардың 25%-ы еркін айналымда болды.
Жыл ішінде келесі дивидендтер жарияланды және төленді:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Дивидендтер бойынша 1 қаңтарға кредиторлық берешек | - | - |
Жыл ішінде жарияланған дивидендтер | 99,002 | 80,001 |
Жыл ішінде төленген дивидендтер | (99,002) | (80,001) |
31 желтоқсанға дивидендтер бойынша кредиторлық берешек | - | - |
Жарияланған акцияға дивидендтер, теңгемен | 382 | 308 |
33. Кредиттер және қарыздар
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Ұзақ мерзімді міндеттемелер | ||
Облигациялар | 76,300 | 69,300 |
Ұзақ мерзімді кредиттер мен қарыздардың жиыны | 76,300 | 69,300 |
Қысқа мерзімді міндеттемелер | ||
Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 14,004 | 17,460 |
Банктік несиелер | 6,734 | 71,847 |
Облигациялар | 788 | 716 |
Банктік емес несиелер | - | 641 |
Қысқа мерзімді кредиттер мен қарыздардың жиыны | 76,300 | 69,300 |
Кредиттер мен қарыздардың жиыны | 97,826 | 159,964 |
2019 жылғы 27 қыркүйекте Компания «Қазақстан қор биржасы» АҚ («KASE») ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығында АҚШ долларына индекстелген 70 миллион дана облигацияларды орналастырды. Бір облигацияның номиналдық құны 1,000 теңгені құрайды, облигациялардың айналыс мерзімі 2024 жылғы 27 қазанға дейін. Осы шығарылымның мақсаты2018 жылғы 11 қазанда шығарылған 70,000 миллион теңге сомасындағы облигацияларды қайта қаржыландыру болып табылады.
2020 жылы компания екі жапондық Mizuho Bank, Ltd. және Sumitomo Mitsui Banking Corporation банктерімен айналым капиталын қаржыландыруды қоса алғанда, өзінің корпоративтік мақсаттарына сәйкес қаражатты пайдалану үшін несие желілерін ашу туралы келісімдерге қол қойды. Кредиттік желілер қамтамасыз етілмеген және жалпы сомасы 120 миллион АҚШ долларына3 жыл мерзімге ұсынылған. 2020 жылғы 31 желтоқсанда осы кредиттік желілер шеңберінде пайдаланылмаған қаражат сомасы 104 миллион АҚШ долларын құрады.
Вексельдер «Хорасан-U «БК» ЖШС-мен 2014 жылдың желтоқсан айында өндіріске дайындық бойынша активтер үшін берешекті өтеу мақсатында шығарылды. 2019 жылдан бастап «Хорасан-U» БК» ЖШС топтың еншілес кәсіпорны болып табылады. Шарттарға сәйкес вексельдер жылдық 0.1% пайыздық мөлшерлемемен талап етіледі. 2020 жылғы 31 желтоқсанғаосы вексельдер бойынша талап ету құқығы топтың қауымдастырылған компаниясы «Қызылқұм» ЖШС-не тиесілі.
Төменде Топтың кредиттері мен қарыздары туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Валюта | Төлем мерзімі (жыл) | 2020 | 2019 |
---|---|---|---|---|
Банктік несиелер | ||||
Sumitomo Mitsui Bankinq Corporation | АҚШ долл. | 2021 | 6,734 | - |
"Халық банк" АҚ | АҚШ долл. | 2020 | - | 55,532 |
Mizuho Bank, Limited | АҚШ долл. | 2020 | - | 16,315 |
Банк кредиттерінің жиыны | 6,734 | 71,847 | ||
Банктік емес несиелер | ||||
Кожема-Катко-Демеу | Тенге | 2024 | - | 641 |
Банктік емес кредиттердің жиыны | - | 641 | ||
Облигациялар | ||||
Облигациялар | АҚШ долл. | 2024 | 77,088 | 70,016 |
Облигациялардың жиыны | 77,088 | 70,016 | ||
Вексель бойынша міндеттемелер | ||||
«Қызылқұм» ЖШСa | АҚШ долл. | талап еткенге дейін | 14,004 | 17,460 |
Вексель бойынша міндеттемелер жиыны | 14,004 | 17,460 |
2020 жылы сыйақының тіркелген пайыздық мөлшерлемесімен қарыздар бойынша орташа алынған жылдық пайыздық мөлшерлеме 3.31% (2019 жыл: 3.67%) және құбылмалы сыйақы мөлшерлемесімен қарыздар бойынша 2020 жылы 1.99% (2019 жыл: 3.91%) құрады.
Қарызды салыстыру
Төмендегі кестеде ұсынылған кезеңдердің әрқайсысы үшін қарыз сомасының және Топтың қаржылық қызмет нәтижесінде туындайтын міндеттемелеріндегі өзгерістердің талдауы берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Кредиттер және қарыздар | Міндеттемелер жалдау бойынша | Жиыны |
---|---|---|---|
2018 жылғы 31 желтоқсандағы борыш | 199,690 | 479 | 200,169 |
Кредиттер мен қарыздардан түсетін түсімдер | 203,250 | - | 203,250 |
Облигациялар шығарылымы | 70,000 | - | 70,000 |
Бизнесті сатып алудан түсетін түсімдер | 17,441 | - | 17,441 |
Сыйақыны есептеу | 7,140 | 197 | 7,337 |
Кредиттер мен қарыздарды өтеу | (255,872) | (463) | (256,335) |
Облигацияларды өтеу | (73,500) | - | (73,500) |
Сыйақыны төлеу | (7,008) | (176) | (7,184) |
Бағамдық айырмашылық | (1,121) | (2) | (1,123) |
Ақша қаражатының қозғалысына байланысты емес өзге де өзгерістер | (56) | 1,359 | 1,303 |
2019 жылғы 31 желтоқсандағы борыш | 159,964 | 1,394 | 161,358 |
Кредиттер мен қарыздардан түсетін түсімдер | 119,093 | - | 119,093 |
Бағамдық айырмашылық | 11,391 | 17 | 11,408 |
Сыйақыны есептеу | 4,174 | 110 | 4,284 |
Кредиттер мен қарыздарды өтеу | (191,991) | (465) | (192,456) |
Сыйақыны төлеу | (4,149) | (128) | (4,277) |
Ақша қаражатының қозғалысына байланысты емес өзге де өзгерістер | (656) | (182) | (838) |
2020 жылғы 31 желтоқсандағы борыш | 97,826 | 746 | 98,572 |
34. Резервтер
Қазақстандық миллион теңгемен | Кәсіптік ауруларға байланысты өтемақы төлеуге арналған резерв | Қоршаған ортаны қорғауға арналған резерв | Кен орындарын қалпына келтіруге арналған резерв | Өзгелері | Жиыны |
---|---|---|---|---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға | |||||
Ұзақ мерзімді | 246 | 2,994 | 29,607 | 38 | 32,885 |
Қысқа мерзімді | 91 | 96 | - | - | 187 |
Жиыны | 337 | 3,090 | 29,607 | 38 | 33,072 |
Жыл ішінде құрылған резервтер | 36 | - | 1,840 | 2 | 1,878 |
Дисконтты есептен шығару | 25 | 202 | 2,564 | - | 2,791 |
Шығуы | - | - | (22) | - | (22) |
Бизнесті сатып алудан түсетін түсімдер | - | - | 712 | - | 712 |
Жыл ішінде пайдаланылған резервтер | (85) | (46) | (589) | - | (720) |
Есептік бағалаулардағы өзгерістер | - | 270 | 2,393 | - | 2,663 |
2019 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
Ұзақ мерзімді | 228 | 3,420 | 35,799 | 40 | 39,487 |
Қысқа мерзімді | 85 | 96 | 706 | - | 887 |
Жиыны | 313 | 3,516 | 36,505 | 40 | 33,072 |
Жыл ішінде құрылған резервтер | (27) | (1) | (27) | 2 | (53) |
Дисконтты есептен шығару | 22 | 244 | 2,362 | 1 | 2,629 |
Шығуы | - | - | (24) | - | (24) |
Резервті қалпына келтіру | - | - | (43) | - | (43) |
Жыл ішінде пайдаланылған резервтер | (77) | (100) | - | - | (177) |
Есептік бағалаулардағы өзгерістер | - | (459) | (14,975) | - | (15,434) |
2020 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
Ұзақ мерзімді | 154 | 3,061 | 23,135 | 43 | 26,393 |
Қысқа мерзімді | 77 | 96 | 706 | - | 879 |
Жиыны | 231 | 3,157 | 23,841 | 43 | 27,272 |
Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға арналған резерв
Топтардың радиоактивті қалдықтарды көму, объектіні жапқаннан кейін негізгі құралдардың ластанған объектілерін жою және пайдаланудан шығару жөніндегі заңды міндеттемесі бар. Резерв сомасы есепті кезеңнің соңында осы күнге қолданыста болған номиналды бағаларды пайдалана отырып айқындалды. Полигондарды жоюға және активтерді қалпына келтіруге арналған резерв сомасы қалдықтарды орналастыру полигондарын пайдаланудың күтілетін кезеңі үшін ұзақ мерзімді орташа инфляцияның болжамды ставкасын және есепті кезеңнің соңындағы дисконт мөлшерлемесін қолдана отырып, есепті күндерге қолданылған номиналды бағаларды пайдалана отырып айқындалған.
Кен орындарын қалпына келтіруге арналған резерв
Топ Топтың әрбір учаскесі бойынша кен орындарын қалпына келтіру шығындарын бағалауды жүзеге асырды. Жою іс-шараларына арналған шығындардың дисконтталмаған жалпы құны 116,533 миллион теңгені құрайды (2019 жыл: 97,087 миллион теңге). Кен орындарын қалпына келтіруге арналған резерв сомасы келтірілуге жататын шығыстар бойынша ағымдағы бағаларды (есепті күнгі бағаларды) пайдалана отырып және міндеттемені өтеу күніне дейінгі кезеңге инфляцияның болжамды мөлшерлемесін қолдану жолымен (2021-2045 жылдар кезеңі үшін 5.17% шегінде) айқындалған. Міндеттеменің ағымдағы құнын айқындау үшін пайдаланылған дисконттау мөлшерлемесі 2020 жылғы 31 желтоқсанда тәуекелсіз ставка болып табылатын жылдық 9.87%-ды (2019 жыл: жылдық 7.13%) құрады, өйткені болашақ ақшаның әкетілуі осындай міндеттемеге тән тәуекелдерді көрсетеді.
Міндеттеменің ұзақ мерзімді сипатын ескере отырып, әрбір кен орнын қалпына келтіру кезеңіндегі шығындардың нақты құнына қатысты белгісіздік бар (4 Ескертпе). Бағалаудағы өзгерістер жаңадан бұрғыланған ұңғымаларды, салынған құмтұтқыштарды және одан әрі жоюға жататын өзге де объектілерді ескере отырып, полигон объектілерін жою құнын жыл сайынғы негізде қайта есептеу салдарынан болады.
Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың талаптарына сәйкес топ кен орындарын қалпына келтіру жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруға ақшалай қаражатты арнайы ұзақ мерзімді депозиттік шотқа аударады. 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша арнайы депозиттік шотқа жинақталған аударымдар 19,246 миллион теңгені құрады (2019 жыл: 17,688 миллион теңге).
Төменде міндеттемелердің баланстық құнын есептеу үшін негіз болған негізгі жол берулер берілген:
- Топтың қазіргі уақытта барлау сатысында тұрған кен орындарында игеру мен өндіруді жалғастыру ықтималдығы жоғары. Бұл факт Топтың өндіруге және барлауға арналған барлық келісімшарттары бойынша кен орындарын қалпына келтіру бойынша сындарлы міндеттеменің туындауына алып келеді
- ақша қаражатының кетуі болатын күтілетін кезеңді есептеу кен орындарының қызмет ету мерзіміне негізделеді. Шығындардың едәуір бөлігі 2021-2045 жылдары, яғни кен орындарының қызмет ету мерзімінің соңында болады деп күтілуде
35. Кредиторлық берешек
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Саудалық кредиторлық берешек | 23,227 | 25,070 |
Байланысты тараптарға саудалық кредиторлық берешек | 18,880 | 32,163 |
Қысқа мерзімді кредиторлық берешектің жиыны | 42,107 | 57,233 |
Өзге кредиторлық берешек | 1,841 | 1,328 |
Байланысты тараптардың өзге кредиторлық берешегі | - | 1 |
Өзге кредиторлық берешектің жиыны | 1,841 | 1,329 |
Қысқа мерзімді кредиторлық берешектің жиыны | 43,948 | 58,562 |
Топтың саудалық және өзге де кредиторлық берешекке қатысты валюталық тәуекелге және өтімділік тәуекеліне ұшырағыштығы туралы ақпарат 40 Ескертпеде ашылған.
36. Басқа міндеттемелер
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Ұзақ мерзімді | ||
Алынған аванстар | 3,632 | 3,431 |
Болашақ кезеңдердің шығыстары | 1,309 | 1,397 |
Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 396 | 897 |
Артықшылықты акцияларды ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 265 | 265 |
Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 250 | 69 |
Байланысты тараптардан алынған аванстар | 7 | 12 |
Басқа міндеттемелер | 352 | 531 |
Ұзақ мерзімді өзге міндеттемелердің жиыны | 6,211 | 6,602 |
Қысқа мерзімді | ||
Уран своп келісімшарттары бойынша өтелетін берешек | 11,588 | 4,178 |
Тауарлық қарыздар бойынша міндеттемелер | 10,522 | - |
Пайдаланылмаған демалыстар мен сыйлықақылар бойынша есептелген міндеттемелер | 5,775 | 5,521 |
Еңбекақы бойынша қарыз | 1,509 | 1,694 |
Алынған аванстар | 1,460 | 1,663 |
Әлеуметтік жарналар | 1,078 | 1,007 |
Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 620 | 581 |
Бақыланбайтын үлес бойынша төленетін дивидендтер | 265 | 4,775 |
Болашақ кезеңдердің шығыстары | 203 | 319 |
Сатып алушылармен шарттар бойынша міндеттемелер | 85 | - |
Байланысты тараптардан алынған аванстар | 69 | 218 |
Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 7 | 165 |
Басқа міндеттемелер | 1,337 | 561 |
Қысқа мерзімді өзге міндеттемелердің жиыны | 34,518 | 20,682 |
Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар шеңберінде топ жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар жасалғанға дейін келісімшарттық аумақтарды геологиялық зерттеуге және уран кен орындарын барлауға мемлекет шеккен жиынтық шығындарды өтеу бойынша міндеттемелерді көтереді. Салық заңнамасының талаптарына сәйкес тарихи шығындар коммерциялық өндіру күнінен басталатын 10 жылдық кезең аяқталғанға дейін тең тоқсан сайынғы төлемдермен өтелуге жатады. Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер АҚШ долларында номинаіияланған тарихи шығындар үшін 3.3% және теңгемен номинацияланған тарихи шығындар үшін 7% мөлшерлеме бойынша дисконтталған болжамды болашақ төлемдер сомасында көрсетіледі.
37. Шартты және шарттық міндеттемелер
Келісімшарттық міндеттемелерді сақтау
«Қазақстан Республикасында төтенше жағдайды енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 15 наурыздағы №285 Жарлығына сәйкес қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында 2020 жылғы 16 наурыздан 2020 жылғы 15 сәуірге дейін төтенше жағдай енгізілді, кейіннен ол 2020 жылғы 11 мамырға дейін ұзартылды. Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдайдың күрделілігін және коронавирустық инфекциямен сырқаттанушылықтың өсуін ескере отырып, 2020 жылғы 5 шілдеден бастап ҚР Президенті жанындағы төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссияның шешімімен 14 күнге шектеу шаралары енгізілді, кейіннен 2020 жылғы 16 тамызға дейін ұзартылды.
Өндірістік қауіпсіздікті және қызметкерлердің денсаулығын қамтамасыз ету компания қызметіндегі маңызды басымдық болып табылады. Коронавирустық инфекцияның таралуына жол бермеу мақсатында «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жыл ішінде бірқатар шаралар қабылдады, оның ішінде тау-кен дайындық және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстары тоқтатылды. Осыған байланысты 2020 жылға арналған өндірістік жоспарлар түзетілді. Жұмыстардың нәтижесінде ЕТҰ бойынша өндіру көлемі бойынша келісімшарттық міндеттемелерден ауытқу ҚР заңнамасында белгіленген жол берілетін мәндерден асып түсті. Барлық ЕТҰ уәкілетті органнан форс-мажор басталғаны туралы куәлік алды және құзыретті органға форс-мажордың басталуына байланысты өндіру көлемінің төмендегені туралы хабарлама жіберді.
2020 жылғы 13 сәуірде ҚР Президенті жанындағы төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссияға Энергетика министрлігіне басқа министрліктермен бірлесіп, жер қойнауын пайдаланушылардың 2020 жылға арналған келісімшарттық және лицензиялық міндеттемелері мен жұмыс бағдарламаларының орындалу мерзімдерін айыппұл санкцияларынсыз ауыстыру мүмкіндігін пысықтау тапсырылды. Осы шешімге сәйкес ЕТҰ 2020 жылғы өндіру көлемін азайту жөніндегі жұмыс бағдарламаларына өзгерістер енгізу туралы рұқсат алу үшін жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға қол қою үшін энергетика министрлігіне жүгінді. ЕТҰ 2021 жылы жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға толықтырулар енгізуді жоспарлап отыр.
Сот талқылаулары
Топқа мезгіл-мезгіл, әдеттегі іс-әрекет барысында талап арыздар түсуі мүмкін. Өз бағалауына сүйене отырып, басшылық олар айтарлықтай шығындарға әкелмейді деп санайды.
Салық салу
Қазақстан Республикасындағы салық шарттары өзгерістерге, жүйесіз қолдануға және өзіндік түсіндіруге бейім. Атап айтқанда, жер қойнауын пайдалануға арналған ағымдағы келісімшарттардың 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап салықтық тұрақтылығы жоқ және салық міндеттемелері жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен есептеледі, бұл топтың позициясын қоса алғанда, жер қойнауын пайдаланушылардың салық позицияларының қолайсыз өзгерістеріне әкеп соғуы мүмкін. Қазақстан заңдары мен ережелерін түсіндірудегі алшақтықтар Топ пен қазақстандық уәкілетті органдардың қосымша салықтар, айыппұлдар мен өсімпұлдар есептеуіне алып келуі мүмкін.
Қазақстандық заңнама және салық салу практикасы үздіксіз даму жағдайында, сондықтан әртүрлі түсіндірулерге және кері күші болуы мүмкін жиі өзгерістерге ұшырайды. Кейбір жағдайларда салық салынатын базаны айқындау мақсатында салық заңнамасы ҚЕХС ережелеріне сілтеме жасайды, бұл ретте қазақстандық салық органдарының ҚЕХС тиісті ережелерін түсіндіруі басшылық осы қаржылық есептілікті дайындау кезінде қолданған есепке алу саясаттарынан, пайымдаулардан және бағалардан ерекшеленуі мүмкін, бұл Топта қосымша салық міндеттемелерінің туындауына әкеп соғуы мүмкін. Салық органдары салық жылы аяқталғаннан кейін бес жыл ішінде ретроспективті тексеру жүргізе алады.
Топ басшылығы оның тиісті заңнаманы түсіндіруі қолайлы деп санайды және Топтың салық ұстанымы негізделген болады. Салықтық даулар мен есептеулер туралы толық ақпарат төменде осы ескертпеде берілген. Топ басшылығының пікірінше, Топ осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте қалыптастырылған резервтерден асатын ағымдағы және әлеуетті салықтық талаптар бойынша елеулі шығындарға ұшырамайды.
(а) Трансферттік баға белгілеу
Трансферттік баға белгілеу туралы Заңға сәйкес халықаралық операциялар мемлекеттік бақылауға жатады. Осы Заң қазақстандық компанияларға бағалар мен дифференциалдарды растайтын құжаттаманың болуын қоса алғанда, экономикалық негіздемені және халықаралық операцияларда пайдаланылған бағаларды есептеу әдісін сақтауды және қажет болған кезде ұсынуды ұйғарады. Сонымен қатар, дифференциалдар оффшорлық елдерде тіркелген компаниялармен халықаралық операцияларға қолданыла алмайды. Мәміле бағасы нарықтық бағадан ауытқыған жағдайда салық органдары салық салынатын баптарды түзетуге және қосымша салықтар, өсімпұлдар мен айыппұлдар салуға құқылы. Топтың трансферттік баға белгілеу саясатына салық органдары дау айта алатын тәуекелдерге қарамастан, басшылық, егер топтың трансферттік баға белгілеу саясатына салық органдары дау айтқан жағдайда, ол өз ұстанымын негіздей алады және экспорттық бағалардың қалыптасуын растайтын барлық қажетті құжаттаманы бере алады деп есептейді. 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап Топ нарықтық бағаға дейін табыс салығын қосымша есептеуді дербес жүргізеді. 2020 жылға қосымша есептеу сомасы 1,597 миллион теңгені құрады (2019 жыл: 1,474 миллион теңге) (18 Ескертпе).
(б) Топ кәсіпорындарының кешенді салықтық тексерулері
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша топтың жыл бойы кешенді салықтық тексерулердің болмауына байланысты салық органдарымен қандай да бір шешілмеген мәселелері болған жоқ.
Сақтандыру
Қазақстанда сақтандыру қызметтерінің нарығы қалыптасу кезеңінде және басқа елдерде таралған сақтандырудың көптеген түрлері әзірге қол жетімді емес. Топтың өзінің өндірістік құрылыстарына, өндірістің тоқтап қалуынан туындаған залалдарға немесе авариялар немесе топ қызметі нәтижесінде жылжымайтын мүлік объектілеріне немесе қоршаған ортаға келтірілген залалға байланысты үшінші тараптар алдында туындаған міндеттемелерге қатысты толық сақтандыру қорғанысы болмайды.
Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі міндеттемелер
Есепті күнгі жағдай бойынша басшылық Үлбі металлургия зауытының өндірістік кешенін қалпына келтіруді және бөлшектеуді қаржыландыру бойынша топтың заңды немесе конструктивті міндеттемелері жоқ деп қорытындылады (4 Ескертпе).
Кепілдікте
Кепілдіктер екінші тарап өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда Топтың төлемдерді жүзеге асыру жөніндегі қайтарып алынбайтын міндеттемелерін білдіреді. Кейбір байланысты тараптарға берілген қаржылық кепілдіктер бойынша ең жоғары кредиттік тәуекел 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 19,390 миллион теңгені (2019 жыл: 15,038 миллион теңге) құрады (8 Ескертпе).
Кредиттік шарттардың талаптарын сақтау
Топ негізінен кредиттер мен қарыздарға байланысты белгілі бір шарттарды орындауы керек. Бұл шарттардың орындалмауы топ үшін жағымсыз салдарға, соның ішінде қарыз қаражаты бойынша шығыстардың ұлғаюы және дефолтты жариялауға әкеліп соғуы ықтимал. 2020 жылғы 31 желтоқсандағы және 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша. Топ кредиттік шарттарда көзделген талаптарды сақтады.
38. Бақыланбайтын үлес
Төмендегі кестеде 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топ үшін елеулі бақыланбайтын үлесі бар елеулі еншілес кәсіпорындар туралы ақпарат берілген:
Еншілес кәсіпорынның атауы | Тіркеу орны және негізгі қызмет орны | Бақыланбайтын үлес пайызы | Бақыланбайтын үлеске келетін пайда/шығын | Еншілес кәсіпорындағы жинақталған бақыланбайтын үлестер |
---|---|---|---|---|
"Үлбі металлургия зауыты" АҚ | Қазақстан | 9.82% | 788 | 7,284 |
"Аппақ" ЖШС | Қазақстан | 35% | 2,889 | 9,387 |
"Инкай" БК" ЖШС | Қазақстан | 40% | 19,304 | 94,682 |
"Хорасан-U" БК" ЖШС | Қазақстан | 50% | 8,888 | 98,450 |
"Байкен-U" ЖШС | Қазақстан | 47.5% | 6,245 | 57,301 |
Жиыны | 38,114 | 267,104 |
Төмендегі кестеде 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топ үшін елеулі бақыланбайтын үлесі бар елеулі еншілес кәсіпорындар туралы ақпарат берілген:
Еншілес кәсіпорынның атауы | Тіркеу орны және негізгі қызмет орны | Бақыланбайтын үлес пайызы | Бақыланбайтын үлеске келетін пайда/шығын | Еншілес кәсіпорындағы жинақталған бақыланбайтын үлестер |
---|---|---|---|---|
"Үлбі металлургия зауыты" АҚ | Казахстан | 9.82% | 370 | 6,761 |
"Аппақ" ЖШС | Қазақстан | 35% | 1,902 | 8,401 |
"Инкай" БК" ЖШС | Қазақстан | 40% | 13,263 | 87,579 |
"Хорасан-U" БК" ЖШС | Қазақстан | 50% | 3,759 | 89,563 |
"Байкен-U" ЖШС | Қазақстан | 47.5% | 4,908 | 61,515 |
Жиыны | 24,202 | 253,819 |
Осы еншілес кәсіпорындар бойынша жинақталған қаржылық ақпарат төмендегі кестеде келтірілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | «Үлбі металлургия зауыты» АҚ | «Аппақ» ЖШС | "Инкай" БК" ЖШС | "Байкен-U" ЖШС | «Хорасан-U» БК» ЖШС | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | 2020 | 2019 | |
Қысқа мерзімді активтер | 46,052 | 41,913 | 17,428 | 15,648 | 54,033 | 46,442 | 29,913 | 39,294 | 63,461 | 40,930 |
Ұзақ мерзімді активтер | 40,019 | 41,232 | 15,578 | 13,603 | 221,077 | 228,141 | 113,575 | 120,579 | 185,335 | 194,694 |
Қысқа мерзімді міндеттемелер | (7,046) | (6,304) | (3,000) | (2,337) | (8,731) | (20,959) | (3,604) | (8,257) | (16,441) | (19,666) |
Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (7,116) | (7,232) | (3,052) | (2,915) | (35,470) | (35,478) | (19,086) | (22,110) | (35,291) | (36,832) |
Капитал, соның ішінде | 71,909 | 69,609 | 26,954 | 23,999 | 230,909 | 218,146 | 129,798 | 129,506 | 197,064 | 179,126 |
Топтың меншікті капиталы | 64,625 | 62,849 | 17,576 | 15,597 | 136,227 | 130,567 | 63,497 | 67,991 | 98,614 | 89,563 |
Бақыланбайтын үлес | 7,284 | 6,760 | 9,378 | 8,402 | 94,682 | 87,579 | 57,301 | 61,515 | 98,450 | 89,563 |
Түсім | 46,338 | 42,229 | 21,970 | 18,378 | 78,973 | 75,819 | 38,060 | 38,477 | 49,290 | 37,589 |
Тозу және амортизация | (1,666) | (1,552) | (1,073) | (2,192) | (10,985) | (11,021) | (10,028) | (9,195) | (11,394) | (7,911) |
Оның ішінде түзетулердің әділ құнға дейінгі амортизациясы | - | - | - | - | (3,356) | (2,847) | (3,992) | (4,313) | (6,366) | (3,076) |
Қаржылық кірістер | 171 | 378 | 244 | 110 | 111 | 187 | 358 | 717 | 187 | 150 |
Қаржылық шығындар | (636) | (448) | (180) | (170) | (339) | (859) | (123) | (100) | (105) | (82) |
Табыс салығы | (3,314) | (1,722) | (2,918) | (1,524) | (13,597) | (8,961) | (4,395) | (3,799) | (5,699) | (3,059) |
Оның ішінде түзетулердің амортизациясынан әділ құнға дейінгі салықтық әсері | - | - | - | - | 658 | 576 | 800 | 1,027 | 1,273 | 1,166 |
Бағам айырмасы бойынша таза пайда/ (шығын) | 1,379 | (142) | 388 | (52) | 285 | 156 | 399 | (120) | 1,826 | 251 |
(Құнсыздану)/құнсыздануды қалпына келтіру | (112) | (480) | (78) | (54) | - | (209) | - | (17) | - | 2 |
Жыл ішіндегі пайда | 5,463 | 3,267 | 8,227 | 5,435 | 33,315 | 33,157 | 13,148 | 10,333 | 17,775 | 7,518 |
Компанияның акционерлеріне қатысты пайда | 4,675 | 2,897 | 5,348 | 3,533 | 14,011 | 19,894 | 6,903 | 5,425 | 8,887 | 3,759 |
Бақыланбайтын үлеске жататын пайда | 788 | 370 | 2,879 | 1,902 | 19,304 | 13,263 | 6,245 | 4,908 | 8,888 | 3,759 |
Жыл ішіндегі пайда | 5,463 | 3,267 | 8,227 | 5,435 | 33,315 | 33,157 | 13,148 | 10,333 | 17,775 | 7,518 |
Жыл ішіндегі басқа да жиынтық кіріс/(шығын) | 50 | (85) | 1 | - | (32) | (293) | (20) | (106) | - | - |
Бір жылдағы барлық жиынтық табыс/(шығын) | 5,513 | 3,182 | 8,228 | 5,435 | 33,283 | 32,864 | 13,128 | 10,227 | 17,775 | 7,518 |
Бақыланбайтын қатысу үлестеріне жарияланған дивидендтер | 268 | - | 1,902 | 1,533 | 12,189 | 8,613 | 10,450 | 13,775 | - | - |
Ақша қаражатының таза түсімі / (шығуы): | ||||||||||
операциялық қызметтен | 6,935 | 3,126 | 5,807 | 5,014 | 46,968 | 36,443 | 19,324 | 20,722 | 19,052 | 11,166 |
инвестициялық қызметтен | (3,329) | (1,796) | (2,346) | (1,890) | (6,016) | 798 | (5,124) | (5,594) | (3,032) | (1,723) |
қаржылық қызметтен | (2,958) | (308) | (5,481) | (4,680) | (30,749) | (44,152) | (22,038) | (29,045) | (3,367) | - |
Ақша қаражатының таза түсімі/(шығуы) | 648 | 1,022 | (2,020) | (1,556) | 10,203 | (6,911) | (7,838) | (13,917) | 12,653 | 9,443 |
39. Негізгі еншілес кәсіпорындар
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік мынадай еншілес кәсіпорындарды қамтиды:
Қызмет түрі | Иелену үлесі | ||
---|---|---|---|
2020 | 2019 | ||
"Қазатомөнеркәсіп-Даму" ЖШС | Топтың инвестициялық қызметі бойынша консультациялық қызметтер көрсету | 90% | 90% |
"KAP Technology" ЖШС | Байланыс қызметтерін көрсету | 100% | 100% |
"Қорған-Қазатомөнеркәсіп" ЖШС | Күзет қызметтерін көрсету | 100% | 100% |
"Аппақ" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 65% | 65% |
"Үлбі металлургия зауыты" АҚ | Уран материалдарын өндіру және қайта өңдеу, сирек металдар мен жартылай өткізгіш материалдар өндірісі | 90.18% | 90.18% |
"Волковгеология" АҚ | Уран кен орындарын геологиялық барлау және зерттеу, бұрғылау жұмыстарын жүзеге асыру, радиоактивтілік деңгейлерінің, экологиялық жағдайлардың мониторингі | 90% | 90% |
"Жоғары технологиялар институты" ЖШС | Ғылыми-зерттеу, жобалау-конструкторлық, тәжірибелік-конструкторлық және инжинирингтік консультациялық қызметтер көрсету | 100% | 100% |
"МК "KazSilicon" ЖШС | Металлургиялық және поликристалды кремнийді өндіру және сату, кремний өндірісінің қалдықтарын қайта өңдеу | 100% | 100% |
"Kazakhstan Solar Silicon" ЖШС | Күн сапалы кремний, кремний пластиналар және фотоэлектрлі пластиналар өндірісі | 100% | 100% |
"Astana Solar" ЖШС | Фотоэлектрлік модульдер өндірісі | 100% | 100% |
"ДП "Орталық" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 100% | 100% |
"РУ-6" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 100% | 100% |
"Қазатомөнеркәсіп-SaUran" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 100% | 100% |
"Сауда-көлік компаниясы" ЖШС | Кешенді материалдық-техникалық қамтамасыз ету және көлік-экспедициялық қызмет көрсету | 99.9999% | 99.9999% |
Kazakatom TH AG | Уранды іске асыру үшін маркетингтік функцияларды жүзеге асыру, қаржы қаражатын, тауарлар мен құқықтарды инвестициялау және әкімшілендіру | 100% | 100% |
"Инкай" БК" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 60% | 60% |
"Байкен-U" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 52.5% | 52.5% |
"Хорасан-U" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 50% | 50% |
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік мынадай бірлескен операцияларды қамтиды:
Қызмет түрі | Иелену үлесі | ||
---|---|---|---|
2020 | 2019 | ||
"Қаратау" ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 50% | 50% |
"Ақбастау" БК" АҚ | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 50% | 50% |
Energy Asia (BVI) Limited (EAL) | Коммерциялық және инвестициялық қызмет | 50% | 50% |
Швейцарияда орналасқан Kazakatom TH AG және Виргин аралдарында тіркелген eal компанияларын қоспағанда, барлық кәсіпорындар тіркелген және өз қызметін Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырады.
40. Қаржылық тәуекелдерді басқару
Қаржы құралдарына қатысты есепке алу саясаты және ашу қаржы құралдарының мынадай сыныптарына қолданылады:
Қазақстандық миллион теңгемен | Ескерт. | 2020 | 2019 |
---|---|---|---|
Қаржылық активтер | |||
Сауда дебиторлық берешегі | 27 | 117,314 | 90,533 |
Банктердегі ағымдағы шоттар | 31 | 95,237 | 82,905 |
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 28 | 15,200 | 13,652 |
Талап етілгенге дейінгі салымдар | 31 | 14,987 | 14,146 |
Байланысты тараптарға берілген қарыздар | 30 | 11,512 | 12,923 |
Басқа инвестициялар | 5,423 | 567 | |
Кері репо мәмілелері | 31 | 3,118 | - |
Туынды қаржы активі | 1,048 | 543 | |
Қызметкерлерге берілген қарыздар | 28 | 454 | 596 |
Байланысты тараптардан дивидендтер бойынша берешек | 28 | 310 | 5,074 |
Басқа да дебиторлық берешек | 27 | 104 | 161 |
Шұғыл депозиттер | 28 | 15 | 14 |
Кассадағы ақша қаражаты | 31 | 5 | 14 |
Жолдағы ақша | 31 | - | 1,495 |
Қаржылық активтер жиыны | 264,727 | 222,623 | |
Қаржылық міндеттемелер | |||
Облигациялар | 33 | 77,088 | 70,016 |
Саудалық кредиторлық берешек | 35 | 42,107 | 57,233 |
Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 33 | 14,004 | 17,460 |
Банктік несиелер | 33 | 6,734 | 71,847 |
Өзге кредиторлық берешек | 35 | 1,841 | 1,329 |
Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 36 | 1,016 | 1,478 |
Жалдау бойынша міндеттемелер | 746 | 1,394 | |
Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 36 | 257 | 69 |
Артықшылықты акцияларды ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 36 | 265 | 265 |
Өзге қатысушыларға төленетін дивидендтер | 36 | 265 | 4,775 |
Банктік емес несиелер | 33 | - | 641 |
Қаржылық міндеттемелер жиыны | 144,323 | 226,507 |
Қаржылық тәуекелдерге кредиттік тәуекел, өтімділік тәуекелі және нарықтық тәуекел (валюталық тәуекел, пайыздық тәуекел және өзге де баға тәуекелі) жатады. Тәуекелдерді басқару жөніндегі топтың саясаты топ ұшырайтын тәуекелдерді анықтау және талдау, тәуекелдің жол берілетін шекті мәндерін және бақылаудың тиісті тетіктерін белгілеу, сондай-ақ тәуекелдер мониторингі және белгіленген шектеулерді сақтау мақсатында әзірленді. Тәуекелдерді басқару саясаты мен жүйелері нарық жағдайлары мен топ қызметінің өзгеруіне байланысты өзгерістер енгізу қажеттілігі тұрғысынан үнемі талданады. Топ тәуекелдерді басқару процесінде ішкі саясаттар мен рәсімдерді орындау мониторингінің тиісінше жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
Осы ескертпеде топтың көрсетілген қаржылық тәуекелдердің әрқайсысына ұшырағыштығы туралы, топтың мақсаттары, оның саясаты және осы тәуекелдерді бағалау мен басқару рәсімдері туралы және топтың капиталды басқаруға тәсілдері туралы ақпарат берілген. Сандық сипаттағы қосымша ақпарат осы шоғырландырылған қаржылық есептіліктің бүкіл мәтіні бойынша ашылады.
Директорлар кеңесі топтың мақсаттарын қоюға және тәуекелдерді басқару жөніндегі саясатты бекітуге жауап береді. Басқарма тәуекелдерді басқару саясатын іске асыруға және тәуекелдерді басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыруға жауап береді. Тәуекелдерді басқару жөніндегі комитет оның орындалуына жауап береді және басқарма мен Директорлар кеңесі алдында өз жұмысы туралы тұрақты есеп береді.
Кредиттік тәуекел
Топ кредиттік тәуекелге, атап айтқанда, қаржы құралы бойынша Тараптардың бірінің өз міндеттемелерін орындамау арқылы екінші тарапқа қаржылық залал келтіру тәуекеліне ұшырайды.
Кредиттік тәуекелге ұшырау төлемді кейінге қалдыру шартымен топтың өнімді сатуы және нәтижесінде қаржылық активтер туындайтын контрагенттермен басқа да мәмілелер жасау нәтижесінде туындайды. Несиелік тәуекел, негізінен, топтағы клиенттердің дебиторлық берешектерімен, ақша қаражаттарымен және олардың баламаларымен, қызметкерлерге және байланысты тараптарға берілген мерзімді депозиттермен және қарыздармен байланысты.
Қаржы активтерінің баланстық құны және қаржылық кепілдіктердің номиналды құны (37 Ескертпе) Топтың кредиттік тәуекелге ұшырағыштығының ең жоғары деңгейін көрсетеді.
Ақша қаражатымен және олардың баламаларымен және мерзімді депозиттермен байланысты кредиттік тәуекел контрагенттерді халықаралық рейтингтік агенттіктер беретін жоғары қолжетімді кредиттік рейтингтері бар банктер ұсынуына байланысты шектелген.
Төменде 2020 жылғы 31 желтоқсанға топтың салымдары орналастырылған қаржы мекемелерінің кредиттік рейтингі туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Рейтингімен Standard & Poor’s AАА А- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВВ+ ВBB- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВ+ В- | Өзгелері | Жиыны |
---|---|---|---|---|---|
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 924 | 1,035 | 12,812 | 429 | 15,200 |
Шұғыл депозиттер | - | - | 15 | - | 15 |
Банктердегі ағымдағы шоттар | 7,476 | 33,758 | 54,001 | 2 | 95,237 |
Талап етілгенге дейінгі салымдар | 651 | - | 14,336 | - | 14,987 |
Жиыны | 9,051 | 34,793 | 81,164 | 431 | 125,439 |
Төменде 2019 жылғы 31 желтоқсанға топтың салымдары орналастырылған қаржы мекемелерінің кредиттік рейтингі туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Рейтингімен Standard & Poor’s AАА А- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВВ+ ВBB- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВ+ В- | Өзгелері | Жиыны |
---|---|---|---|---|---|
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 2,071 | 853 | 10,362 | 366 | 13,652 |
Шұғыл депозиттер | - | - | 14 | - | 14 |
Банктердегі ағымдағы шоттар | 13,087 | 5,804 | 64,014 | - | 82,905 |
Талап етілгенге дейінгі салымдар | 131 | 332 | 13,683 | - | 14,146 |
Жиыны | 15,289 | 6,989 | 88,073 | 366 | 110,717 |
Топ барлық сауда және өзге де дебиторлық берешек үшін бүкіл мерзім ішінде күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві пайдаланылатын күтілетін кредиттік залалдарды бағалауға 9 ҚЕХС (IFRS) көзделген оңайлатылған тәсілді қолданады.
Күтілетін несиелік шығындарды бағалау үшін сауда қарызы несиелік тәуекелдің жалпы сипаттамаларына және төлемнің кешіктірілген күндерінің санына қарай топтастырылды.
Күтілетін кредиттік шығындардың деңгейлері тиісінше 2020 жылғы 31 желтоқсанға немесе 2019 жылғы 31 желтоқсанға дейін 24 ай бұрын сату бойынша төлемдер кестесіне және осы кезеңде келтірілген ұқсас Тарихи кредиттік залалдарға негізделеді. Өткен кезеңдердегі шығындар деңгейі макроэкономикалық факторлар туралы ағымдағы және болжамды ақпаратты ескере отырып түзетілмейді, өйткені оның айтарлықтай әсері жоқ.
Жақын болашақта күтілетін орта (12 ай) күтілетін несиелік шығындардың параметрлерін бағалау үшін қолданылатын уақыт қатарларында көрсетілген ортаға ұқсас.
Сауда дебиторлық берешекке қатысты кредиттік шығындарға арналған бағалау резерві төмендегі кестеде ұсынылған резервтер матрицасына сәйкес айқындалады.
Қазақстандық миллион теңгемен | Шығындар деңгейі | Жалпы баланстық құны | Барлық мерзім үшін күтілетін кредиттік шығындар |
---|---|---|---|
2020 ж. Сауда дебиторлық берешегі |
|||
ағымдағы | 0.07% | 114,072 | (81) |
төлемі 30-дан 90 күнге дейін кешіктірілген | 0.15% | 3,328 | (5) |
төлемі 360 күннен астам кешіктірілген | 100% | 23 | (23) |
Сауда дебиторлық берешегінің жиынтығы (жалпы баланстық құны) | 117,423 | ||
Кредиттік шығындарға арналған бағалау резерві | (109) | ||
Сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша сауда дебиторлық берешек жиынтығы (баланстық құны) | 117,314 |
Қазақстандық миллион теңгемен | Шығындар деңгейі | Жалпы баланстық құны | Барлық мерзім үшін күтілетін кредиттік шығындар |
---|---|---|---|
2019 ж. Сауда дебиторлық берешегі |
|||
ағымдағы | 0.19% | 87,338 | (415) |
төлемі 30-дан 90 күнге дейін кешіктірілген | 0.47% | 3,617 | (7) |
төлемі 360 күннен астам кешіктірілген | 100% | 61 | (61) |
Сауда дебиторлық берешегінің жиынтығы (жалпы баланстық құны) | 91,016 | ||
Кредиттік шығындарға арналған бағалау резерві | (483) | ||
Сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша сауда дебиторлық берешек жиынтығы (баланстық құны) | 90,533 |
Төмендегі кестеде 2020 және 2019 жылдардың басы мен аяғы арасындағы кезеңде болған сауда және басқа да дебиторлық берешек үшін кредиттік шығындарға арналған бағалау резервіндегі өзгерістер түсіндіріледі.
Қазақстандық миллион теңгемен | Сауда дебиторлық берешегі | Басқа да дебиторлық берешек |
---|---|---|
2019 жылғы 1 қаңтарға құнсыздануға арналған резерв | 139 | 371 |
Жыл ішінде құнсыздануға арналған резервтің ұлғаюы | 395 | 34 |
Есептік бағалаудағы өзгеріс | - | 673 |
Қалпына келтірілді | 123 | 18 |
Сату үшін активтерге аударымдар | 149 | - |
Жыл ішінде есептен шығарылған сомалар | (77) | (296) |
2019 жылғы 31 желтоқсанға құнсыздануға арналған резерв | 483 | 764 |
Жыл ішінде құнсыздануға арналған резервтің ұлғаюы | 47 | 2 |
Қалпына келтірілді | (398) | (11) |
Жыл ішінде есептен шығарылған сомалар | (23) | (681) |
2020 жылғы 31 желтоқсанға құнсыздануға арналған резерв | 109 | 74 |
Топтың Сауда дебиторлық берешекке қатысты кредиттік тәуекелге ұшырауы, негізінен, әрбір сатып алушының жеке сипаттамаларына байланысты. Клиенттер базасының демографиялық көрсеткіштері, оның ішінде белгілі бір салаға немесе сатып алушылар өз қызметін жүзеге асыратын елге тән дефолт қаупі несиелік тәуекел деңгейіне аз әсер етеді. Топ кредиттік тәуекелдің шоғырлануына бейім. 2020 жылы топ табысының шамамен 66%-ы (2020 жылғы 31 желтоқсандағы дебиторлық берешектің 52%-ы) жеті негізгі сатып алушыға сатуға тиесілі (2019 жыл: кірістердің 67%-ы және дебиторлық берешектің 75%-ы жеті негізгі сатып алушыға сатуға келеді). Топ ұқсас сипаттамалары бар контрагенттерді олар байланысты тараптар болған кезде анықтайды.
Топ кредиттік саясатты қолданады, оған сәйкес әрбір жаңа клиенттің кредиттік қабілеттілігі оған төлемдер мен жеткізілімдерді жүзеге асырудың стандартты шарттары мен мерзімдері ұсынылғанға дейін жеке-жеке талданады.
Топ сауда және басқа дебиторлық берешектерге қатысты сақтандыруды талап етпейді.
Географиялық өңірлер бөлінісінде есепті күнгі жағдай бойынша сауда дебиторлық берешекке қатысты кредиттік тәуекелдің ең жоғары деңгейі мынадай болды:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қытай | 35,639 | 14,046 |
Еуропалық Одақ | 22,709 | 1,445 |
Ресей | 18,570 | 23,489 |
Ұлыбритания | 13,265 | - |
Канада | 9,089 | 3,394 |
Қазақстан | 6,932 | 4,250 |
АҚШ | 6,767 | 3,508 |
Жапония | 3,063 | 2,066 |
Аргентина | 1,221 | - |
Бразилия | 59 | - |
Үндістан | - | 38,335 |
Жиыны | 117,314 | 90,533 |
Тауарларды сату бойынша орташа кредиттік кезең 30 күнді құрайды. Шот-фактура берілген күннен бастап алғашқы 30 күн ішіндегі дебиторлық берешек бойынша пайыздар есептелмейді.
Байланысты тараптарға берілген қарыздарға (30 Ескертпе) және қызметкерлерге берілген қарыздарға (28 Ескертпе) қатысты кредиттік тәуекел берілген қаражатты қайтармау мүмкіндігіне байланысты туындайды. Бірлескен және қауымдасқан кәсіпорындар мен қызметкерлерге берілген қарыздарға қатысты топ қарыз алушылардың активтерін кепілдендіру түріндегі қарызды қамтамасыз етуді талап ету арқылы кредиттік тәуекелді азайтады. Қарыз алушылардың несиелік рейтингі жоқ.
Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау (ККШ)
Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау-оны алу үшін бағалау әдіснамасы, модельдері және бастапқы деректері пайдаланылатын бағалау. Мынадай компоненттер кредиттік шығындарға арналған бағалау резервіне елеулі әсер етеді: дефолтты айқындау, кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюы, дефолт ықтималдығы, дефолт тәуекеліне ұшырау және дефолт жағдайында шығын мөлшері, сондай-ақ макроэкономикалық сценарийлер модельдері. Топ есептелген күтілетін кредиттік шығындар мен берілген кредиттер мен кепілдіктер бойынша нақты шығындар арасындағы алшақтықты азайту мақсатында модельдер үшін модельдер мен бастапқы деректерді үнемі тексереді және растайды.
Топ күтілетін несиелік шығындарды, негізінен өзінің болжамды макроэкономикалық моделінің нәтижелерін бағалау үшін расталған болжамды ақпаратты пайдаланды. Талдау үшін оңай түсіндірілетін кейбір болжамдарды қолдануға болады: ЖІӨ өсу қарқыны, инфляция, айырбас бағамы, мұнай бағасы және қысқа мерзімді экономикалық индикатор. Соңғы макроэкономикалық сценарийде инфляция деңгейінің Тарихи байқалатын мәндері және жұмыс істемейтін қарыздар үлесі ғана пайдаланылады. Перспективалар туралы ақпарат есепті күннен кейінгі келесі жылдың көкжиегіндегі дефолт ықтималдығының параметрлеріне енгізіледі. Бұдан басқа, кредиттік шығындарды есептеу үшін S&P рейтингтік агенттігінің «Annual Global Corporate Default Study and Rating Transitions» жыл сайынғы есебіне сәйкес дефолттың корпоративтік орташа кумулятивтік ықтималдығы бойынша деректер жыл сайын жаңартылады.
Өтімділік тәуекелі
Өтімділік тәуекелі-бұл кәсіпорынның қаржылық міндеттемелерін орындауда қиындықтарға тап болу қаупі. Топ қолда бар қаражатты күнделікті пайдалану қажеттілігіне байланысты тәуекелге ұшырайды. Өтімділік тәуекелін топтың Корпоративтік қаржы департаменті басқарады. Басшылық ай сайын топтың ақша қаражатының қозғалысы болжамдарын бақылайды.
Топ негізінен қарыз қаражатынан, сауда және басқа да кредиторлық берешектен тұратын тұрақты қаржыландыру базасын қолдауға тырысады. Топтың өтімділікті басқаруға деген көзқарасы топтың өз міндеттемелерін өтеу үшін әдеттегі, сондай-ақ қауырт жағдайларда, жол берілмейтін шығындардың туындауына жол бермей және топтың беделіне нұқсан келтірмей жеткілікті өтімді қаражаттың мүмкіндігінше тұрақты болуын қамтамасыз ету болып табылады. Топ өтімділік деңгейіне қатысты күтпеген талаптарға тез және тиісті түрде жауап беру мүмкіндігіне ие болу үшін қолда бар ақша қаражатын өтімді активтердің әртараптандырылған портфельдеріне инвестициялайды.
Топ күтілетін операциялық шығыстарды жабу үшін жеткілікті көлемде бірінші талап ету бойынша қолжетімді ақша қаражатының болуын қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда ерекше жағдайлардың ықтимал әсері ескерілмейді, олардың пайда болуын негізді түрде болжау мүмкін емес, мысалы, табиғи апаттар.
Төменде өтімділік тәуекелін басқарудың маңызды элементі болып табылатын қысқа мерзімді депозиттерге орналастырылғандарды қоса алғанда, топтың пайдаланылмаған қарыздары және уақытша бос ақша туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қысқа мерзімді депозиттердегі сома | 14,987 | 14,147 |
Шоттардағы ақша қаражатының сомасы | 95,257 | 82,904 |
Қарыздар бойынша пайдаланылмаған сома | 241,602 | 124,342 |
Жиыны | 351,846 | 221,393 |
Бұдан әрі келтірілген кесте өтеуге дейін қалған шарттық мерзімдер бойынша есепті күнгі жағдай бойынша міндеттемелерді бөлінісін көрсетеді. Өтеу мерзімдері кестесінде ашылған сомалар алынған кредиттер бойынша міндеттемелердің жалпы сомасын және қаржылық кепілдіктерді қоса алғанда, келісімшарттық дисконтталмаған ақша ағындарын ұсынады. Бұл дисконтталмаған ақша ағындары қаржылық жағдай туралы есепке енгізілген сомадан ерекшеленеді, өйткені қаржылық жағдай туралы есепте көрсетілген сома дисконтталған ақша ағындары негізінде есептеледі.
Төлеуге берілетін сома тіркелген болып табылмаған жағдайларда, кестедегі сома есепті күнгі қолданыстағы шарттарға сүйене отырып айқындалады. Валюталық төлемдер спот-тың айырбастау бағамын пайдалана отырып, есепті кезеңнің соңына қайта есептеледі.
Төменде 2020 жылғы 31 желтоқсанға қаржылық міндеттемелерді өтеудің шарттық мерзімдері туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Баланстық құны | Шарт бойынша ақша қаражатының ағындары | Талап еткенге дейін және 1 айдан аз | 1 айдан 3 айға дейін | 3 айдан 1 жылға дейін | 1 жылдан 5 жылға дейін | 5 жылдан артық |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Банктік несиелер | 6,734 | 6,763 | - | - | 6,763 | - | - |
Банктік емес несиелер | - | - | - | - | - | - | - |
Облигациялар | 77,088 | 88,589 | - | - | 788 | 87,801 | - |
Саудалық кредиторлық берешек | 42,107 | 42,107 | - | 42,107 | - | - | - |
Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 14,004 | 14,004 | 14,004 | - | - | - | - |
Өзге кредиторлық берешек | 1,841 | 1,841 | - | 1,841 | - | - | - |
Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 1,016 | 1,055 | - | 155 | 465 | 435 | - |
Жалдау бойынша міндеттемелер | 746 | 898 | - | 133 | 400 | 262 | 103 |
Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 257 | 19,390 | 19,390 | - | - | - | - |
Артықшылықты акцияларды ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 265 | 265 | - | - | - | 265 | - |
Өзге қатысушыларға төленетін дивидендтер | 265 | 265 | - | 265 | - | - | - |
Жиыны | 144,323 | 175,177 | 33,394 | 44,501 | 8,416 | 88,763 | 103 |
Төменде 2019 жылғы 31 желтоқсанға қаржылық міндеттемелерді өтеудің шарттық мерзімдері туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Баланстық құны | Шарт бойынша ақша қаражатының ағындары | Талап еткенге дейін және 1 айдан аз | 1 айдан 3 айға дейін | 3 айдан 1 жылға дейін | 1 жылдан 5 жылға дейін | 5 жылдан артық |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Банктік несиелер | 71,847 | 72,064 | 55,425 | 5,593 | 11,046 | - | - |
Банктік емес несиелер | 641 | 641 | - | 641 | - | - | - |
Облигациялар | 70,016 | 83,183 | 231 | 462 | 2,795 | 79,695 | - |
Саудалық кредиторлық берешек | 57,233 | 57,233 | - | 57,233 | - | - | - |
Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 17,460 | 17,460 | 17,460 | - | - | - | - |
Өзге кредиторлық берешек | 1,329 | 1,329 | - | 1,329 | - | - | - |
Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 1,478 | 1,543 | - | 143 | 428 | 972 | - |
Жалдау бойынша міндеттемелер | 1,394 | 1,677 | - | 183 | 546 | 832 | 116 |
Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 69 | 15,038 | 15,038 | - | - | - | - |
Артықшылықты акцияларды ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 265 | 265 | - | - | 265 | - | |
Өзге қатысушыларға төленетін дивидендтер | 4,775 | 4,775 | - | 4,775 | - | - | - |
Жиыны | 226,507 | 255,208 | 88,154 | 70,359 | 14,815 | 81,764 | 116 |
Нарықтық тәуекел
Топ нарықтық тәуекелдердің әсеріне бейім. Нарықтық тәуекел-бұл нарықтық бағалардың өзгеруі топтың пайдасына немесе оның қаржылық құралдарының құнына теріс әсер ететін тәуекел. Нарықтық тәуекелдер а) шетел валюталары, б) пайыздық активтер мен міндеттемелер және В) нарықтағы жалпы және ерекше өзгерістер тәуекеліне ұшыраған үлестік құралдар бойынша ашық позициялармен байланысты. Нарықтық тәуекелді басқарудың мақсаты нарықтық тәуекелге ұшырауды бақылау және инвестициялардың кірістілігін оңтайландыруға қол жеткізе отырып, оны қолайлы шектерде ұстау болып табылады. Басшылық қабылданатын тәуекелдің деңгейіне қатысты лимиттерді белгілейді және олардың сақталуын тұрақты негізде бақылайды. Алайда, бұл тәсілді қолдану нарықта айтарлықтай өзгерістер болған жағдайда осы шектеулерден тыс шығындардың алдын ала алмайды.
Төменде келтірілген нарықтық тәуекелге сезімталдық бір фактордың өзгеруіне негізделген, өйткені барлық басқа ауыспалы сипаттамалар өзгеріссіз қалады. Іс жүзінде бұл мүмкін емес және бірнеше факторлардың өзгеруі бір – бірімен байланысты болуы мүмкін-мысалы, пайыздық мөлшерлеме мен валюта бағамдарының өзгеруі.
Валюталық тәуекел
Топ функционалдық валютадан өзгеше валютада көрсетілген сату, сатып алу және қарыздарды тарту операцияларын жүзеге асыра отырып, валюталық тәуекелге ұшырайды. Қарыздар топтың қолданыстағы бөлімшелері ақша қаражатының ағындары жинақталатын валютаға сәйкес келетін валюталармен көрсетілген. Осылайша, негізінен туынды құралдарды пайдаланбай экономикалық хеджирлеу әсеріне қол жеткізіледі. Шетел валюталарында көрсетілген өзге де ақшалай активтер мен міндеттемелерге қатысты топ төлем валютасын ескере отырып, болашақ шығыстарды жоспарлау арқылы жол берілетін шектерде тәуекелге ұшыраған нетто-позицияны ұстап тұруға тырысады. Топ негізінен АҚШ долларының құбылу қаупіне бейім.
Топтың валюталық тәуекелге ұшырағыштығы былайша берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
АҚШ долларымен көрсетілген | ||
Сауда дебиторлық берешегі | 105,945 | 84,105 |
Банктердегі ағымдағы шоттар | 60,125 | 50,635 |
Байланысты тараптарға берілген қарыздар* | 11,512 | 13,294 |
Талап етілгенге дейінгі салымдар | - | 2,296 |
Басқа да дебиторлық берешек | - | 3 |
Шұғыл депозиттер | - | 1 |
Басқа активтер | 13,300 | 1,028 |
Активтер жиыны | 190,882 | 151,362 |
Облигациялар* | (77,088) | (70,016) |
Банктік және банктік емес несиелер | (6,734) | (71,848) |
Сауда және өзге де кредиторлық берешек | (1,079) | (2,055) |
Басқа да қаржылық міндеттемелер | (10,593) | (50) |
Барлық міндеттемелер | (95,494) | (143,969) |
Валюталық тәуекелге ұшыраудың таза сомасы | 95,388 | 7,393 |
* байланысты тараптарға берілген қарыздар мен облигациялар теңгемен номинирленген, бірақ теңгеге қатысты АҚШ доллары бағамының өзгеруіне индекстеу туралы ережелерден тұрады.
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша теңге бағамының 14% ға әлсіреуі және АҚШ долларына қатысты 11% ға нығаюы (2019 жыл: 12% ға әлсіреуі және 9% ға нығаюы) кезең ішінде капитал мен пайданың немесе залалдың шамасын төменде көрсетілген сомаларға ұлғайтқан/азайтқан болар еді.
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Қазақстандық миллион теңгемен | ||
АҚШ доллары бағамының 14%-ға өсуі (2019 ж.: 12%) | 10,688 | 710 |
АҚШ доллары бағамының 11%-ға төмендеуі (2019 ж.: 9%) | (8,394) | (532) |
Жоғарыда көрсетілгендей, АҚШ долларына қатысты теңге бағамының өзгеруі 2020 жылғы тарихи нарықтық деректер негізінде есептелген орташа квадраттық ауытқу мөлшеріндегі нарықтық тәуекелдің ықтимал өзгерістері болып табылады.
Уранның нарықтық бағасының өзгеру тәуекелі
Топтың қызметі халықаралық нарықтарда АҚШ долларымен белгіленетін уран бағасының ауытқуына әсер етеді. Топтың жыл сайынғы бюджеті келесі жылға арналған уранның болжамды бағалары негізінде дайындалады. Уранның бағасы тарихи ауытқуларға ұшырайды және топтың бақылауынан тыс көптеген факторлардың әсерінен болады, олар мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
- атом электр станциялары тарапынан отын ретінде пайдаланылатын уранға сұраныс
- сұраныс пен ұсыныс арасындағы алшақтықты жою үшін қайта пайдалану және аралас жоғары байытылған компоненттердің болуы сияқты қайталама көздер деңгейінің сарқылуы
- Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің нормативтік актілерінің әсері
- уран саласына тікелей қатысты басқа да факторлар
Есепті күнгі жағдай бойынша Топтың қаржылық активтері мен қаржылық міндеттемелеріне қатысты нарықтық бағалардың өзгеру тәуекелінің елеулі әсері болған жоқ.
Сыйақы мөлшерлемесінің өзгеру тәуекелі
Сыйақы мөлшерлемелерінің өзгеруі негізінен тартылған қарыздарға олардың әділ құнын (сыйақының тіркелген ставкасы бар борыштық міндеттемелер) не олар бойынша ақша қаражатының болашақ ағындарын (сыйақының ауыспалы ставкасы бар борыштық міндеттемелер) өзгерте отырып әсер етеді. Жаңа кредиттер мен қарыздарды тарту кезінде басшылық өзінің кәсіби пайымдаулары негізінде өтеу мерзімі басталғанға дейін күтілетін кезең ішінде топ үшін қандай сыйақы мөлшерлемесі (тіркелген немесе ауыспалы) неғұрлым тиімді болатынын айқындайды. 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша топтың қарыз алу құралдарының шамамен 93%-ы (2019 жыл: шамамен 90%) сыйақының тіркелген мөлшерлемесіне ие. Есепті күнге сыйақы ставкаларының түрлері бойынша топтастырылған топтың пайыздық қаржы құралдарының құрылымы мынадай болды:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Сыйақының тіркелген ставкасы бар құралдар | ||
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 15,200 | 13,652 |
Талап етілгенге дейінгі салымдар | 14,987 | 14,146 |
Байланысты тараптарға берілген қарыздар | 11,512 | 12,923 |
Кері репо мәмілелері | 3,118 | - |
Шұғыл депозиттер | 15 | 14 |
Облигациялар | (77,088) | (70,016) |
Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | (14,004) | (17,460) |
Банктік несиелер | - | (55,531) |
Банктік емес несиелер | - | (641) |
Таза позиция | (46,260) | (102,913) |
Сыйақының құбылмалы мөлшерлемесі бар құралдар | ||
Банктік несиелер | (6,734) | (16,316) |
Таза позиция | (6,734) | (16,316) |
Тіркелген сыйақы ставкасы бар қаржы құралдарының әділ құнының сезімталдығын талдау
Топ өзгерістері кезең ішінде пайданың немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын құралдар үшін көзделген тәртіппен сыйақының тіркелген ставкасы бар ешқандай қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді ескермейді. Сондықтан есепті күнге сыйақы мөлшерлемелерінің қандай да бір өзгеруі кезең ішіндегі пайда немесе шығын көрсеткішіне әсер етпес еді. Алайда, қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелер пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруі салдарынан әділ құнның өзгеру тәуекеліне ұшырайды. Пайыздық мөлшерлемелердің ықтимал өзгерістері осындай қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің әділ құнына елеулі әсер етпейді.
Сыйақының құбылмалы ставкасы бар қаржы құралдарының ақша қаражаты ағындарының сезімталдығын талдау
2020 жылы 100 (25) базистік пунктке сыйақы мөлшерлемелерінің ұлғаюы (азаюы) (2019 жыл: 20 (20) базистік пунктке сыйақы мөлшерлемелерінің ұлғаюы (азаюы) есепті күнге капитал мен кезең ішіндегі пайданың немесе залалдың шамасын төменде көрсетілген сомаға азайтар (ұлғайтар) еді. Бұл болжам ағымдағы нарықтық мөлшерлемелерге, сондай-ақ экономикалық ортаға негізделген пайыздық мөлшерлемелердегі ықтимал өзгерістердің негізділігін басшылықтың бағалауы болып табылады. Бұл талдау барлық басқа айнымалылар, атап айтқанда шетел валюталарының айырбастау бағамдары өзгеріссіз қалады және есепті күнге өтелмеген міндеттемелердің сомасы жыл бойы өтелмеген болып қалады деген болжамға сүйене отырып жүргізілді.
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 |
---|---|---|
Базистік пункттерді 100 (2020 ж.), 20 (2019 ж.) ге ұлғаюы | (54) | (26) |
Базистік пункттердің 25 (2020 ж.), 20 (2019 ж.) азаюы | 13 | 26 |
Баланстық құнмен салыстырғанда әділ құн
Келесі кестеде көрсетілген құралдарды қоспағанда, топ қаржылық есептілікте танылған қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің баланстық құны олардың әділ құнына шамамен тең деп есептейді:
Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 | 2019 | ||
---|---|---|---|---|
Баланстық құны | Әділ құн | Баланстық құны | Әділ құн | |
Қаржылық міндеттемелер | ||||
Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 1,016 | 759 | 1,478 | 1,097 |
Жиыны | 1,016 | 759 | 1,478 | 1,097 |
Қаржылық міндеттемелердің әділ құнын бағалау кезінде басшылық мынадай жол берулерді пайдаланады: (а) процентсіз қаржылық міндеттемелер мен тіркелген пайыздық ставкасы бар міндеттемелер үшін қаржылық міндеттемелер рыноктық міндеттемелерге барынша жақындатылған тиімді пайыздық ставка бойынша дисконтталды; (б) құбылмалы ставкасы бар қаржылық міндеттемелер үшін қаржылық міндеттемелердің әділ құны іс жүзінде баланстық құннан ерекшеленбейді, өйткені ақшаның уақытша құнының әсері шамалы.
Капиталды басқару
Топ топтың үздіксіз қызметті жалғастыру, инвесторлардың, кредиторлардың және нарықтың сенімін сақтау, акционерлерге табыстылықтың қолайлы деңгейін қамтамасыз ету, капитал құнын барынша азайтуға мүмкіндік беретін капиталдың оңтайлы құрылымын қолдау, сондай-ақ бизнестің болашақ дамуын қамтамасыз ету үшін капиталдың тұрақты базасын қолдау саясатын ұстанады. Капитал қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте танылған топтың барлық капиталы мен резервтерін қамтиды.
Топ кәсіпорындары банктермен жасасқан кредиттік келісімдердің міндетті шарттарына сәйкес кредиттік келісімдерде көзделген жағдайларды қоспағанда, топ барлық қатынастарда өзіне қолданылатын заңдарды сақтауға, оның қандай да бір активтеріне қатысты міндеттемелер жасамауға немесе оларды құруға жол бермеуге немесе активтерді өткізуге, олар туындаған жағдайда сатып алуға, бірігуге және шығып кетуге кредит беруші банктерден рұқсат алуға тиіс, сондай-ақ топ уранды азаматтық мақсаттар үшін ядролық қаруды таратпау туралы шартқа қол қойған және Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің мүшелері болып табылатын елдердегі сатып алушыларға сата алады. Сонымен қатар, топ Топтың шоғырландырылған ақпаратына негізделген бірнеше негізгі қаржылық көрсеткіштерді белгіленген деңгейде ұстауы керек, мысалы:
- қаржылық борыштың меншікті капиталға қатынасы 1-ден аспайды
- қаржылық қарыздың салық, пайыздар, тозу және амортизацияға дейінгі пайдаға қатынасы (қарыз/EBITDA) 3.5-тен аспайды
Топта капиталды басқару үшін ұқсас сыртқы ішкі сандық көрсеткіштер белгіленген.
Топ қаржылық емес ұйымдар үшін борыш пен қаржылық орнықтылықты басқарудың бірыңғай қағидаттары мен тетіктерін қабылдау арқылы мақсаты қаржылық тәуекелдерді басқару болып табылатын борышты және қаржылық орнықтылықты басқару саясатын қолданады.
2020 және 2019 жылдар ішінде топ кредиттер мен қарыздарға байланысты шарттарды қоса алғанда, капитал деңгейіне қойылатын барлық сыртқы талаптарды сақтады.
41. Қаржы құралдарының әділ құны
Әділ құнды бағалау нәтижелері әділ құн иерархиясының деңгейлері бойынша былайша талданады және бөлінеді: (i) 1 – деңгейге ұқсас активтер немесе міндеттемелер үшін белсенді нарықтарда баға белгіленетін (түзетілмейтін) бағалар жатады; (ii) 2-деңгейге-барлық пайдаланылатын елеулі бастапқы деректер тікелей (яғни, мысалы, бағалар) немесе жанама (яғни, мысалы, бағадан алынған) актив немесе міндеттеме үшін бақыланатын болып табылатын бағалау әдістерінің көмегімен алынған және (iii) 3-деңгейдің бағалары жатқызылатын яғни, бақыланбайтын бастапқы деректерге негізделген). Қаржы құралдарын әділ құн иерархиясында қандай да бір санатқа жатқызу кезінде басшылық пайымдауларды пайдаланады. Егер әділ құнды бағалауда елеулі түзетуді талап ететін байқалатын деректер пайдаланылса, онда ол 3-деңгейге жатады. Пайдаланылатын деректердің маңыздылығы әділ құнды бағалаудың барлық жиынтығы үшін бағаланады.
Әділ құны бойынша бағаланбайтын, бірақ әділ құнын ашу жасалатын активтер мен міндеттемелер
Әділ құн бойынша бағаланбайтын, бірақ әділ құнды ашу жасалатын барлық активтер мен міндеттемелерді бағалау әділ құн иерархиясының 3-деңгейіне жатады.
Әділ құн иерархиясының 3 деңгейінде әділ құнды бағалау ақшалай қаражаттың дисконтталған ағындарының әдісі арқылы орындалды. Белсенді нарықта баға белгілеулері жоқ құбылмалы пайыздық ставкасы бар туынды құралдардың әділ құны теңгерімдік құнға тең деп қабылданды. Белсенді нарықта баға белгілеулері жоқ тіркелген пайыздық ставкасы бар құралдардың әділ құны ұқсас кредиттік тәуекел мен өтеудің ұқсас мерзімін болжайтын жаңа құралдар үшін қарыз алу нарығында қолданыстағы пайыздық ставкаларды қолдана отырып, ақша қаражатының дисконтталған ағындарының әдісіне негізделеді.
Амортизацияланған құны бойынша көрсетілетін қаржы активтері
Құбылмалы пайыздық мөлшерлемесі бар құралдардың әділ құны, әдетте, олардың баланстық құнына тең. Амортизацияланған құны бойынша көрсетілетін активтердің әділ құнын бағалау 3-деңгейге жатады. Тіркелген пайыздық ставкасы бар құралдардың әділ бағалау құны ұқсас кредиттік тәуекелді және өтеудің ұқсас мерзімін болжайтын жаңа құралдар үшін қолданыстағы пайыздық ставкаларды қолдана отырып, ақша қаражатының күтілетін болашақ ағындарының сомаларын дисконттау әдісіне негізделеді. Пайдаланылған дисконттау мөлшерлемесі контрагенттің несиелік тәуекеліне байланысты.
Амортизацияланған құны бойынша көрсетілетін міндеттемелер
Өзге міндеттемелердің әділ құны бағалау әдістерін пайдалана отырып айқындалады. Белгіленген пайыздық ставкасы бар және белгіленген өтеу мерзімі бар құралдардың есептік әділ құны ұқсас кредиттік тәуекелі бар және өтеуге дейінгі осындай мерзімі бар жаңа құралдар үшін пайыздық ставкаларды қолдана отырып, күтілетін дисконтталған ақша ағындарына негізделеді. Талап бойынша өтелетін немесе алдын ала хабардар ету кезінде өтелетін міндеттемелердің әділ құны («талап бойынша өтелуге жататын міндеттемелер») талап бойынша төленетін, міндеттемені өтеу туралы ықтимал талап қоюдың бірінші күнінен бастап дисконтталған сома ретінде есептеледі. Пайдаланылатын дисконттау мөлшерлемелері өтеу мерзімі мен міндеттеме валютасына байланысты жылдық 4.5%-дан 11,8%-ға дейін өзгеріп отырады.
42. Бағалау санаттары бойынша қаржы құралдарын ұсыну
9 «Қаржы құралдары» ҚЕХС (IFRS) сәйкес топ өзінің қаржы активтерін мынадай санаттар бойынша жіктейді/бөледі: (А) пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері; (б) өзге жиынтық кіріс арқылы бағаланатын қаржы активтері және (В) амортизацияланған құны бойынша бағаланатын қаржы активтері. «Пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері» санатының екі кіші санаты бар: (i) міндетті түрде пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын активтер және (ii) бастапқы тану кезінде немесе кейіннен осы санатқа жатқызылған активтер. Есепті кезеңнің соңында топтың барлық қаржы активтері пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша ескерілетін туынды қаржы активінен басқа амортизацияланған құн бойынша санатқа енгізіледі. Топтың барлық қаржылық міндеттемелері амортизацияланған құны бойынша көрсетілді. Әділ құн шамамен баланстық құнға тең.
43. Бизнесті сатып алу
2019 жылы бизнесті сатып алудың таза нәтижесі қауымдасқан кәсіпорынға инвестициялардың әділ құнының сатып алу күніндегі оның теңгерімдік құнынан 54,649 миллион теңге мөлшерінде артуын қамтыды. Қосымша ақпарат төменде келтірілген.
Қазақстандық миллион теңгемен | ||
---|---|---|
«Хорасан-U» БК» ЖШС | ||
Сатып алу күніне қауымдасқан кәсіпорынға инвестициялардың әділ құны | 85,803 | |
Минус: сатып алу күніндегі инвестицияның теңгерімдік құны | (31,154) | |
Бизнесті сатып алудан түскен таза пайданың жиыны-»СП «Хорасан-U» ЖШС | 54,649 |
«Байкен-U» ЖШС, «Қызылқұм» ЖШС және «Хорасан-U» БК» ЖШС
2018 жылдың желтоқсанында Топ Energy Asia (BVI) Limited акцияларының 40.05% және Energy Asia Holdings (BVI) Limited-тен «Хорасан-U» БК» ЖШС жарғылық капиталында 16.02% сатып алу бойынша мәмілені аяқтады. Жасалған мәміле нәтижесінде:
- «Байкен-U» ЖШС, «Қызылқұм» ЖШС және «Хорасан-U» БК» ЖШС-дағы топтың иелену үлесі тиісінше 52.5%-ға, 50%-ға және 50%-ға дейін ұлғайды. Мәміле аяқталғанға дейін меншік үлестері сәйкесінше 14.45%, 33.98% және 33.98% болды
- Топ «Қызылқұм» ЖШС және «Хорасан-U» БК» ЖШС-да айтарлықтай ықпалын сақтап қалды. ТОП 2018 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «Хорасан-U» БК» ЖШС-ға бақылау алынбады, өйткені қатысушылар құрылтай құжаттарындағы Топқа қадағалау кеңесінде көпшілік дауысты иеленуге мүмкіндік беретін өзгерістерді мақұлдамады
«Хорасан-U» БК» ЖШС
2019 жылғы ақпанда «Хорасан-U» БК» ЖШС қатысушылары қадағалау кеңесінде Топқа көпшілік дауыс берген құрылтай құжаттарының өзгерістерін бекітті. Нәтижесінде, Топ осы күннен бастап «Хорасан-U» БК» ЖШС бақылауға алды. Топ әділ құнды бағалады:
Қазақстандық миллион теңгемен | |
---|---|
Ақша қаражатының төленген сомасы | - |
Бұрын болған қатынастар бойынша міндеттемелер | (1,948) |
Берілген сыйақының жиыны | (1,948) |
Қауымдасқан кәсіпорынға сатып алғанға дейінгі инвестицияның әділ құны | 85,803 |
Берілген сыйақының жиыны және сатып алынған ұйымдағы бұрын тиесілі үлес құны | 85,803 |
Бұрын болған қатынастар бойынша міндеттемелер «Хорасан-U» БК» ЖШС тобының негізінен уранды жеткізгені үшін дебиторлық берешегін білдіреді.
Төменде сатып алынған активтер мен міндеттемелердің әділ құны және осы сатып алуға байланысты туындаған теріс гудвилл туралы ақпарат берілген:
Қазақстандық миллион теңгемен | Әділ құн |
---|---|
Ақша қаражаты және оның баламалары | 5,563 |
Дебиторлық берешек | 10,020 |
Қорлар | 8,873 |
Негізгі құралдар | 181 |
Өндіріске дайындау бойынша шығындар | 22,627 |
Жер қойнауын пайдалану құқығы | 178,856 |
Басқа активтер | 6,105 |
Кредиттер және қарыздар | (17,441) |
Кредиторлық берешек | (4,527) |
Кейінге қалдырылған салық бойынша міндеттеме | (36,873) |
Басқа міндеттемелер | (1,777) |
Сатып алынған таза сәйкестендірілетін активтердің әділ құны (топ ішіндегі берешектерді алып тастағанға дейін) | 171,607 |
Минус: топ ішіндегі берешектерді алып тастау | (1,948) |
Сатып алынған таза сәйкестендірілетін активтердің әділ құны | 169,659 |
Минус: меншіктің бақыланбайтын үлесі | (85,804) |
Берілген сыйақының жиыны және сатып алынған ұйымдағы бұрын тиесілі үлес құны | 83,855 |
Сатып алынған активтер мен міндеттемелердің әділ құнын бағалауды тәуелсіз кәсіби бағалаушы орындады. Бағалау нәтижесінде активтердің әділ құны негізінен жер қойнауын пайдалану құқығының әділ құны бойынша бағалау есебінен 184,221 миллион теңгеге ұлғайды.
Бақыланбайтын үлес сатып алынатын Бизнестің таза активтеріндегі бақыланбайтын үлес иелеріне жататын үлесті білдіреді. Бақыланбайтын үлес таза активтердің әділ құнынан тепе-тең тәсілмен айқындалды.
Глоссарий
Термин | Анықтама |
---|---|
AIX | Astana International Exchange – «Астана» Халықаралық қаржы орталығының биржасы (ХҚОБ) |
CGN | China General Nuclear Power Corporation |
CEO | Chief Executive Offiсer – Бас атқарушы директор |
CO2 | Көмір қышқыл газы |
COSO | Ішкі бақылау – жиынтық моделі |
CRM | Customer Relationship Management – клиенттермен қарым-қатынасты басқару жүйесі |
EBITDA | Пайыздарды, салықтарды және амортизацияны төлегенге дейінгі пайда |
ERP | Enterprise resource planning – кәсіпорын ресурстарын жоспарлау |
ESAP | Environmental and Social Action Plan – Экономикалық және әлеуметтік салалардағы іс-қимыл жоспары |
EVA | Economic Value Added – Экономикалық қосылған құн – кәсіпорынға салынған барлық капитал үшін барлық салықтар мен төлемдерді төлегеннен кейінгі кәсіпорынның экономикалық пайдасының көрсеткіші |
GRI | Global Reporting Initiative – Тұрақты даму саласындағы есептілік жөніндегі жаһандық бастама |
HR | Human Resources |
HSE | «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің өндірістік қауіпсіздік комитеті |
ICMM | Тау-кен ісі және металдар жөніндегі халықаралық кеңес |
IFC | International Finance Corporation – Халықаралық Қаржы Корпорациясы |
INB | Indústrias nucleares do Brasil |
IPO | Initial public offering – акцияларды алғашқы жария орналастыру |
ISO | International Organization for Standardization – Халықаралық стандарттау ұйымы |
ISO 14001 | Международный стандарт Environmental management systems – Requirements with guidance for use / Қоршаған ортаны менеджмент жүйелері – Қолдану жөніндегі талаптар мен нұсқаулық |
ISSA | International Social Security Association –Халықаралық әлеуметтік қамсыздандыру қауымдастығы (ХӘҚҚ) |
KASE | Kazakhstan Stock Exchange – Қазақстан қор биржасы |
LSE | London Stock Exchange – Лондон қор биржасы |
LTIFR | Lost Time Injury Frequency Rate – Жазатайым оқиғалардың жиілік коэффициенті |
NAV | Net Assets Value – таза активтердің құны |
NEI | Nuclear Energy Institute – Ядролық энергетика институты |
ISO 45001 | Международный стандарт Occupational Health and Safety Management Systems / Кәсіби қауіпсіздік пен денсаулықты басқару жүйелері – Талаптар |
PSM | Process safety management – өндірістік процестің қауіпсіздігін басқару |
REGSUN | Уран өндірісінің және шығу тегі табиғи радиоактивті материалдың қауіпсіздігін реттеу бойынша жыл сайынғы кеңес |
SLA | Service Level Agreement – қызмет көрсету деңгейі туралы келісім |
SPO | Secondary public offering – акцияларды екінші рет жария орналасты |
U3O8 | Урана тотығы-шала тотығы |
UF6 | Уран гексафториді |
UME | Uranium Metal Content Equivalent –Уран металлын ұстау эквиваленті |
UO2 | Уран диоксиді |
UO3 | Уран триоксиді |
WNA | World Nuclear Association – Дүниежүзілік ядролық қауымдастық |
WNTI | World Nuclear Transport Institute — Дүниежүзілік ядролық тасымалдау институты |
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ | «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» Акционерлік қоғамы» |
ТПБАЖ | Технологиялық процестерді басқарудың автоматтандырылған жүйесі |
АЭС | Атом электр станциясы |
АФЦ | Аффинаж цехы |
ЯЭА | Ядролық энергия агенттігі |
ЕДБ | Екінші деңгейдегі банктер |
АКТП | Айналмалы көлденең термиялық пеші |
ІНҚ | Ішкі нормативтік құжаттар |
ЖБУ | Жоғары байытылған уран |
УБҚҚ | Уақытша бос қаржы құралдары |
ТГАЖ | Тау-кен геологиялық ақпараттық жүйесі |
ЖДҚ | Жаһандық депозитарлық қолхаттар |
ПҚҚ | Пайдалы қазбалар қорлары жөніндегі мемлекеттік комиссия |
Топ | Қазатомөнеркәсіп және оның шоғырландырылған еншілес ұйымдары |
ТДЖ | Тау-кен дайындық жұмыстары |
ГБЖ | Геологиялық барлау жұмыстары |
УГФ | Уран гексафториді |
ЕТҰ | Еншілес және тәуелді ұйымдар |
ЯҚТШ | Ядролық қаруды таратпау туралы шарт |
ӨК | Өндіруші кәсіпорын |
ЖКО | Жол-көлік оқиғасы |
ЖАҚ | Жабық акционерлік қоғам |
УТШ | Уранның тотығы-шала тотығы |
ИГР | Импульстік графит реакторы |
БЖЖ | Біріктірілген жоспарлау жүйесі |
ЭСАЖ | Электрондық сатып алудың ақпараттық жүйесі |
АТ | Ақпараттық технологиялар |
ҚР МС ИСО/МЭК 17025 | Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Стандарты Сынақ және калибрлеу зертханаларының құзыреттілігіне қойылатын жалпы талаптар |
ҚАӨ/ Қазатомөнеркәсіп/ Компания | «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ |
Кодекс | Акцияларының (қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы тікелей немесе жанама түрде «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ тиесілі ұйымдардағы корпоративтік басқару кодексі |
ҚНК | Қызметтің негізгі көрсеткіші |
ТНК | Тиімділіктің негізгі көрсеткіші |
РҚК | Реактивті қуат компенсаторлары |
СКЖ | Стандарттаудың корпоративтік жүйесі |
КО | Корпоративтік орталық |
АЭХААГ | Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік |
МАЭК | Маңғыстау атом-энергетикалық комбинаты |
Жергілікті мазмұны | Осы Шарт бойынша еңбекке ақы төлеудің жалпы қорынан сатып алу туралы шартты орындауға тартылған Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбегіне ақы төлеу құнының және (немесе) Қазақстан Республикасы резиденттерінің жеткілікті қайта өңдеу немесе толық өндіру өлшемдеріне сәйкес тауарда (тауарларда) белгіленген жергілікті текті үлес (үлес) құнының сатып алу туралы шарты бойынша тауардың (тауарлардың) жалпы құнынан пайыздық мазмұны |
МК | Металлургиялық комбинат |
ЗАСС | Зертханааралық салыстырмалы сынақтар |
ПҚО | Пайдалы қазбалар кен орындары |
ҚЕХС | Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары |
ҚР ЭМ | Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі |
ҚР ҰБ | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі |
ПҚСС | Пайдалы қазбаларды өндіруге салынатын салық |
ҒЗТКЖ | Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар |
ТБУ | Төмен байытылған уран |
БК (ДК) | Бақылау кеңесі (Директорлар кеңесі) |
ҒО | Ғылыми орталық |
ЖӘШ | Жалпы және әкімшілік шығыстар |
АМТ | Аса маңызды тапсырмалар |
ҚӘ | Қауіпті әрекеттер |
БҰҰ | Біріккен Ұлттар Ұйымы |
ЖШҚ | Жауапкершілігі шектеулі қоғам |
ҚО | Қоршаған орта |
АЖЖ | Акционерлердің жалпы жиналысы |
ЕҚжӨҚ | Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік |
ҚЖ | Қауіпті жағдайлар |
БУӨ | Байытылған уран өнімі |
ЗТБ | Заңды тұлғалар бірлестігі |
ҚМА | Қауіпсіздіктің мінез-құлық аудиті |
ПГ | Парниктік газдар |
АБІ | Алдын ала біліктілік іріктеу |
ӨЕ | Өнімді ерітінді |
ЖҰШ | Жерасты ұңғымалық шаймалау |
ПТР | Полимеразды тізбекті реакция |
ӨЭБ | Өндірістік экологиялық бақылау |
РАҚ | Радиоактивті қалдықтар |
ҚР | Қазақстан Республикасы |
БҰҰ КӨ НК | БҰҰ климаттың өзгеруі туралы негіздемелік конвенциясы |
РФ | Ресей Федерациясы |
ІАҚ | Ішкі аудитор қызметі |
БФҚ | Бас физиктің қызметі |
ДК | Директорлар кеңесі |
ББҰ | Бірлесіп бақыланатын ұйым |
БАҚ | Бұқаралық ақпарат құралдары |
ТМД | Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы |
БО | Бірлескен операциялар |
БК | Бірлескен кәсіпорын |
ТБЖ | Тәуекелдерді басқару жүйесі |
СХК | «Сібір химия комбинаты» ААҚ |
АҚШ | Америка Құрама Штаттары |
КЭС | Күн электр станциясы |
ЖБЖ | Жылу бөлетін жинақтар |
ТД | Тауарлық десорбат |
ТМҚ | Тауарлық-материалдық құндылықтар |
ТРҚҚ | Төмен радиоактивті қатты қалдықтар |
ЖСҚ | Жылу сорғы қондырғылары |
ЖШС | Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі |
ҮМЗ | «Үлбі металлургия зауыты» АҚ |
УӨ | Уран өндірісі |
ТД | Тұрақты даму |
Қор | «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» Акционерлік қоғамы |
ФЭС | Фотоэлектр станциялары |
Холдинг | Топ, бірлескен кәсіпорындар және қауымдасқан кәсіпорындар |
УБО | Уранды байыту орталығы |
ТДМ | БҰҰ тұрақты даму саласындағы мақсаттары |
ТЖ | Төтенше жағдайлар |
СЖБ | Салықтарды жинауға балама |
ЯБМ | Ядролық бөлінетін материал |
ЯОЦ | Ядролық-отын циклы |
Ұлыбританиядағы салық салу туралы ақпарат
Бұл шолу Ұлыбританияның заңнамасына және осы құжат күніндегі салық және кедендік алымдар бойынша Ұлыбританияның мемлекеттік басқару тәжірибесіне негізделген, олардың әрқайсысы кері күшке ие бола отырып өзгеруі мүмкін. Егер басқа нұсқаулар болмаса, нақты шолу Ұлыбританияның салық салуының кейбір салдарына ғана қатысты, олар акциялардың немесе ЖДҚ абсолютті бенефициарлық иелері болып табылатын және (1) салық салу мақсатында Ұлыбритания тұрғындары болып табылатын адамдар үшін; (2) кез келген басқа юрисдикциясы салық салу мақсатында резиденттер болып табылмайды және (3) Қазақстан Республикасында акцияларды иеленумен немесе ЖДҚ байланысты тұрақты мекемесі (бұдан әрі – Ұлыбританиядан ұстаушылар) жоқ.
Сонымен қатар, осы шолуда (1) Негізгі капитал ретінде акцияларды және ЖДҚ иеленетін Ұлыбританиядан келген ұстаушылар үшін салық салдары ғана қарастырылады және дилерлер сияқты Ұлыбританиядан келген ұстаушылардың кейбір басқа санаттарына қатысты болуы мүмкін салық салдары қарастырылмайды; (2) Ұлыбританиядан келген ұстаушының компанияның дауыс беретін акцияларының 10 немесе одан да көп пайызын тікелей немесе жанама түрде бақыламауына жол беріледі; (3) ЖДҚ ұстаушысының осындай акциялар бойынша базалық акциялар мен дивидендтерге бенефициарлық; және (4) сақтандыру компаниялары, инвестициялық компаниялар, қайырымдылық мекемелері немесе зейнетақы қорлары болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушылар үшін салық салдары қарастырылмайды.
Бұл шолу жалпы нұсқаулық болып табылады және Ұлыбританиядан келген нақты ұстаушыларға заңдық және салықтық мәселелер бойынша кеңес ретінде арналмаған және қарастырылмауы керек. Тиісінше, инвесторлар өздерінің салық мәселелері жөніндегі кеңесшілерінен Ұлыбританияның заңнамасына және олардың нақты жағдайында салық және кедендік алымдар бойынша Ұлыбританияның мемлекеттік басқару практикасына сәйкес акцияларды немесе ЖДҚ сатып алу, иелену және иеліктен шығару салдарларына қатысты кеңес алуы керек.
Төлем көзінен табыс салығы
ЖДҚ бойынша алынатын табыстың Ұлыбританияда көзі жоқ деп жол берілген жағдайда, мұндай табысқа Ұлыбританияның төлем көзінен салық салынбауы тиіс. Акциялар бойынша дивидендтерді төлеуге Ұлыбританияның төлем көзінен салық салынбайды.
Дивидендтерге салық салу
Акциялар немесе ЖДҚ бойынша дивиденд алатын Ұлыбританиядан ұстаушы төлем көзінен қазақстандық салықтарды шегергенге дейін төленген дивидендтің жалпы сомасына төлем көзінен қазақстандық салықты есепке алуға қандай да бір соманың болуын ескере отырып, Ұлыбританияның табыс немесе корпоративтік салығын (жағдайға байланысты) төлеуге міндетті болуы мүмкін. Ұлыбританиядан келген ұстаушы-резидент болып табылатын және Ұлыбританияда тұратын жеке тұлға тиісті салық жылы үшін алынған барлық дивидендтердің алғашқы 5000 фунт стерлингіне (нөлдік дивидендтік мөлшерлеме), соның ішінде сол салық жылы үшін акцияларға салынған кез-келген басқа инвестициялардан алынған дивидендтерді салық салудан нақты босату қолданылатын акциялар немесе ЖДҚ бойынша төленген дивидендке Ұлыбританияның табыс салығын төлейді. Ұлыбританиядан келген ұстаушы-резидент болып табылатын, бірақ Ұлыбританияда тұрмайтын және қаражатты аудару негізінде Ұлыбританияға салық салуды таңдауға құқығы бар жеке тұлға (және қажет болған жағдайда аударым үшін комиссия төлейді) Ұлыбританияның акциялар немесе ЖДҚ бойынша төленген дивидендке табыс салығын дивиденд аударылған немесе Ұлыбританияға аударылған деп есептелетін мөлшерде төлейді. Салық салу мақсатында Ұлыбританияның резидент компаниясы болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы, оған салықтан жалтаруға қарсы белгілі бір ережелер қолданылатын жағдайларды қоспағанда, акциялар немесе ЖДҚ бойынша төленген дивидендке корпоративтік салық өндіріп алынбауға тиіс.
Иеліктен шығару немесе шартты иеліктен шығару кезіндегі салық салу
Ұстаушының Ұлыбританиядан акциялардағы немесе ЖДҚ үлестерін иеліктен шығару Ұлыбританиядағы ұстаушының ережелеріне байланысты және салық төлеуден босатылуға жататын Ұлыбританиядағы салық салынатын кіріске салық салу мақсатында салық салынатын табысқа немесе рұқсат етілген шегерімге әкелуі мүмкін.
Жеке тұлға – резидент болып табылатын және Ұлыбританияда тұратын Ұлыбританиядан келген ұстаушы акциялардағы үлесті немесе ЖДҚ иеліктен шығарған кезде салық салынатын табысқа капиталдың өсуіне Ұлыбританияның салығын төлеуге міндетті болады. Ұлыбританияда тұрмайтын және қаражат аудару негізінде Ұлыбританияда салық салуды таңдауға құқығы бар (және қажет болған жағдайда аударым үшін комиссия төлейтін) жеке тұлға болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы акциялардағы немесе ЖДҚ үлесті иеліктен шығару кезінде алынған салық салынатын кіріс Ұлыбританияға аударылған немесе аударылған деп есептелетін мөлшерде капитал өсіміне Ұлыбритания салығын төлейді. Атап айтқанда, Лондон қор биржасындағы ЖДҚ жасалған мәмілелер пайданы аударуға әкелуі мүмкін, оған тиісінше капитал өсіміне Ұлыбританияға салық салынатын болады. Жеке тұлға – резидент болуды тоқтатқан немесе Ұлыбританияда салық мақсаттары үшін кемінде бес жыл тұрмайтын және осындай акцияларды немесе ЖДҚ осындай кезең ішінде иеліктен шығаратын акция немесе ЖДҚ иесі, Ұлыбританияға оралған кезде, ол иеліктен шығару кезінде резидент емес немесе Ұлыбританияда тұрмағанына қарамастан, Ұлыбританияның капиталды өсіруге салығын төлеуге міндетті болуы мүмкін. Заңды тұлға болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы акцияларды сатудан немесе ЖДҚ салық салынатын кез келген табысқа Ұлыбританияның корпоративтік салығын төлейді.
Төлем көзінен Қазақстан салықтарының қолданылуы
Акциялар мен ЖДҚ бойынша дивидендтерді төлеуге төлем көзінен қазақстандық салық салынады. Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің ережелерінде көзделген белгілі бір жағдайларда дивидендтер төлем көзінен салықты ұстаудан босатылуы мүмкін. Ұлыбританиядан келген ұстаушыда-резидент жеке тұлғада Ұлыбританияда осындай есепке жатқызу сомасын есептеу тәртібіне сәйкес Ұлыбританияның табыс салығы есебіне осындай төлемдерден ұсталған төлем көзінен қазақстандық салықты есепке алуға құқығы болуы тиіс. Ұлыбританияның резиденті – компания болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы әдетте төленген дивидендке корпоративтік салықты төлемейді және осылайша, әдетте оларды төлем көзінен кез келген қазақстандық салықтардан шегеруді талап ете алмайды.
Елтаңбалық алым және елтаңбалық алымға эквивалентті салық (ЕАЭС)
Мәміле ресімдейтін немесе бір немесе бірнеше акцияларды немесе ЖДҚ беру туралы уағдаластықты қамтитын құжатқа (I) Ұлыбританияда қол қойылмаған немесе (ii) Ұлыбританиядағы қандай да бір меншікке немесе Ұлыбританияда жасалған немесе жасалатын іс-әрекетке (Ұлыбританиядағы банктік шоттарға төлемдерге қатысуды қамтуы мүмкін) қатысты емес деген жол берілген кезде, мұндай құжатқа жарияланған құнға елтаңбалық алым салынбауы тиіс. Егер мәмілені ресімдейтін немесе бір немесе бірнеше акцияларды немесе ЖДҚ беру туралы уағдаластықты қамтитын құжатқа (I) Ұлыбританияда қол қойылса және (немесе) (ii) Ұлыбританияда жасалған немесе жасалатын қандай да бір меншікке немесе іс-әрекетке қатысты болса да, іс жүзінде, егер Ұлыбританияда қандай да бір мақсат үшін мұндай құжат талап етілмесе, Ұлыбританияда осындай құжаттың жарияланған құнына елтаңбалық алым төлеудің қажеті жоқ. Егер Ұлыбританияда жарияланған құнға елтаңбалық алымды төлеу қажеттілігі туындаса, онда пайыздар мен айыппұлдарды төлеу қажеттілігі туындауы мүмкін. ЖДҚ құны фунт стерлингпен көрсетілмеген бағалы қағаздарға жататындықтан, «ұсынушыға арналған құжатқа» арналған елтаңбалық алым ЖДҚ шығаруға да, жДҚ арқылы берілетін бағалы қағаздарды беруге де төленбеуі тиіс. Акциялар (i) Ұлыбританиядағы тізілімде тіркелмейді немесе (ii) Ұлыбританияда тіркелген компания шығарған акциялармен біріктірілмейді деп жол берілген кезде акцияларды беру туралы шартқа немесе ЖДҚ ЕАЭС салық салынбауға тиіс.
БАЙЛАНЫС АҚПАРАТЫ

«Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық Атом Компаниясы» Акционерлік қоғамы
Есепке қатысты барлық мәселелер бойынша, түсініктемелер мен ұсыныстармен, сондай-ақ оның қағаздағы көшірмесін алуға байланысты Сіз Қазатомөнеркәсіп қызметкерлеріне жүгіне аласыз:
Инвесторлармен өзара іс-қимылға байланысты мәселелер бойынша
Кори Коc, IR мен PR департамента директоры
БАҚ сұраныстары және ішкі коммуникациялар бойынша
Торғын Мұқаева, GR мен PR департаментінің бас сарапшысы
Корпоративтік хатшы
Майра Тынымбергенова
Аудиторлар
«ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС
Депозитарий банк
Citibank, N.A.
Нью-Йорк 10013, Құрама штаттар